Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2024ko maiatzaren 14an
KARIBEKO SEKRETUAK DANTZAN
- zuzendari dutela, ordu erdiko 13 atal egin ditu IGN Bilboko ekoiztetxeak. Emaitza, benetako harribitxia egungo programazio lardaskatuan. Uda aldean izango dira ikusgai.
Karibe osoa zeharkatu, Kolonbia, Afrikatik pasa eta Manhattanen amaituz egin dute ibilbidea. Zertarako? bizipozaren adierazle diren zenbait musika mota gerturatzeko, hala nola: afroa, latinoa, sona, mamboa, chachacha, merengea, salsa, boleroa, nueva trova, reggaea, feelinga, jazza eta rocka. Aurretik ordea, ikerlan franko egin dute. Sevillako «Indietako artxibo»an miatu dute; baita Dakarren ere. «Conga» eta «tumbadora» delakoak Europako musikekin (Frantzia, Espainia, Ingalaterra eta Holandatik nagusiki) nahastu ziren, egun ezagutzen dugun «afro-amerikar» musika eta kultura sortzeraino.
Musikaren gakoak hobeki ulertzeko izen ezagunak aritu dira aurkezle lanetan: Karibe Hispanoan Gabriel Garcia Marquez Literaturako Nobel sariduna («Makondo»ren bilaketan), Karibe Anglofonoan berriz, Derek Walcott Nobel saridun antillarra eta Aimé Césaire Karibe Frankofonoan, Silvio Rodriguez, Rita Marley, eta abar. Dena den, musikaz haraindi joan nahi du dokumental sortak, Karibeko herrien nondik norakoak ezagutu ditzagun.
Musikaren gakoak hobeki ulertzeko izen ezagunak aritu dira aurkezle lanetan: Karibe Hispanoan Gabriel Garcia Marquez Literaturako Nobel sariduna («Makondo»ren bilaketan), Karibe Anglofonoan berriz, Derek Walcott Nobel saridun antillarra eta Aimé Césaire Karibe Frankofonoan, Silvio Rodriguez, Rita Marley, eta abar. Dena den, musikaz haraindi joan nahi du dokumental sortak, Karibeko herrien nondik norakoak ezagutu ditzagun.
«Musika oinarritzat hartu dugu izaeraren isla gisa. Hain zuzen, mezua musikaren bidez pasatzen da, hau da, literatura musikaren baitan dago»
azaltzen digu Jon Intxaustegik.
16:9 FORMATUAN.
Definizioa biziki ona izango da, grabazioa kamera digitalekin egin baita. Europako goi definizioko telebistak eskaintzen duena baino dexente hobea. «Steady-cam» delakoa ere erabili dute. Alderdi teknikoaz «Les Films du Sud» entzutetsua arduratu da. Dokumentalak «FORTA» kanal autonomikoetan emango dira. Estatu Batuetako «Discovery Channel» ere prest agertu da lana erosteko.
Zuzendaria ez ezik, Jon Intxaustegi unibertsitateko irakasle ere izandakoa da. IGN bere ekoiztetxeak dokumental eta publizitate lan ugari eginak ditu 1975ean sortu zenetik. Telebistan «Euskal sortzaileak» dokumental sorta bikaina egin du. (Txillida eta Oteizaren arteko besarkada ahalbidetuz) dokumental arloan 50 lan inguru egin ditu. Besteak beste, epaimahaiaren saria lortu zuten Veneziako Zinemaldian 1986an («Tango, el exilio de Gardel»), 1988an eszenaratze saria Cannes-ekoan eta sari nagusia «Sur»engatik La Habanakoan.
Zuzendaria ez ezik, Jon Intxaustegi unibertsitateko irakasle ere izandakoa da. IGN bere ekoiztetxeak dokumental eta publizitate lan ugari eginak ditu 1975ean sortu zenetik. Telebistan «Euskal sortzaileak» dokumental sorta bikaina egin du. (Txillida eta Oteizaren arteko besarkada ahalbidetuz) dokumental arloan 50 lan inguru egin ditu. Besteak beste, epaimahaiaren saria lortu zuten Veneziako Zinemaldian 1986an («Tango, el exilio de Gardel»), 1988an eszenaratze saria Cannes-ekoan eta sari nagusia «Sur»engatik La Habanakoan.
«Zoritxarrez, publizitatea da jaten ematen dizuna. Besteak beste, Expo 92, Joko Olinpikoak eta BBVrentzat egin izan dugu lan»
.
ALDAKETEN ZAIN.
Zonalde istilutsua izan da betidanik Karibe. Konklusio gisa erabili nahian, itxoin egin dute aldaketaren zantzuak antzemateko; alferrik. Intxaustegiren esanez,
«sobietar tropek 1992an Kubatik alde egin zutenean, itxura guztia zuen aldaketak egongo zirela. Baina ez. Halaber, kezkatzeko moduko beste zerbait gertatzear dago: Puerto Rico Estatu Batuen atzaparretan erabat eroriko da laster. Horrek eragina izan lezake Kariberen etorkizunari begira».
Puntatik puntara, 1.350 kilometroko luzera du Kubak, Espainia baino luzeagoa, alegia. Halaxe, hiru atal Kuban burutu dituzte: Iparraldea, La Habana, Guantanamori eskainiz.
«Pisu geopolitiko izugarria du. Egin kontu, Karibeko lurrazalaren % 40 da eta biztanleria ere Karibe osoaren % 60; eta jendea mestizoa da gehienbat. Beste irletako ingelesak ez ziren bertakoekin nahastu, eta frantsesak oso gutxi. Haitin zuriak eta beltzak zeharo bereiziak daude. Espainolak berriz, ez ziren erreprimitu, heldu ziren tokietan mestizoak baitira nagusi
».
ONDARE HISTORIKOA.
Datorren gizaldirako dokumentalak oso baliotsuak izango dira. Jonen irudiko «Euskal sortzaileak» bezalako saioak izan dezakeen fakturaz aparte, balore historikoa du, gure artisten belaunaldia telebistarekin sobera ongi moldatu ez delako. «
Txillida eta Oteizaren irudiak baditugu. Mendiburu edo Balerdi aldiz, zendu egin ziren, haien irudirik ez zela; ezta minutu bat ere grabatua. Orduan, «super 8»tik, zegoen apurra berreskuratu behar izan genuen
».
FIKZIOAREN MUGA.
Dokumentala begirada informatua da, ikusleari bidaiatzen ari dela sentiaraziko diona.
«Alderdi bisuala gure hautua da, baina errealitatearen fikzioa egin arren, gizalegez jokatu behar duzu. Aktore batek eszena bat hamaika aldiz errepikatu behar du sinesgarria izateko. Kalean dagoen batek aldiz, ez du antzezten. Animalien dokumentaletan nola grabatu presta dezakezu, ez dakizu ordea, zer egingo duten. Flahertyk «Nanook» egin zuenean, eskimala zen bere bizitza erakusten zuena. Beste batzuetan, egilea da bere ikuspuntua galbahe baten bidez ematen duena. Guk lehenengo kasuari eutsi diogu, nahiz eta Fidel Castrok baldintza batzuk jarri dizkigun bera filmatzeko».
Generoa kinka larrian dagoela, bide berriak ireki behar izan dira.
«Audientziak bizkarra eman digunez, hain erosoa ez den ekoizpenak egitera eraman gaitu, arinagoak baina fribolizatu gabe; alde bisuala indartuz, baina mamiari uko egin gabe. Espainian esaterako, oso gutxi irakurtzen da, jendeak ondorioak baino iritziak entzun nahi dituelako. Eta dokumentalak errealitatearen zatiak baizik ezin ditzake eman».
PENAK UXATZEKO FESTAN.
Jendearen begirada izan da Jon gehien txunditu duena,
«barruko indar hori ez dut beste inon ikusi. Irri horien atzean benetan zer dagoen. Kontraesana badirudi ere, Garcia Marquezek dio karibearrak baino jende tristeagorik ez dagoela. Barre algaran ikusiko dituzu, beti dantzan, mozkorraldian. Begi ninietan ordea, tristura somatzen zaie. Duela ehun urte esklabuak ziren, ez zekiten nondik zetozen. Guretzako ikasbide polita da, gu haien tokian negar batean hasiko ginateke-eta»
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#2
Irutxuloko Hitza
#3
Mikel Garcia Idiakez
#4
Estitxu Eizagirre
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#6
Gorka Bereziartua
Azkenak
Mutil-dantzak indartu eta babesteko deia luzatu du Plazara Dantzara elkarteak
Baztango lehen festak hastearekin batera, mutil-dantzak dantzatzera bultzatu nahi dituzte baztandarrak; hala adierazi dute Plazara Dantzara elkarteko kideek publikatu berri duten prentsa-oharrean. Aurreko urtea Baztanen bazterketarik gabeko lehenengo urtea izan zen eta horri... [+]
2024-05-15
Jon Hidalgo Gereñu
Gazako osasun zentroen %80 zerbitzuz kanpo dago
Gazako osasun sistema kolapsatzeko zorian dagoela jakinarazi du Osasun Ministerioak, erregai faltaren eta erasoen ondorioz. Urriaren 7tik 500 mediku eta 138 erizain hil ditu Israelek, eta 33 ospitale suntsitu. Rafah-tik 300.000 pertsonak egin behar izan dute ihes azken egunetan,... [+]
2024-05-15
Mikel Garcia Idiakez
Heziketa perfektuaren sindromea: nekeak jotako gurasoak eta presioak itotako haurrak
Heziketa perfektua jasoko duen seme-alaba perfektua izateko nahiak eta espektatiba eta lorpenetan oinarritutako kulturak estresa, antsietatea eta jarrera arazoak sortzen dituzte, eta zabalduta dagoen fenomenoa da gainera. Hala dio ikerketa berri batek.
Ezinbesteko egoera
Apirilaren 2 eta 3an Parisen iragan zen epaiketa, dudarik gabe, judizialki memento historikoa izan zen. Lehen aldikotz euskal afera judizialetan, defentsa eta estatuaren ordezkariak aho batez mintzatu ziren.
2024-05-14
Zigor Olabarria Oleaga
Hil egin da Lizarrako langile bat, gidatzen zuen kamioian istripua izan ostean
51 urteko garraiolariaren kamioia irauli egin da Ejea de los Caballerosen (Aragoi). 2024an hiltzen den 23. langilea da.
Eguneraketa berriak daude