KARIBEKO SEKRETUAK DANTZAN

  • zuzendari dutela, ordu erdiko 13 atal egin ditu IGN Bilboko ekoiztetxeak. Emaitza, benetako harribitxia egungo programazio lardaskatuan. Uda aldean izango dira ikusgai.

1999ko maiatzaren 23an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Karibe osoa zeharkatu, Kolonbia, Afrikatik pasa eta Manhattanen amaituz egin dute ibilbidea. Zertarako? bizipozaren adierazle diren zenbait musika mota gerturatzeko, hala nola: afroa, latinoa, sona, mamboa, chachacha, merengea, salsa, boleroa, nueva trova, reggaea, feelinga, jazza eta rocka. Aurretik ordea, ikerlan franko egin dute. Sevillako «Indietako artxibo»an miatu dute; baita Dakarren ere. «Conga» eta «tumbadora» delakoak Europako musikekin (Frantzia, Espainia, Ingalaterra eta Holandatik nagusiki) nahastu ziren, egun ezagutzen dugun «afro-amerikar» musika eta kultura sortzeraino.
Musikaren gakoak hobeki ulertzeko izen ezagunak aritu dira aurkezle lanetan: Karibe Hispanoan Gabriel Garcia Marquez Literaturako Nobel sariduna («Makondo»ren bilaketan), Karibe Anglofonoan berriz, Derek Walcott Nobel saridun antillarra eta Aimé Césaire Karibe Frankofonoan, Silvio Rodriguez, Rita Marley, eta abar. Dena den, musikaz haraindi joan nahi du dokumental sortak, Karibeko herrien nondik norakoak ezagutu ditzagun.

«Musika oinarritzat hartu dugu izaeraren isla gisa. Hain zuzen, mezua musikaren bidez pasatzen da, hau da, literatura musikaren baitan dago»
azaltzen digu Jon Intxaustegik.


16:9 FORMATUAN.

Definizioa biziki ona izango da, grabazioa kamera digitalekin egin baita. Europako goi definizioko telebistak eskaintzen duena baino dexente hobea. «Steady-cam» delakoa ere erabili dute. Alderdi teknikoaz «Les Films du Sud» entzutetsua arduratu da. Dokumentalak «FORTA» kanal autonomikoetan emango dira. Estatu Batuetako «Discovery Channel» ere prest agertu da lana erosteko.
Zuzendaria ez ezik, Jon Intxaustegi unibertsitateko irakasle ere izandakoa da. IGN bere ekoiztetxeak dokumental eta publizitate lan ugari eginak ditu 1975ean sortu zenetik. Telebistan «Euskal sortzaileak» dokumental sorta bikaina egin du. (Txillida eta Oteizaren arteko besarkada ahalbidetuz) dokumental arloan 50 lan inguru egin ditu. Besteak beste, epaimahaiaren saria lortu zuten Veneziako Zinemaldian 1986an («Tango, el exilio de Gardel»), 1988an eszenaratze saria Cannes-ekoan eta sari nagusia «Sur»engatik La Habanakoan.

«Zoritxarrez, publizitatea da jaten ematen dizuna. Besteak beste, Expo 92, Joko Olinpikoak eta BBVrentzat egin izan dugu lan»
.


ALDAKETEN ZAIN.

Zonalde istilutsua izan da betidanik Karibe. Konklusio gisa erabili nahian, itxoin egin dute aldaketaren zantzuak antzemateko; alferrik. Intxaustegiren esanez,

«sobietar tropek 1992an Kubatik alde egin zutenean, itxura guztia zuen aldaketak egongo zirela. Baina ez. Halaber, kezkatzeko moduko beste zerbait gertatzear dago: Puerto Rico Estatu Batuen atzaparretan erabat eroriko da laster. Horrek eragina izan lezake Kariberen etorkizunari begira».
Puntatik puntara, 1.350 kilometroko luzera du Kubak, Espainia baino luzeagoa, alegia. Halaxe, hiru atal Kuban burutu dituzte: Iparraldea, La Habana, Guantanamori eskainiz.

«Pisu geopolitiko izugarria du. Egin kontu, Karibeko lurrazalaren % 40 da eta biztanleria ere Karibe osoaren % 60; eta jendea mestizoa da gehienbat. Beste irletako ingelesak ez ziren bertakoekin nahastu, eta frantsesak oso gutxi. Haitin zuriak eta beltzak zeharo bereiziak daude. Espainolak berriz, ez ziren erreprimitu, heldu ziren tokietan mestizoak baitira nagusi
».


ONDARE HISTORIKOA.

Datorren gizaldirako dokumentalak oso baliotsuak izango dira. Jonen irudiko «Euskal sortzaileak» bezalako saioak izan dezakeen fakturaz aparte, balore historikoa du, gure artisten belaunaldia telebistarekin sobera ongi moldatu ez delako. «

Txillida eta Oteizaren irudiak baditugu. Mendiburu edo Balerdi aldiz, zendu egin ziren, haien irudirik ez zela; ezta minutu bat ere grabatua. Orduan, «super 8»tik, zegoen apurra berreskuratu behar izan genuen
».


FIKZIOAREN MUGA.

Dokumentala begirada informatua da, ikusleari bidaiatzen ari dela sentiaraziko diona.

«Alderdi bisuala gure hautua da, baina errealitatearen fikzioa egin arren, gizalegez jokatu behar duzu. Aktore batek eszena bat hamaika aldiz errepikatu behar du sinesgarria izateko. Kalean dagoen batek aldiz, ez du antzezten. Animalien dokumentaletan nola grabatu presta dezakezu, ez dakizu ordea, zer egingo duten. Flahertyk «Nanook» egin zuenean, eskimala zen bere bizitza erakusten zuena. Beste batzuetan, egilea da bere ikuspuntua galbahe baten bidez ematen duena. Guk lehenengo kasuari eutsi diogu, nahiz eta Fidel Castrok baldintza batzuk jarri dizkigun bera filmatzeko».
Generoa kinka larrian dagoela, bide berriak ireki behar izan dira.

«Audientziak bizkarra eman digunez, hain erosoa ez den ekoizpenak egitera eraman gaitu, arinagoak baina fribolizatu gabe; alde bisuala indartuz, baina mamiari uko egin gabe. Espainian esaterako, oso gutxi irakurtzen da, jendeak ondorioak baino iritziak entzun nahi dituelako. Eta dokumentalak errealitatearen zatiak baizik ezin ditzake eman».

PENAK UXATZEKO FESTAN.

Jendearen begirada izan da Jon gehien txunditu duena,

«barruko indar hori ez dut beste inon ikusi. Irri horien atzean benetan zer dagoen. Kontraesana badirudi ere, Garcia Marquezek dio karibearrak baino jende tristeagorik ez dagoela. Barre algaran ikusiko dituzu, beti dantzan, mozkorraldian. Begi ninietan ordea, tristura somatzen zaie. Duela ehun urte esklabuak ziren, ez zekiten nondik zetozen. Guretzako ikasbide polita da, gu haien tokian negar batean hasiko ginateke-eta»

Azkenak
Fermin Leizaolaren mundu interesgarriak

Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.  

Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]


Lurra eta konpromisoa ardatz, Bizkaiko hamar emakume baserritarren historia kaleratu dute

Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.


2025-06-27 | Hala Bedi
Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote uztailaren lehenetik aurrera

Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.


LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Egunaren bezperan, “sexu askapena eta harrotasuna” aldarrikatu ditu EHGAMek

Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua". 


EHUn kitxuaz, komunitate indigenen erresistentzia aldarrikatzeko

María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]


'Missa Solemnis'
Bihotzetik zeruraino

Beethovenen 'Missa Solemnis'

  • Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
  • Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]

Baztango Udalak “euskal errepublikaren parte” dela erabaki du

Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.


'Artxibo biluzia'
Memoria indibiduala, memoria kolektiboa eraikitzeko

Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.

-------------------------------------------------------

Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]


Adin txikikoak dituzten Gasteizko bi familia kale egoeran geratzeko arriskuan daude

Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]


2025-06-27 | Xuban Zubiria
Bretoiera eta Bretainiako kultura sustatzen zuen Breizh kooperatiba itxi dute

Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.


Frantziako Estatuak EEPn 100.000 euro gehiago inbertituko ditu, baina helburuetatik urrun

Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]


Ed Rojas
“Trans legea onartu dute, baina zer gertatzen da identitate ez-bitarrekin?”

Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]


Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan

2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.


Espainiako Kongresuak gobernuari eskatu dio 78ko sanferminetako gertakariak “argitzeko” eta biktimei “aitortza” egiteko

1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.


2025-06-27 | Elhuyar
Adimen naturala

Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]


Eguneraketa berriak daude