L

Ahalegin handiak egin ditugu frontismo akusioa deusezteko, baita akordioa indar politiko guztietara hurbiltzeko ere. Kontuan hartu behar da gainera, hainbatetan eraso bortitzak izan ditugula akordioaren aurka. Astean behin biltzen gara, eta barrutik nik ez dut sentitu larritasunik edo aitzina egiteko zalantzarik. Etenik ez dut ikusi, eztabaida anitz bai, bakoitzak bere ikusmoldeak mahairatzen baititu.

Funtsean, ez ote da gauza bera pasa, akordio bera Lizarra herrian aurkeztu zenean? Han ere sorpresa izan zen. `Hauek zertarako etortzen dira hona?' pentsatuko zuen askok. Bistan denez, Iparraldea berezia da, eta bat-batean ez dira gauzak aldatuko. Akordioa abiatu zenetik gauzak oso fite doaz, zurrunbilo batean sartuta gaude. Abiadura honek baditu alde onak, eta beste ez hain onak. Aipatutako militante hori, beharbada, kezkatuta zegoen, askotan militanteak berek sentitzen baitute Hegoaldetik gauzak oso azkar etortzen direla, batzutan inposatuak bezala, haien lan erritmoarekin ezin lotuz.

Ez oraindik, baina prestatzen ari gara aurkezpen hori. Garazin aurkeztu zen lehen aldikotz, eta azkar aurkeztu ere halabeharrez. Uneon, Hegoaldetik datozen norabideak aztertzen ari gara, eta hemengo gizarteari nola helarazi ondo landu nahi dugu. Triptiko bat egina da, eta laster aterako da. Hegoaldean euskaraz eta gaztelaniaz izanen da, eta hemen euskaraz eta frantsesez, baina ez da itzulpen soila izanen; hemengo errealitatera egokitua baizik. Lizarra-Garazi foro txikiak sorraraztea ongi legoke Iparraldean, baina emeki-emeki joan beharra daukagu.

Izenburu hori bere horretan irakurria ez da erabat egia, jakina. Haatik, egun egiten ditugun bilkuretan ABren erabakiak oso kontuan hartzen dira, estimatzen dira. Gure gauza batzuek aurrera egiten dute, eta beste batzuk atzera geratzen dira. Guk beste errealitate bat bizi dugu, egia da. Errealitate orokor bi daude Euskal Herrian, ezberdinak, alta, Lizarra-Garazi akordioaren markoak errealitate biak hurbiltzen lagundu du. Hego eta Iparraren artean ezberdintasunak badaude, eta abertzale beren artean gainera.

Herriaren aurrean nahi dugu azaldu, bi motako inplikazioak dituela frantses estatuak: batetik, errefuxiatuen errepresioa gauzatzeko kolaboratzaile izan zela, GAL aferan alegia. Madrilen eskutik ibili baitzen, hots, euskal arazoan eskusartze zuzena dauka. Bestetik, estatu gisa gure herriari ezagutu behar dizkion askatasunak aitor ditzala eskatzen dugu. Euskararen ofizialtasuna eta Euskal Departamendua frantses Estatuari gauzatzea dagokio.

Bai, hala da, Parisko ateak itxita daude. Suprefektura aitzinean ginen, eta frantses kazetari batek galdetu zidan: «Avec Madrid difficile, avec Paris impossible?» Nik berriz erantzun nion: «Impossible ce n'est pas francais». Batzuk diote Madrilek agintzen duela, baina, zenbaitetan, nago ez ote den alderantziz.

Nik akordioa kontrapuntu edo tranpolin bezala ikusten dut. Metaforikoki hitz eginez, Lizarra-Garazi koadro baten markoa da. Markoa da herria. Printzipioz, demokratikoki hitza eman behar zaio herri honi. Jakina, marko honetan kolore guztietako piezak sartzen dira, puzzlea osatuko duen kolore eta forma guztietako piezak. Pieza bakoitza proiektu bat da, ezker-eskuin edota goian-behean lekua duena. Jakina, marko horren barruan sartzeko eta puzzlea muntatzeko, bakoitzak beharko du hemendik edo handik zerbait kendu edo zerbait jarri puzzlea osatzeraino. Behin puzzlea gauzatzen denean, kola edo itsasgarria beharko da. Itsasgarri hori herria da. Eta areago, koadroa edo puzzlea osatua denean, pareta txuri batean jarri behar da. Hori litzateke bakea.

Oraindik ez. Urtetan nork bere haritik tiratu du, eta mataza gero eta gehiago korapilatu eta tinkoagoa egin da. Orain gakorratz lana egin behar dugu, atzera begiratu gabe, ea nork tiratu duen gehiago, bestela mataza –gatazka– ez da sekula lasatuko. Pazientzia beraz.

Ez, ez dut uste. AB ez da Ibarretxek deitua izanen. Ez gaude horretan oraindik.

Ez. Orain arte, batzutan, Iparraldeko gure bozeramailea HB izan da Hegoaldean. Lizarra-Garazi akordia dagoenetik, gero eta gehiago hori bereizten ari da. Iparraldean EA eta EAJk gero eta izaera propioagoa dute ere. Akordioaren ondorioz, Iparraldea gero eta hurbilago ikusten da Hegoaldetik eta indar abertzaleen aldetik. Gure presentzia ontzat hartzen dute, eta konbentzituak dira gure ahots propioa gauzatuz joan behar dugula. Baina ez gaude neurri berean, ez gaude egoera berean. Abertzaletasunak lan asko egin behar du hemen.

Bestaldean bi hizkuntzetan egiten dira ekitaldiak eta hemen ere berdin egin behar dugu, bai frantsesez bai euskaraz.

Frantsesez mintzatuz, mezu hartzailea hemengo errealitateaz jabetu dadila nahi dugu.

Bai. Hala da. Bi hizkuntza erabiltzen ditugu hemen eta beste bi han, orotara hiru. Euskaldunok hiru hizkuntza erabiltzen ditugu. Hori errealitate bat da eta, Hegoaldean euskara gero eta azkarragoa izaki, espainola azkarra da. Iparraldean, esan gabe doa, frantsesa oso barneratua dago gure eguneroko bizitzan.

Ez dugu atzera begira bizi behar. Berandu edo ez, akordioak Iparraldeko AB, EA eta EAJ biltzea ekarri du. Pentsatzen dut harremanak pixkana sendotuko direla. Denok ohartu gara, urte bat lehenago izan balitz agian hautetsi abertzale bat izanen genukeela Bordelen. Etorriko dira beste aukera batzuk. Helburuak finkatzeko lanean aritu behar dugu.

Departamendua pauso bat da, etapa bat. Euskal Departamendu eskaera gauzatu daiteke. Azkeneko manifestazioan 6.000 lagun bildu ginen, eta ez geunden abertzaleak bakarrik. Hori oso inportantea da. Agian aurten berean izanen da beste manifestazio bat, eta ezetza izanen dugu frantses Gobernutik berriz ere. Baina, hori ere lorpen bat da. Orain arte ez genuen ezta ezetza jasotzen ere.

Nik uste dut beti ere abiadura kontua dela. Dena Lurralde Eskemari ematen zaion markoaren arabera dago. Hor ari diren abertzaleen lana kontuan hartu behar da. Bere garapenari begira, esperientzia horren babesle ere izan behar dugu, tresna bat izaten ahal da, laguntzen ahal du Iparraldea garatzen edo herri honen bidea desbideratzen. Tentuz ibili behar da, tresna erabiltzen ikasi ere.

Akordioaren edukiera ez dut ezagutzen, eta beraz, ez dut deus esaten ahal. Nik pauso natural bat bezala jotzen dut. Kontradikziorik ez dut ikusten behintzat