LANALDI MURRIZKETA, EHUN URTETIK GORAKO ALDARRIA
- historikoa. Sindikatuek, berriro ere zatiturik, lanaldiaren murrizketaren aldeko eskaera egiteko egun bezala aldarrikatu dute. Aldarrikapen horrek ekarri zuen egun historiko hau.
Aurten, berriro ere zatiturik, abertzaleak alde batetik eta estatalistak bestetik, euskal sindikatuek Euskal Herriaren luze zabalean manisfestazioak egiteko deialdia egin dute. Lanaren murrizketa izango da aldarrikapen nagusia, zeinaren bidez gure herriko langabezi kopuru handia murriztu nahi den. Egun horrek mobilizazio plan oso bati emango dio hasiera, astean 35 orduko lanaldiaren alde laster egingo den greba orokorrarekin buru emango zaiolarik.
Gerora, Bigarren Internazionalaren Biltzar Eratzailean (1889ko uztailaren 20an, Parisen), erabaki zen maiatzaren lehenean herrialde guztietan manifestazio handiak egitea, 8 orduko lanaldia aldarrikatzeko. Azkenik, 1917ko Wasghintoneko Nazioarteko Konferentziak lanaldia gehienez 8 ordukoa izango zela finkatu zuen. Handik bi urtera herrialde gehienek onartu zuten ebazpen hori.
Orduz geroztik, sindikatuek mundu guztian zehar ospatu izan dute, «Chicagoko martiri» haien omenez, maiatzaren 1a; egun horri aldarrikapenak egiteko izaera emanez, eta beti ere une historiko bakoitzak eskatzen duenaren arabera. Herrialde bakoitzaren egoera politiko eta sozialen arabera, ospakizun hori baketsuagoa edo istilutsuagoa izan da.
Aurten, eta duela hilabete batzuz geroztik, Euskal Herrian, sindikatuak beren kezka eta larritasuna adierazten ari dira langabezi kopuruengatik, eta gazte eta emakumezkoengan bereziki duen eraginagatik –zenbait tokitan % 45eraino iristen da–. Egoera larri honen aurrean, euskal sindikatuak, abertzaleak nahiz estatalistak, bakoitza bere aldetik, lanaldiaren murrizketaren aldeko kanpaina egiten ari dira, astean 35 edo 32 orduko lanaldiaren alde, aparteko lanorduen aurka eta 60 urtetik beherako jubilazioaren alde.
Industri sektorean 259.000 pertsona daude. Beren ustez, 20 langiletik beherako enpresetan ez da erraza lanpostu berriak sortzea, beraz, kalkulu horretatik kanpo utzi beharko lirateke 67.400 langile biltzen dituzten enpresa txiki horiek. Gainerakoei lanaldiaren murrizketa ezarriz, urteko 1.768 ordutik 1.575 ordutara igaroz, 23.500 lanpostu berri sor daitezke.
Eraikuntzaren arloan aritzen diren langileak 77.000 dira. Adierazten dutenez, sektore honetan autonomo ugari (18.500) eta bost langile baino gutxiagoko enpresa txiki asko dago. Horren arabera, sektore honetan lanaldiaren murrizketak 7.300 lanpostu berri sortzeko aukera emango luke.
Zerbitzuen sektorean, euskal irakasle bien txostenak sail ezberdinak bereizten ditu. Administrazio publikoetan, irakaskuntzakoak kanpo utziz, dauden 93.800 lanpostuei 5.300 lanpostu berri gehitzea dagoela ziurtatzen dute. Merkataritza eta ostalaritzan, 179.500 langile izanik, beste 5.300 lanpostu berri sor daitezke. Garraio eta komunikabideetan, 47.600 lanposturekin, autonomoak eta enpresa oso txikiak kenduz (20.000 langile) beste 3.500 lanpostu. Banketxe eta aseguruetan, 22.600 langilerekin, beste 2.100. Gainera zerbitzuetan 146.500 lagunek egiten dute lan. Autonomoak (26.100) eta enpresa oso txikiak (35.100) kenduz, lanaldiaren murrizketak 10.000 lanpostu berri sor ditzake.
Eginkizun horrek sor dezakeen 171.000 milioi pezetako kostua finantzatzeko, sortzen den enpleguaren ondorioz aurrezten den langabeziagatiko ordainketak eta prestakuntza gastuak leudeke. Horri kotizatzaile eta zergadun berrien ordainketak gehitzen dizkiote, iruzur fiskala eta aurrekontuetako gastuaren egokipena –murrizketari ekin dioten enpresei laguntza emanez; bideragarri irizten diote, administrazioak bilioi pezetatik gora erabiltzen baitu urtero– ahaztu gabe.
Bi irakasleek, azterketa sakonagoak egin behar direla onartu arren, «
lanaldiaren murrizketaren bidetik abiatzeko azterketa urritasuna baino areago, aldaketak egiteko enpresariek duten gogorik eza nagusitzen
Euskal Herrian zein Europa eta munduko leku ugaritan, maiatzaren leheneko ospakizuna, azken hamarkadetan borroka eta aldarrikapen eguna zena, festa edo ospakizun folkloriko bihurtu da, neurri batean. Ongizate gizartea finkatu eta zabaldu egin den heinean, langileriaren aldarrikapen indarra galduz joan da, ia festa huts bihurtzeraino. Euskal Herriaren kasuan, frankismoaren garaian bizi izandako egoera politikoak asko baldintzatu zuen egun horren ospakizuna.
Frankismoak, zeinaren ordezkarietako batzuk Espainiako Gobernuko alderdian jarraitzen duten, ospakizun hau «joko eta dantzetarako» festa egun handi bezala erabiltzen zuen bitartean, sindikatu eta talde politikoek langile manifestazioak antolatzeko zerabilten. Francoren poliziak basakeriaz zigortzen zituen manifestaziook. Urte haietan maiatzaren 1eko eguna erregimen frankistaren aurkako protesta egun bihurtzen zen.
Diktadorea hil ondoren, manifestazioak legezko bihurtu ziren, eta «Transizioa» deitu izan zaion garaiaren lehen urteetan ospakizunak guztiz jendetsuak izan ziren, eskabide politiko eta laboralen aldarrikapenez beteak. Denborak aurrera egin ahala, eta ongizate gizartea sendotzen zen neurrian, ospakizunok aldarrikapen kutsua galdu eta festa itxura hartu zuten... eta jendetsuak izateari utzi zioten. Sindikatuen zatiketa ere areagotu egin zen azken urteetan. Egia da sindikatuek aldarrikapenak egiteko egun bezala hartu izan dutela, baina langile gehienek nahiago dute mendira edo itsaso aldera joan edo etxean geratu. Dirudienez, langileriaren zati nagusi batentzat maiatzaren lehenak galdua du esanahia, eta oraitzapen historikoz beteriko lanaren festa egun bihurtu da.
Nahiz eta testuingurua hori izan, euskal sindikatuek urte honetan ere aldarrikapen kutsua eman nahi izan diote maiatzaren 1ari eta 35 orduko lan-astea dute helburu. Eskabide horretan bat egiten dute euskal sindikatu guztiek, baina ez da horratik batasunik lortzen maiatzaren 1eko ekintzak antolatzeko garaian. Sindikatu abertzaleak -ELA, LAB, ESK, STEE-EILAS, HIRU, EHNE-, azken urteetan ekintza batasun handia lortu dute eta egun honetan ere elkarrekin joango dira. Sindikatu estatalistak -CCOO, UGT, USO...– beren aldetik joango dira.
Ikusi beharko da, larunbatean, euskal langileriak egun historiko hau alde batera utzi eta jaiegun soil bihurtzen duen edota, sindikatuen deialdiei erantzunez, aurreko urteetan izandako partaidetza hobetzen den. Susmoa dugu ez ote garen berriro ere urrun ibiliko euskal langileriak garai batean burututako manifestazio jendetsu haietatik, eta ez ote duen mobilizazioak azken urteetako beherakadarekin jarraituko
Sei urteko etenaldiaren ostean, maiatzaren 18an, Sortzen jaia ospatuko dute Takoneran D ereduko eskola publikoen aldeko jaia. Ikuskizunak, haurrendako jolasak eta Gorka Urbizu edota Borla taldeen kontzertuak izango dira.
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Ebroko Konfederazio Hidrografikoko (CHE) lehendakariak egin du iragarpena aste hasieran: Esako urtegia handitzeko lanen laugarren moldaketari aurten ekingo diote eta urtegiaren eskuin magala egonkortzeko 47 milioi euro gastatuko dira.
Gasteizko Udalak esan du enpresa negoziatzera deitzen ari dela. Sindikatuek eskatu diote Gasteizko langileak defendatu ditzala Enviserren jabea den AEBetako inbertsio funtsaren aurrean.
Bilboko, Gasteizko eta Donostiako herri jaietako ordezkariek agerraldi bateratua egin dute maiatzaren 8 honetan, txosnei jarritako zailtasunak salatzeko eta jai eredu herrikoa "desagertzeko arriskuan" dagoela ohartarazteko.
Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]
Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]
"Bake zubiak eraikitzeko laguntza" eskatu dio jendeari balkoitik egin duen lehen agerraldian.
“Proposamen oso eskasa egin du Hezkuntza Sailak, berme eta zehaztapenak txertatu barik”, kontatu dio ARGIAri STEILASeko bozeramaile Haizea Arbidek. Ostegun honetan bilera izan dute sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, EAEko irakaskuntza publikoko... [+]
Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.
Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]
Txinako Shanxi probintzian, Tang dinastiako hilobi batean, hildakoen eguneroko bizitzako eszenak irudikatzen dituzten pinturak topatu dituzte. Eszena horietako batean gizonezko ilehori bat agertzen da. Ilearen koloreari eta aurpegierari erreparatuta, hilobia aztertu duten... [+]
Kartago, K.a. 814 inguruan. Feniziarrek kolonia bat fundatu zuten, eta Mediterraneo ekialdean nagusi zen zibilizazioa mendebaldera hedatu zen. Bi mende eta erdi geroago, Tiro feniziar metropolia gainbehera etorri zenean, Kartago independizatu egin zen eta bere eragina... [+]
Centre Delas erakundearen txosten batek 2023ko urriaz geroztik Tel Avivek eta Madrilek adostu dituzten armamentu salerosketak atera ditu argitara. Ikerketaren arabera, Espainiako Estatuko eta Israelgo enpresek ez dituzte inoiz hainbeste proiektu garatu elkarrekin, eta Israelgo... [+]