Bilbo irakiten ari da. Hiria hazi eta aldatuz doa mende berriari begira, azala aldatzen du, eta harekin batera bere bizilagunena. 90eko hamarkadaren erdialdean kulturguneen arloan geldialdi bat gertatu zen Bilboko Gaztetxea edota En Canal bezalako aretoen ixtearekin batera, baina geldialdi urte horietan zenbait proiektu euren jitea osatzen ari zen, laster gauzatzen ere, eta espazio bat hartzen. Hamahiru guneotatik zortzi 96tik hona ireki dira.
Ezin, inolaz ere, denak zaku berean sartu. Kulturgune alternatibo definizioa putzu zabalegia da akaso, traketsegia hiri batetako burbuila guztiak biltzeko. 13 gizarte ttiki, hiri ez hain handi eta faraonikoan. Hamahiru gune eta bat gehiago, sailkapenak egiterakoan beti ahazten den hura, eta besteren bat ere bai seguru. Hamahiru egun eta bat gehiago hauek guztiak ondo dastatzeko, bidaiari iragankorra baino izan nahi ez bada.
Bidaiari onak, kultur gune alternatiboak ezagutzerakoan, bisitari-partehartzaile guztien gertutasuna somatuko du berehala; horixe baita gune hauek elkar lotzen dituen lehendabiziko ezaugarria, epeltasun hori, instituzioetatik sustatzen den edozein egitasmoren hoztasunaz bestela. Kontua ez baita kultur ekitaldiak barra-barra eta neurri handian eskaintzea, ez gara eta Hollywoodeko industriaz ari, edo artearen merkatuaz.
Horregatik dira alternatiboak: egitura ekonokultural erraldoiei alternatiboak, edo arte ofizialari alternatiboak, edo erdal munduari alternatiboak, edo politika totalitarioei alternatiboak, utzikeriari alternatiboak. Alternatiba aukera da; bizitzazko aukera ala ostiral arratsaldean plana egiteko aukera. 13 gune hauetako batetik bestera joatea herriz aldatzea da nolabait, Bilboko kaleetatik igarotzen den bidaian.

Kultur politika edo politikaren kultura: bere burua alternatibotzat duen guztiak egiten du kritika politikoa, zuzena zein zeharkakoa, eta kritika hori espazio berri bat eskaintzen ari den neurrian konstruktiboa da, baikorra. Erabaki organoa asanblea da espazio ia guztiotan, harreman horizontalak eraikiz. Ezinegon ezberdinak izan dira hala ere espazio bakoitzaren motorrak, abiapuntu ideia ezberdinak hartuz.
Kukutza Gaztetxea zortzi lagunen etxea da lehenik eta behin, baina hori bai: lau pisuko fabrika bat da, eta ateak parez pare irekita izango lituzke ziurrenik polizia etortzearen arriskupean egongo ez balira. Hala, egitasmoa bizi-esperientzia baten barruan kokatzen da jabego pribatuari aurre eginez, autoantolaketa, tresnen kolektibizazioa edota birziklapenean oinarrituta. Mundua eta norbera aldatzea da zioa, eta aldarrikapen politikoa argia da ekitaldi guztietan.
Gauza bera esan liteke Deustuko Gazte Lokala eta Santutxuko Gaztetxeari buruz, bi horietan inor bizi ez den arren, espazioaren antolaketa modua (asanblada irekiak, herri bazkariak...) eta jarrera politikoak antzekoak baitira.
Felix Likiniano Kultur Elkarte

kulturaren irakurketa politiko irekia egiten du, eta material alternatiboa deitzen den horren gune garrantzitsua da, ezker zabal eta antiautoritariotik argitaratzen diren testu eta musikak argitaratu, saldu eta banatuz. Lan eskerga da: urtean 50.000 liburu argitaratzen dira Espainian bakarrik, eta merkatuaren legeak hainbat argitalpen ito egingo lituzke halako gunerik izango ez balitz. Horrez gain, ezker horren inguruan biltzen diren pentsamoldeen espazioa da, hitzaldi saioak antolatuz edota hainbat kolektibori topagunea utziz bilerak, tailerrak... egiteko, eta bideoteka, fanzinoteka eta liburutegi zerbitzuak eskainiz.
Hika Ateneoak urtebete pasatxo darama pentsamendu kritiko askearen ildotik ekitaldi sozio-politiko-kulturalak antolatzen. Hika aldizkariaren inguruko lagun librepentsalarien talde naturala batu eta topagunea eraiki zen, lokal atsegin eta lasaia. Gizarte ehuna errekurtso propioekin eraikitzea garrantzitsutzat jotzen dute, eta elkarrenganako aberastean sinisten dute. Heterodoxo izatea xede dute.
Sarea Txakur Berdea izeneko kulturguneak San Franzisko auzoa du sorleku eta helburu. Langabezi maila altua, hondamen urbanistikoa edota droga trafiko arazo larriak pairatzen dituen auzoa izaki, bertako bost elkartek auzoaren berreskuratze lanari ekin zioten, filosofia ez kapitalista batetik abiatuta. Urtebete duen egoitza erakargarri bihurtu eta auzoaren energia positibo guztiak bildu nahi dituzte aurrera egiteko, elkartasuna aldarrikatuz helburu handiagoei ekiteko auzoaren berreskurapenean.
Mina egitasmoa 1997ko Bilboko Aste Nagusian hasi zen, 30 aktore, musikari eta idazlek gizakiak bilatzen duen espazioari buruzko kale antzerki obra esperimental handi bat egin zutenean. Bertan irabazitako diru guztia lokalean sartu eta konpontzen xahutu, eta urriaren 3an –Guggenheim museoa inauguratu zen egun hura bera– Mina Espazioa sortu zuten. Espazio balioanitza, ate ttiki eta korridore luzearen bukaeran dagoena, arte mundua den negoziotik kanpo geratzen diren proposamen guztiei eskaintzen zaien planeta, utopikoen espazioa, arte laborategia, antzerki fabrika, Bilboko eszenatoki zapalduenetarikoa, urte eta erdian 62 ikuskizunen estreinaldiak ikusi dituena. «

», egitura ekonokultural erraldoien alternatiba.
Abisal espazioa hainbat artista plastikoren bilgunea da, merkatal arauetatik at egongo den erakustareto bat sortzeko. Bazkideen kuoten bidez mantentzen dute gaur egungo artearen islada hau, eta artista berriei arreta berezia egiten diete, lehendabiziko erakusketak erraztuz. Ezaugarri formalak zein edukin ideologikoak direla medio beste lekuetan ez dagoen artea biltzen dute,

erraza ez den artea maiz.
La Fundicion aretoa 1986an hasi zen dantza

ren aldeko apustuan. Ikastaroak eta emanaldi profesionalak eskaintzen dituzte lokal dotorean. Kanpoko dantza eta antzerki konpainiak ekartzen dituzte batez ere, arrisku handiko programazioa eginez, eta aretoaren inguruan publiko bat osatzea lortu dute, denboraren poderioz erreferentzia bilakatuz.
Espazio Grossi italiar performer eta artista plastiko baten denda da, pasta italiar fresko denda. Faustok, edozein leku arte esparru izan behar delakoan, posible diren ekitaldiak egiten ditu bertan: bideo ekintzak, performanceak, erakusketak...
El Cajon hiru lagunen adierazpen plastikoen eremua da,

hutsa: «

». Instalazio oso deigarriak izan ohi dira, ederrak eta esperimentalak, baina 15 urte daramate horrela, eta ez dute espazio handiagoaren beharrik: «

».

Bilbon euskaraz bizitzeaz gain, bizitzari dagozkion esparruak euskaraz garatu ahal izateko nahian bi ekimen indartsu sortu dira azken urteotan, erdal mundu handiaren alternatibak:
Kalderapeko AEKri lotuta jaiotako Euskal Kultur Gunea da, euskarazko kultur ekitaldiak antolatu eta euskaldunon topagune izan gura duena. Lizardi euskaltegiaren girotik edaten du astean zehar batez ere, eta helburu nagusia ez du kultur programazioa bera (8 ekitaldi inguru hilabetean), bilgunea baizik.
Kafe Antzokia da guztiotan diru aldetiko erronka handiena hartu duena, hiriko antzoki klasiko bat hartu eta birmoldatuz. Kultura eta ludikotasuna euskaraz bizitzeko ahaleginean, Zenbat Gara etengabe hazten ari den elkartea da, eta egun 30 langile inguru ari da bertan. Kultura herritik etorri behar dela beti ere aintzat hartuz, kultur ekitaldi ugariak eskaini eta sortzen ditu. Egitasmo sustraitua eta irekia da, euskaratik abiatuta munduarekin harremanetan jarri nahi duena.
Gizarte bilguneen beharra nabaria da mende bukaerako aisialdi kontsumoaren gizartean (ikusentzule-indizearen araberakoan) eta are gehiago hiri batean, euskal hiri bakarrean beharbada. Diruzkoak ezik, bestelakoak dira elkarte hauen irabazi asmoak, hiriaren koloreak, erresistentziak, bizitzak eta lanak bat egiten duten eremuan