Ernio mendiaren hegoaldeko baserritarrei entzuna diet esaera xelebrea bezalaxe dotorea: Beizama eta Santamaña arteko Beondegin sortua eta Bidanian bataiatua dela izotza.
Egia esan, aparteko mikroklima gorria dute inguru horretan. Altzo den magal izan beharko lukeen mendien arteko xokona, zulo maltzurra da eta azala gogortu eta barrenak zaildu behar dituzte bertan bizi diren landare eta animaliek, baita bi hankakoek ere...
Paraje hartara joaten naizenero ondoko bailaretako etxaldeetan hazten diren landareetaz inbidi punttu batez mintzatzen dira bertakoak. Urtea joan, urtea etorri udazkenean sartu ordurako hasten den negua udaren atarian baino ez omen da errenditzen eta landatu, nola-hala bixi eta zapuztea izaten omen da hara eramandako landare gehienen patua. Ibai eta errioen inguru epeletara begira bizi diren menditarrok urrutiko lur hotzetako landareak ekarri beharko lituzkete behean beratuon bekaitza pizteko. Bertan izango lukete, orduan, beste inon hazi ezingo ez litzatekeen landaredia.
Klima berotzen ari dela eta egunen batean komeriak lituzkete landare hozbera eta urzale hauei eusteko. Baina, lezioa ikasia dute honez gero, udako ekaitzetako laino ilunen harria urtzeko era erakutsi baitzien garai bateko abadeak: elizako ezkilak jo zalapartan.
Zeruetan horrela agintzen duenak nola ez du bada izotza bataiatuko... baita beltzena ere