INTIMITATEKO POESIA LAKETA


1999ko otsailaren 14an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
L

o zaudela zure arnasa mintzo zait / eta mintzo zait gero urrunaz / eta ibai betea bezala doan oraina / zure loaren euritan ontzen da / zure loaren errotan xehetzen haren arrazoi gordeak / mina tresna bat bezala darabilt / lanbasa, labana, arkatza / mina da nire lurra...
Hala hasten den poema batekin ematen dio ongi etorria Jose Luis Otamendik negu-gau bateko ikusle taldeari, eta hala, lehen unetik adierazten dio ikusle bakoitzari aditzen duenaren mamitzerako orduan bakarrik dagoela, bakarrik eta biluzik. Poesia ateratzen du mahai gainera,

zuk arnastutakotik edan dut / eta erotzeko beldur naiz
. Striptease sentimental intimoa hasia da eta hortik aurrera, ikuskizunak iraun ordubetez behintzat,

xamurtasuna da geratzen zaigun bakarra, elkarrengana biltzea
.
Urtarrilaren azken aurreko ostegunez hirurogei ta hamar entzule inguru hurbildu ginen Gasteizko Florida kultur etxera «Bakarrik bahago neguan» poesia eta musika saioa entzutera. `Ikuskizun' esan ohi zaie halako saioei, baina `entzunaldi' behar luke izan akaso. Errealitatea ikusi egiten dugu egunerokoan, zinea edo telebista ikusten ditugun bezalatsu. Ikusten abilak gara, zailago zaigu ordea aditzea, ikuskizun bat entzutea, alegia, eta beharbada begiak itxi beharra dago eserlekuan jartzean, Gasteizko gaua ahaztu eta hitzen irudien mintzoa ikuskatzeko. Mintzo unibertsala bezain intimoa. Eszenatokian hiru pertsona bakar agertzen dira, musikari-kantariak bi alboetan, eta erdian poeta. Baina ez dute elkarrekin abesten edo errezitatzen. Hiru pertsona bakarti dira, txandaka euren arimak hustuz. Argiek azpimarratu egiten dute bakardade hori. Poeta eszenatoki atzealdeko gauean dago musikarietako bat ari denean, eta alderantziz.


AURKEZPENA

. Poeta Jose Luis Otamendi da. Azpeitiarrak uda partean argitaratu zuen «Bakarrik bahago neguan» izenburua daraman liburua Pamielan. Liburu horretan 80. urtetik 90era bitartean argitaratu zituen lau poesia liburuen bilduma egiten du. Hitzaurrean Iñigo Aranbarrik `azken lirikoa' deituko dio erdi-brometan, idazle garaikideengandik aldendurik bere poesigintza maitasun grinak eta gorabeherak azaltzeari lotzen baitzaio. Ez ditu ordea orain dela hamar-hamabost urteko poemak hautatu zuzeneko kapritxo txiki honetarako. Tentazioa izan omen zuen garai baten berreskuratzeari ekiteko, baina urteen distantziak hesi handiegia eraiki du poetaren obran. Kezka eta esakera berriak darabilki azken urteotan, eta nahiago izan du horiei bide egin aurrekoen xalotasunari baino. Poema berriak dira, beraz, Otamendik irakurritako gehienak, garai batekoak baino trinkoagoak, luzeagoak eta mezu anitzagoez bustiak.
Lehen olerkiaren ostean Otamendi badoa eszenatoki atzealdeko bere neguko gauera, eta argiek lekua egin diote xumeki aurrealdean Imanol Ubeda kantariaren bakardade konplizeari. Joseba Sarrionandiaren kopla batekin hasten du bere errelatoa:

goizean goizik jeiki naiz eta / leiho parean eseri / begira nago zure begiak / ea non diren ageri / baina hormetan zehar ez diot / antzik ematen ezeri / zure begiak hurbil banitu / haietan nenbilke igeri.
Tolosarrak kitarra akustikoarekin lagunduta xamurki kantatzeari ekin dio azken urteotan, kantautoregintzatik gertuxeago. Deabruak Teilatuetan taldeko iraganetik ezagutzen duenak Bide Ertzean taldearen oraina beharko du aditu «Bakarrik bahago neguan» honetarako pausoa ulertzeko. 98an «Dana lanbrotute ikustot» ikuskizunean ere parte hartu zuen Jose Luis Otamendi, Koldo Izagirre eta enparauekin. Otamendirekiko atxikimenduak bitarteko beste urrats bat ere egina du, Bide Ertzean taldean jada «Bakarrik bahago neguan» poemari aurretik musika jarria baitzioten. Labrit Zabala da hirukotean gazteena eta hargatik ezezagunena. 20 urteko neska usurbildar honek pianoa eta kitarra jotzeaz gain entzumen landua du eta ahots ederra kanturako, ahots gaztea. Imanolek bezalaxe, bereak ditu errezitaldian kantatuko dituen abesti guztiak, amodiozko kanta gazi-gozoak. Izan ere, Labritek bere bidea bakarkakoan jorratzen hasia zuen Bide Ertzeanen lehen diskoan parte hartzea proposatu ziotenean. Gaur egun han-hemenka dabil batez ere asteburuetan, Imanol bezalaxe, taldearen zuzenekoetan eta bizimodu hori gustuko duela dirudi

maitasun gauetan laztanak bezala
.
Hala, poema bakoitzaren bukaeran isilune labur bat dago, eszenatokian iluntasunak tunel bat ixten du eta argiak beste bat irekitzen, eta Oto, Ima edo Labrit azalduko da tunel horretan bere neguko hurrengo bakardadea biluztera. Ekitaldi bakoitzak bere gogoeta alditxoa eskatzen du.


KORAPILOA.

Poesia errezitaldi bat prestatzerakoan, pentsatu ohi da gogorregia dela hitzaren soinu hutsa entzulearentzat, gordinegia olerkiak bata bestearen atzetik irakurtzea. Osagarriak bilatzen zaizkio hitzari, sarri irudien bitartez, batzuetan antzerki elementuak sartuz eta gehienetan musikaren laguntza bilatuz. Egitasmo honek musikariengan izan zuen jatorria, Imanolen kapritxoa izan zen hasiera batean hiru emanaldi hauek egitea, gauza xume eta azkarra.
Bide Ertzean taldea eta Jose Luis Otamendi ohituta daude elkarrekin lan egitera, «A Tribute to Oto» edota «Dana lanbrotute ikustot» errezitaldiak testigu. Haien arteko harremana konfidantza osokoa da, familiartekoa ia, Gaztelupeko Hotsak zigiluaren baserriaren ingurukoa eta lana asko errazten du horrek, ideiatik egitaterako bidea lautzen du. Familia serioa dira eszenatokian eta elkarri behar ez den begiraturik ere ez diote egiten. Bakarti dirudite.
Imanol eta Labritek maitasunez blai datozen istorioak kontatuko dizkigute

ahots gozoz besarkatu nahi zaitut / maite zaitudala errepikatu...
Sarritan melodiaren atzean dauden poemak doinuaren tonuak estaltzen ditu, hitzez ezin azal daitezkeen une melodikoen bilaketan jostatuz.
Otoren poesigintza mundua oso erritmikoa da eta hitzen errepikapenak maiz erabiltzen ditu.

Zain egoten dira zain / gure herriko plazan zain / zaharrak zain / harria lako egoteko eraz zain / eseri eta itxaron / zain / gizaki bikainen bati zain / gau ta egun zain...
apropos idatzia dirudi ahots sendoz baina sentikorrez ozen irakurria eta aditua izateko. Otamendiren poesigintzaren motorrik eraginkorrena dira zuzeneko saioak, jendearekin kontaktu zuzen horrek lana ikaragarri aberasten diolako.
Tartekatu egiten dira poema zorrotzak eta olerki xaloetan oinarritutako melodia gogoraerraz ederrak. Kontrapuntoa egiten dute hiruren boz hain ezberdinek. Bata bestearen atzetik kateatzen diren sentimendu puskak dira, hiruretako bakoitzak bakardadean mamitutako sentimenduak, eta gero hitzen, hotsen eta melodien bitartez adieraziak. Bati gustagarri izango zaizkio poesia puruaren tarteak, besteri musikaz lagunduta, baina ez dago aspertzen hasteko betarik aditzen ikasi duenarentzat: Otok:

...ez naiz gauza oroitzapenak gaien edo garaien arabera sailkatzeko / errepideak legez osatzen dira / nongoa naizen galdetu didazu / eta autoko leihatila jaitsi dut, astiro / haizea gure arnasari molda dakion / eta zure eskuen erantzunaren zain nago / zure hitzen erantzunaren zain nago.
Eta taupada bi geroxeago Labriten erantzuna Otok eskainitako edariaren hondarrak orraztera dator, azkenaurrekoan a capella kantatzera ausartuz:

zergatik oroitzapenak piska ahantzitu / zergatik zu segundu batean isildu / izar bat zure izenean / malkoak joan zinenean / zergatik ezin zu agurtu / larros bat joan zinenean
.


AMAIERA.

Koparen azkenengo tragua onena izan ohi da, baita tristea ere. Zelofanez bildutako kapritxo honek bukaera gozoa du ordea. Gauza xumea eta azkarra egin nahi zuten: «

Himalayismoa alde batera utzi eta hemengo mendi ttonttor txikiak igotzeko eskurtsioa
» jendaurreko hiru agerpen bakan egiteko. Gasteizen gau hotz hartan eginikoa ikuskizunaren estreinaldia izan zen. Bigarrena otsailaren 4ean Soraluzen izan zen eta azkena, 24an, Tolosan egingo dute.
Lanbidez irakasle den Jose Luis Otamendirentzat poesia «

bizimoduaren laztasuna arintzen lagunduko duen adiskide bat»
da, baina garratz pittin batez aitortzen du

«bodegoiak margotzen dituen jubilatuaren sindromearen zerbait»
ere baduela. Esana du ere geroz eta poema-liburu gutxiago kaleratzen denez poesiak beste bide batzuk bilatu behar dituela. Poesia errezitaldiak ugaritu egin dira Euskal Herrian azken urteotan, euskaraz zein gaztelaniaz. Poesigintzak, liburuan zein zuzenean, ez du dirurik ematen, baina eskerrak oraindik halako kapritxozale asko dela, ordubete gustagarria emateko bezain eskuzabalak. Azkenean, eszenatokiko bakardadeak batu egiten dira teinkatutako haria laxatzera, Otamendiren poesia eta Bide Ertzean-en musika biltzen diren herrian:

Poto batean sartuta zeukat / minutu hura / hiri emateko gauean / eta usoak milaka / udazkenean barrena / lanbroa zeukat gordeta / kaxa batean / hiretzat / eta eguzkia / hankak berotzeko / bakarrik bahago munduan

Azkenak
Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Hazparneko etxebizitza agentzia bat okupatzeagatik epaituko dituzte zazpi lagun irailean

2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.


2025-06-23 | Axier Lopez
asteko argazkia
Isolamendua

Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 585 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]


NATOrekiko kompromisoak gastu militarra %5era igo gabe betetzea adostu duela iragarri du Sánchezek

Igandean iragarri du akordioa Pedro Sánchez Espainiako presidenteak. Espainiak gastu militarrera BPGaren %2,1 bideratuko duela ziurtatu du.


Israelek beste 33 palestinar hil ditu Gazan, eta Mahmud Khali ikaslea aske utzi dute AEBetan

Israelek 33 palestinar hil ditu Gazan igandetik astelehenera bitartean, horietatik sei janari bila zihoazela. Israelgo armadak jakinarazi du Gazan bahituta zituzten hiru israeldarren gorpuak berreskuratu dituela. Bestetik, Mahmud Khali AEBetako Columbia Unibertsitateko ikaslea... [+]


2025-06-23 | Hala Bedi
Gasteizko Txosnek 2025eko programazio osoa argitaratu dute

Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]


“Ongi etorrien” auziko inputatuei bi urteko espetxe zigorra ezarri diete eta ez dira kartzelara joango

Antton López Ruiz Kubati, Kai Saez de Egilaz, Pipe San Epifanio, Haimar Altuna, Oihana Garmendia eta Oihana San Vicenteri 120 ongi etorri baino gehiago antolatzea eta terrorismoa goratzea leporatzen zien Espainiako Auzitegi Nazionalak. Auzipetuek, akusazio partikularrak eta... [+]


Ugatza Azazetan: kontserbazioa edo txikizioa?

Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]


AEBak gerran zuzenean sartu ostean, Iranen “erregimen aldaketa” behar dela esan du Trumpek

Irango hiru gune nuklear nagusiei eraso egin ostean, Donald Trump AEBetako presidenteak "Iran berriz handi egiteko" erregimen aldaketa bat behar dela adierazi du sare sozialetan. NBEren Segurtasun Kontseiluak larrialdizko bilera egin du, eta Errusiak, Txinak eta... [+]


Eguneraketa berriak daude