«Langileek ez dute makina apurtu nahi, diru gehiago ematea baizik»


1996ko otsailaren 04an
Marc Legasse anarkistari elkarrizketa
«Langileek ez dute makina apurtu nahi, diru gehiago ematea baizik»
MARC LEGASSE
Aita hil zitzaionean jakin zuen Ziburun arrain kontserba fabrika txiki bat eta lau barko utzi zituela. Negozio hartaz arduratzera heldu zen Marc Legasse Euskal Herrira. Hemengo giroak berehala harrapatu zuen.
Geroztik...
Hemen gelditu nintzen. Banuen familia, banituen lagunak. Errefuxiatu asko ezagutu nituen. Ziburun bertan bizi nintzen, beste etxe batean. Hegoaldera ere oso maiz pasatzen nintzen. 1949an Pasaiako Gotorlekua erosi nion Armadari, 40.000 pezetan. Baina ez zegoen bizitzeko kondiziotan. 1979an Gotorlekua saldu eta diru horren parte batekin Bermeon etxetxo bat erosi nuen.
Bermeon hamar urtez bizi izan nintzen. Oso gustora nengoen, giro euskaldunagatik. Nola-hala defenditzen nintzen. «Ni Lapurdikoa naiz eta...», «hori dozu hori euskera politte!» esaten zidaten. «Que se vayan» zen orduko hitza. Eta han esaten zuten: «Que se vayan... a la mierda!». Maite dut Bizkaia. Besteok baino gogorragoak dira bizkaitarrak.
Marc, zer idazten ari zara orain?
Orain, hilean behin, «Enbata»n zutabetxo bat egiten dut.
Zertaz?
Nire erokeriak! Gauza barrokoak, nik esaten dudan bezala. Orain Amaia Ereaga ari da nitaz liburu bat egiteko materialak biltzen, lehengoan tituluaz aritu ginen. Nik proposatu nion: «Borroka barrokoa, edo Marc Legasseren ibilerak».
Obra handia egina duzu.
Lezon orain dela hiru-lau urte egin zidaten omenaldian batek esan zuen mila artikulu idatzi nuela. Horietako asko «Enbata»n, frantsesez, beste mordoska bat «Egin»en; horiek Luis Nuñezek moldatzen zizkidan gaztelera egokian. Eta hamalau liburu, gehienak neure argitaletxean, Hordagon atereak. Orain dela ez dakit zenbat urte hemen ETAkoak ibiltzen ziren, bazuten gure etxe azpian bulego bat, eta bisitaren bat etortzen zelarik «zenbat enplegatu duzun!» esaten zidaten. Polimiliak ziren haiek.
Besteak, Txomin edo Peixoto etortzen zitzaizkidalarik gora: «Ez al zarete horiei kasu egitera jaitsiko?» galdegiten nien eta, «ez, ez!». Ni horiekin gelditu nintzen, horiekin dut harreman zuzena.
Guztiz KASen alde nago: Kontrabandoa, Anarkismoa eta Separatismoa. Hori ez zaie beraietako batzuei gustatzen. Dena den, beroriek dira anarkismotik gertuen ari direnak.
Zer osasun du euskal separatismoak?
Aranak utzi zuen autonomiaren ideia. Eta orain aspalditxotik EAJkoak berak ere autodeterminazioaz mintzo dira, aho txikiarekin baldin bada ere. EAJ Gernikako estatutuaren alde saiatu da.
Berrogeita hamar konpetentzia falta direla-eta, «diskuti dezagun...». Baina ez dute ezer diskutitzen. Orain muturrera jo dute, Espainiatik irten ala ez erabakiko lukeen erreferendum batetaz mintzo dira... Gauza diferenteak esaten dituzte. Euskal Herri batu eta independentea, horrek dauka indarra.
Lehengoan, Parisko epaiketa handia zela-eta, hemendik Donibanera manifestazioa egin genuen. Zazpi mila lagun! «Independentzia!» oihu egiten genuen. «Gora ETA!». Auzoko batzuk, izuturik, leiho gibeletik beha...
Zelan ikusi dituzu Frantzia aldeko abenduko grebak?
68ko maiatzeko eta oraingo greba hauen artean alde izugarria dago. 68an «Debekatuta dago debekatzea» eta «Lurrera itzuli» esaten zen. Oraingo hau diru kontu hutsa zen. Langileen kexua: nork ordainduko digu gizarte segurantza? Langileek orain ez dute makina apurtu nahi, diru gehiago ematea nahi dute.
Ikasleek ere «diru gehiago, eskola gehiago!» eskatzen zuten, guztia pikutara bidali partez. Inork ez du bankuen nazionalizazioa eskatu. Trenetako langileei berdin zaie enpresa publikoan ala pribatuan aritzea: lanari, duten bizi-mailari eutsi nahi diote.
Gainera, greba-orduak ordain diezaizkieten nahi dute... Falta da gogo anarkista hura, falta dira barrikadak.
Aro ilun samarra dela.
Aro triste bat. Iraultzaren ideia, «dena langileena izanen da», aienatu dute. Ekialderantz hedatu da kapitalismoa. Mitterrandek ere, zer ekarri du? Askoz langabetu gehiago: hiru milioi! Eta -batzuetan De Gaullek eragin zituen- nazionalizazioak desegin ditu...
Orain gobernu eskuindarra dago baina, atzera ere sozialistak etorriko balira, zer egingo lukete? Berdin! Zazpi mila lanpostu kendu behar dira? Kendu! Lehengoan, telebistako txotxongiloetan, Jospin azaldu zen: «Baina guk -esaten zuen-, zer proposatu behar dugu?» Ez dakite zer egin.
Hutsune bat dago. Eta bitartean pobreak pobreago, eta aberatsak aberatsago. Eta inork ez du kontra egiten. Beste harena sartu nahi digute: «Amaitu da historia». Langileak etsitzeko frasea.
Eta zer egin daiteke?
Guk... erresistitu. Bizi nahi duten, borroka egiten duten herriak, horiek dira gure anai-arrebak. Chiapasekoak, gainera Zapataren izena berpiztu dutenak. «Zu frantsesa zara, ni espainola naiz, kapitalismoa ez-dakit-zer...». Horren aurrean, txetxenek egurra! Diote hogeita bost urtean zazpiehun pertsona hil ditugula.
Espainiarrek Gernikan hiru ordutan 3.000 lagun hil zituzten. Orain ETAk ematen die beldurra. Terrorismoa? Ez dute deus ikasi behar gugandik. Terrorismo apologiarik handienak beraiek izkiriatuta daude: «Histoire de France», «Historia de España». Hor dago terrorismoa. Ameriketan egin zutena, Afrikan egin zutena... edo Mururoan.
Almirante batek duela berrehun urte irla batean bandera bat ipini zuen, esanez: «Hau gurea da», eta orain bertan entseiu nuklearrak egiten dituzte... Gurea nahiko suabea da. Aldian behin, pasatu dira hiru hilabete eta, «ez dugu inor hil eta goazen baten bat hiltzera, ez dezatela pentsa akabatuta gaudenik»; sorpresa batzuk. Philippe Oihanburuk «L'irreductible phnomne basque» deitu duenaren etsenplu txikiak.
Eta gero...
Lehenbizi autodeterminazioa irabazi behar da, eta gero beste neke batzuk etorriko dira: ez baitira EAJ, EA, PP eta besteak desagertuko, eta horiek edozein erreforma oso mugatuko dute, horiek Europaren martxan ibiliko dira, Europari kopiatu nahian. Esaten digute: «Zuen asmo horiek, Europa berrian, zer leku dute...? Noski, orain hemen oso zaila izango litzateke kapitalismoa deuseztea. Nik anarkismoa defenditzen dut, baina nola! Hala ere, ohartarazten dizut, euskaldunona ez zen, -hark oker esan zuen, askotan esana dut- «Jaungoikoa eta Lege Zaharra», baizik eta «Jaun gabe eta legerik ez».
Ez dakit, Euskal Herriko industria hain gaizki dago, igoal artzain gizarte batera itzuliko gara. Haur gutxiago egiten da, langileek aldegiten dute... oso garai konplikatuan bizi gara. Eta formula sozialista zaharrek ez dute balio.
Eta formula anarkista zaharrek?
Ez dakigu, inoiz ez baitira praktikara eraman; gerra denboran Katalunian eta pixka bat Ukrainian. Dena den, haiek egin zutena askoz ere `lagunartekoagoa' zen.
Zertan ari dira euskal anarkistak?
Alde batetik CNTren gerra denborako dirua eskatzen segitzen dute, ez baitzaie oraindik itzuli. Hauteskundeetara berriz, ez dute hautagairik aurkezten. Bestalde, hemengo borrokak badu anarkismoaren antzik. Harremanetan, antolaketa motan, asanbleetan, eta helburuetan ere: zapalkuntza deuseztea. Oro har, herri txikiotan anarkismoa posibleagoa da. Unitate txikiak gara, lurrari, hizkuntzari lotuta. Diot nik, euskaldunok hizkuntza aglutinantea dugunez gero, ekonomia ere aglutinantea izan genezakeela. Jakina, txarra da eboluzio orokorra.
Kapitalismo sasoian gaude, bete-betean. Baina herria bizirik dago.
Iparraldean, zer giro duzue?
Hemen badira bost partidu abertzale, hiru bateginik eta gero EAkoak eta beren kongresua taxi batean egin lezaketen EAJkoak ere.
Hemen, Ziburun, historian lehenbiziko aldiz, iazko udal-hauteskundeetan, Ziburu Euskaldun zerrendatik bat atera zen. Ikusteko 77 urtez zain egon naiz, eta azkenik! Ziburu Euskaldun. Zerbait ari da. Hemen, «Egunkaria» inork gutxik irakurriko du, baina ETB etxe askotan, barnealdean gehienbat, baserri askotaneta ikusten dute. Egia da, telebista pobre samarra dela, baina...
Lehengoan «Haizeak eraman zuena» filmea ikusi nuen. Oso ongi zegoen, karlisten denborako gauzak ziruditen... Neska honek, Garmendiak esan du euskara gora doala. Ez dakit nik, baina historiara begiratuz gero, ikusten dugu 1830ean 300.000 euskaldun bizi zirela, eta orain (proportzioan jaitsi baldin bagara ere) 700-800.000 gara...
PABLO SASTRE
31-35

GaiezGizarteaIdeologiakAnarkismoa
PertsonaiazLEGASSE1
EgileezSASTRE2Gizartea

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude