"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"


1995eko ekainaren 04an
Salbador Zapirain "Ataño"k
"Lotsaren iges" eleberria kaleratu berri du Salbador Zapirain "Ataño"k
"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"
Errenteriarra, 1912ko udakoa dugu Salbador Zapirain. Hamar urterako hasia zen bertsoak idazten. Hamaika ere behar ere bai gerra hasita. Oroitzapen haiekin iluntzen zaio aurpegia. Eleberrietan oparoa, "Lotsaren igez" kaleratu du berriki. Hondarribiko kaputxinoen konbentuko baratzan zen lanean joan gintzaizkionean.
Nola joaten zaizkizu egunak kaputxinoen konbentuan?
Larunbata da jatorrena, baina hor ere lan egiten dut. Gainontzean beti meza dela, handik eta hemendik jendea etortzen dela... Goiz jeikitzen naiz, bost t?erdietan. Jakina, elizako kontuak eta abar, izaten da zereginik. Baina ni ez naiz apaiza, e?, ni anaia naiz. Goizeko zortziak aldera baratzara joan eta bertan noiznahi igarotzen ditut zortzi ordu.
Hainbeste zereginen artean, nondik ateratzen duzu idazteko astia?
Askotan igande goizetan eta baita eguraldi txarreko egunetan. Neguan lan asko egiten dut. Telebistaren aurrean ez dut denbora gehiegi egiten, ez dut gustuko; nahiago idaztea.
Erraz idazten al duzu?
Gaia behar. Ez da erraza., beti lehengo gaietara itzultzen baitzara.
Noiztik datorkizu zaletasuna?
Bertsotako grina behinik behin aitarengandik datorkit. Aita bertsolaria zen, bertsoak jartzen zituen baina ez zekien idazten eta niri esaten zidan. Beti izan dut bertsotarako zaletasuna, baina ez naiz kalean eta tabernetan aritu.
13 urterekin apaizgaitegitara joan nintzen. Apaiz izateko, baina ez nuen bokaziorik eta utzi egin nuen. Hilabete gutxira gerra hasi, lagunetatik bi fusilatu egin zituzten eta beste bat eta biok San Cristobal espetxera eraman gintuzten lau urterako. Han, ez jan, ez edan... Lau urtetan ez nuen gorputzik garbitu, urik ez zegoen eta. Orain gerrahasiko balitz aurrera joango nintzateke.
Zer gertatu zen handik irten zinenean?
Egoera ez zen hobea. Euskaldun bati euskaraz zerbait galdetu eta hark erdaraz erantzun. Atzean zuenak zera esaten zuen: "El buen patriota habla español". Lehendabiziko liburua 68 urterekin atera nuen. Lehenago ere idatziak nituen makina bat lan, baina gerrarekin erre behar izan genituen, bestela harrapatu eta...
Zerk kezkatzen zaitu?
Nagusiena Euskadi galduko ote den eta euskara ere bai. Ikastolak badaude, baina gero hitz egiten al dute? Hori da tristea. Euskara galtzen bada Euskadi galdua da. Euskadiren bizia euskara da. Bi etsai gogorrak ditugu: kastellanoa eta frantsesa, oso gogorrak.
1979an zure lehen liburua kaleratu eta ordutik beste zazpi argitaratu dituzu. Nondik atera dituzu gaiak?
Lehenengoan etxeko martxaz aritu nintzen. Gero, gerrari buruzkoak... Hirugarrena, "Espetxeko negarrak" da guztietan minena: fusilamentuak eta abar kontatzen ditu. Nengoen lekutik entzun nituen tiro-hotsak. "Odol kutsua" eta besteetarik asko etxean entzundako istorioetatik atereak dira. Orduan hobeto moldatzen ginen; auzokoak etortzen ziren laguntzera era ilunabarrean gaztain-errearen inguruan biltzen ziren eta gu goiko txulotik entzuten.
Oraintxe kaleratu duzu "Lotsaren iges" eleberria. Zer esan dezakezu horretaz?
Emakume bat bortxatua da, haurdun geratu eta ondoren amak etxetik bidaliko du. Orain ez da berdina, orain dena librea da. Lehen, baina, ez zen horrela; eta gainera etxean ama eta amona baziren alabak ez zeukan han gelditzerik. Ez da guztia sinetsi behar. Eleberri gehienak gezurrezkoak dira.
Hainbeste liburu argitaratu eta gero zer kontaturik gelditzen al zaizu?
OHEei (Objetu Hegalari Ezezaguna) buruzko liburu bat ere idatzia dut, baina erre egingo dut. Aita Zabalari emango diot irakur dezan baina ez zait gustatzen nola gelditu den. Ez da gai zaila eta ez da bekatuzko bidekoa ere, baina... Aita Zabalak esango du.
Zure lanek zein barrera duten jakiteak arduratzen al zaitu?
Orain ez dakit zer martxa darabilten. "Txantxangorri kantaria"rekin antzerkiak egin nahi dituzte. Lehendabizi niri esan zidaten baina esan nien, nik ez nuela sekula antzerkirik idatzi. Lehenbiziko liburua badakit ahitua dela eta bigarrena ere bai.
Maite Artola
50-51

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakATAÑO1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazATAÑO1
EgileezARTOLA6Kultura

Azkenak
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Eguneraketa berriak daude