"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"

1995eko ekainaren 04an

Salbador Zapirain "Ataño"k
"Lotsaren iges" eleberria kaleratu berri du Salbador Zapirain "Ataño"k
"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"
Errenteriarra, 1912ko udakoa dugu Salbador Zapirain. Hamar urterako hasia zen bertsoak idazten. Hamaika ere behar ere bai gerra hasita. Oroitzapen haiekin iluntzen zaio aurpegia. Eleberrietan oparoa, "Lotsaren igez" kaleratu du berriki. Hondarribiko kaputxinoen konbentuko baratzan zen lanean joan gintzaizkionean.
Nola joaten zaizkizu egunak kaputxinoen konbentuan?
Larunbata da jatorrena, baina hor ere lan egiten dut. Gainontzean beti meza dela, handik eta hemendik jendea etortzen dela... Goiz jeikitzen naiz, bost t?erdietan. Jakina, elizako kontuak eta abar, izaten da zereginik. Baina ni ez naiz apaiza, e?, ni anaia naiz. Goizeko zortziak aldera baratzara joan eta bertan noiznahi igarotzen ditut zortzi ordu.
Hainbeste zereginen artean, nondik ateratzen duzu idazteko astia?
Askotan igande goizetan eta baita eguraldi txarreko egunetan. Neguan lan asko egiten dut. Telebistaren aurrean ez dut denbora gehiegi egiten, ez dut gustuko; nahiago idaztea.
Erraz idazten al duzu?
Gaia behar. Ez da erraza., beti lehengo gaietara itzultzen baitzara.
Noiztik datorkizu zaletasuna?
Bertsotako grina behinik behin aitarengandik datorkit. Aita bertsolaria zen, bertsoak jartzen zituen baina ez zekien idazten eta niri esaten zidan. Beti izan dut bertsotarako zaletasuna, baina ez naiz kalean eta tabernetan aritu.
13 urterekin apaizgaitegitara joan nintzen. Apaiz izateko, baina ez nuen bokaziorik eta utzi egin nuen. Hilabete gutxira gerra hasi, lagunetatik bi fusilatu egin zituzten eta beste bat eta biok San Cristobal espetxera eraman gintuzten lau urterako. Han, ez jan, ez edan... Lau urtetan ez nuen gorputzik garbitu, urik ez zegoen eta. Orain gerrahasiko balitz aurrera joango nintzateke.
Zer gertatu zen handik irten zinenean?
Egoera ez zen hobea. Euskaldun bati euskaraz zerbait galdetu eta hark erdaraz erantzun. Atzean zuenak zera esaten zuen: "El buen patriota habla español". Lehendabiziko liburua 68 urterekin atera nuen. Lehenago ere idatziak nituen makina bat lan, baina gerrarekin erre behar izan genituen, bestela harrapatu eta...
Zerk kezkatzen zaitu?
Nagusiena Euskadi galduko ote den eta euskara ere bai. Ikastolak badaude, baina gero hitz egiten al dute? Hori da tristea. Euskara galtzen bada Euskadi galdua da. Euskadiren bizia euskara da. Bi etsai gogorrak ditugu: kastellanoa eta frantsesa, oso gogorrak.
1979an zure lehen liburua kaleratu eta ordutik beste zazpi argitaratu dituzu. Nondik atera dituzu gaiak?
Lehenengoan etxeko martxaz aritu nintzen. Gero, gerrari buruzkoak... Hirugarrena, "Espetxeko negarrak" da guztietan minena: fusilamentuak eta abar kontatzen ditu. Nengoen lekutik entzun nituen tiro-hotsak. "Odol kutsua" eta besteetarik asko etxean entzundako istorioetatik atereak dira. Orduan hobeto moldatzen ginen; auzokoak etortzen ziren laguntzera era ilunabarrean gaztain-errearen inguruan biltzen ziren eta gu goiko txulotik entzuten.
Oraintxe kaleratu duzu "Lotsaren iges" eleberria. Zer esan dezakezu horretaz?
Emakume bat bortxatua da, haurdun geratu eta ondoren amak etxetik bidaliko du. Orain ez da berdina, orain dena librea da. Lehen, baina, ez zen horrela; eta gainera etxean ama eta amona baziren alabak ez zeukan han gelditzerik. Ez da guztia sinetsi behar. Eleberri gehienak gezurrezkoak dira.
Hainbeste liburu argitaratu eta gero zer kontaturik gelditzen al zaizu?
OHEei (Objetu Hegalari Ezezaguna) buruzko liburu bat ere idatzia dut, baina erre egingo dut. Aita Zabalari emango diot irakur dezan baina ez zait gustatzen nola gelditu den. Ez da gai zaila eta ez da bekatuzko bidekoa ere, baina... Aita Zabalak esango du.
Zure lanek zein barrera duten jakiteak arduratzen al zaitu?
Orain ez dakit zer martxa darabilten. "Txantxangorri kantaria"rekin antzerkiak egin nahi dituzte. Lehendabizi niri esan zidaten baina esan nien, nik ez nuela sekula antzerkirik idatzi. Lehenbiziko liburua badakit ahitua dela eta bigarrena ere bai.
Maite Artola
50-51

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakATAÑO1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazATAÑO1
EgileezARTOLA6Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Patinetefobia

Gorka Bereziartua

"Elkarren berririk izan gabe lelo berdina hautatu dugu, 'Palestinako umeak gureak ere badira': esanguratsua da"

Zigor Olabarria Oleaga

Jauzi Ekosoziala eragilea aurkeztu dute, sistema ekozidaren aurrean "erantzun bateratua" emateko

Estitxu Eizagirre

4x16: Sarasua bueyeroa da

Beranduegi | ARGIA

"Batasun estrategikoa lantzen ari gara Europako Alderdi Komunista sortzeko"

Xabier Letona Biteri

Kanpaldiak hasiko dituzte Hego Euskal Herriko unibertsitateetan ere Gazaren alde

Jon Hidalgo Gereñu

Azkenak

2024-05-07 | Axier Lopez

Lapurreta adimentsua

2024-05-07 | Axier Lopez

Bigarren aukera

2024-05-07 | Ordiziako Euskal Eskola Publikoaren komunitatea

Konponbiderik gabeko desoreka?

Ordizian orekara eramango gaituen interbentzio plan berezi bat behar dugu; urteroko matrikulazio lehia eta arriskutik atera, egonkortasuna eman eta herriko ikasleak modu orekatuan batzeko aukera emango digun plana.

2024-05-07 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Hauteskunde kanpainan isildutako makroproiektuei buruzko eztabaidak

Igande honetan egingo dira hauteskundeak Katalunian, maiatzaren 12an. Procésaren ondorenak eta Carles Puigdemonten balizko itzulerak estali ditu zenbait mintzagai. Baina abian dira bi proiektu erraldoi eta esanguratsu, biak ala biak turismoari estuki lotuak: Hard Rock... [+]

2024-05-07 | Euskal Irratiak

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

"Zenbat dugun kontatzeko!" mapa ilustratu bat sortu dute elkarlanean Ikas Bi, Biga Bai, Euskal Haziak, Seaska eta Euskal kultur Erakundeak.

Eguneraketa berriak daude