"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".

1995eko maiatzaren 07an

Luis Fernandez kazetaria-ren liburu berria
"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".
Luis Fernadezek "Tetris" liburua kaleratu du Elkarrekin
Kazetaria dugu Luis Fernandez, euskal prentsan lerro asko egindakoa, ARGIAn, «Arrasate Press» eta «Euskaldunon Egunkaria»n. Horietarik hainbat bildu ditu liburuan. Estilo zorrotzekoa, zirikatzailea, hainbat topiko astindu eta ideia proposatu ditu lehen liburuan.
Liburuak bi parte ditu. Aurretik argitaratutako kazetari zutabeek osatzen dute lehen atala, eta artikulu berriak diren lerro solteek bigarrena. Batzuen eta besteen artean zer antzekotasun eta diferentzia daude?
Lerro solteak sakonagoak dira, zutabeen aldean perspektiba gehigorekin idatziak, saiakera modukoak. Gai berak jorratzen ditut, baina, bi ataletan.
Liburuan badago ideia nagusi bat, Berlingo harresia erori zenetik ez dagoela munduan gertatzen direnak esplikatzeko eskema bat, eta Tetris jokoan bezala, adi ibili behar dugula pieza bakoitza bere lekuan ondo kokatzeko. Zuk nola kokatzen dituzu nazioarteko pieza nagusiak?
Nahiko ezkorra naiz. Berlingo harresia ireki zenean Europak hobera egingo zuela uste nuen, zenbait herrik, Lituaniak, Esloveniak, eta bestek, askatasuna lortuko zutela... baina gauzak ez doaz bide horretatik. Mundua gaiztotzen ari da, Afrikan gertaera negargarriak bizi dira, eta larriagoak ikusteko gaude. XXI. mendean egoerak txartzera egingo du gainera, hemendik ehun urtera teknologia nuklearra edozein tontoren esku egongo da...
Europan gertatu direnak beraz, beste ikuspegi batetik ikusten ditut orain: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da, ekialdean eta nabarmendu denez. Ekialdean sistema zaharra desagertu da, eta gauetik goizera herri batzuk independenteak bihurtu dira, baina ez da hautu propioa izan. Autodeterminazioak ez du zeregin handirik izan ekialdeko prozesuan, eta daukaten panorama politikoa gangsterismo hutsa da. Hemengoa ere bai. Sistema demokratikoa lapurren agintean oinarriturik dago.
Nazioarteko ikuspegia jorratzen duzu, baina beti ere Euskal Herriari begira ikasgaia jasoz. Euskal Herrian ere ezkor izateko arrazoirik ba al dugu?
Hemen gero eta okerrago gabiltza. Bakeaz mintzatzen gara, baina gertuago gaude jendeari gurpilak buruan jarri eta su ematetik. Bide hori daramagu. Gero, hemen nazioarteari ez zaio batere arretarik jartzen. Gure gatazka politikoan kateatuta bizi gara, eta dena ikuspegi tonto horrekin ikusten dugu; eta gainera uste dut ikuspegi horrek ez duela berebiziko garrantzirik Euskal Herriaren iraupen propioarentzako. Iraupena hizkuntzaren eta kulturaren mailan jokatuko da, eta honi gutxik egiten diote kasu.
Testuetan erosokeria intelektuala astindu eta topikoei aldegiteko joera nabari zaizu. Intelektualen koadrila topikoetatik elikatzen delako, edo?
Topikoak ez dira intelektual koadrilarenak, jende lauarenak baizik. Kalean daude. Liburuan topiko arruntak astintzen ditut. Gehiago irakurriko bagenu, eta munduan zer gertatzen den hobeto jakingo bagenu... baina Euskal Herrian jatorra izatea ezjakina izatea da. Eskolan nota onak ateratzen genituenak txarto ikusiak geunden.
«Footing egiten dutenak tontoak dira...» moduko esaldi probokatzaileak aurki daitezke liburuan. Zeren bila zabiltza zirikatuz?
Izaeraz naiz horrela. Gustukoa dut nik idatzitakoen inguruan erantzuna jasotzea, eta horretarako modurik onena kolpatzea izaten da. Gauzak argi esan behar dira gainera, eta nik tontokeria asko ikusten ditudanez, aurpegira botatzen ditut.
Lerro solteen atalean proposamen praktikoak aipatzen dituzu. Horietarik bat multikulturalismoaz mintzo da. Zertan da fenomeno hau?
Amerikan gai honen inguruan eztabaida oso indartsua dago, eta Europara zabaltzen ari da. Kultura nagusi baten moldeak hautsi behar direla dio, eta kulturak sustatu behar direla, ez gutxiengoenak bakarrik, elbarrituena, emakumeena, edo ilea kolorez ematen dutenena... Eztabaida atomizazio absurdo bateraino lerratzen ari da. Hala ere, arriskutsuagoa da multikulturalismoaren aurkako jarrera, unibertsalismo jakobinistarena, kultura unibertsala bakarra dela eta partikularismoak zatiketa eta arazoen sorburua direla dioena. Hemen hori Savaterrek defenditzen du.
Euskaldunok badugu gure kultura eta mugak defenditu eta zehazteko eskubidea, eta euskaldun eta baserritar izanda Frantziako filosofo gorenak bezain unibertsal garela aldarrikatzekoa, eta hau guztia bateragarria da unibertsal izatearekin.
Autodeterminazioaz ere mintzo zara, eta abertzaleen jarrera hegemonikoaren aurka, faltsua delakoan.
Zer autodeterminatu behar da hemen? Nori aitortzen zaio eskubidea? Autodeterminatuko bagina ere, multzo guztiaren %25 izango ginateke euskaldunak, egun dugun indar bera izango genuke beraz, eta hori horrela onartu beharra dago. Ni gutxiengo sentitzen naiz. Baina politikoek hau ez dute ikusten, eta ez dakit ba ote dakiten nor den euskalduna, nor abertzalea, nor vascoa...
Gutxiengoa garela onartu eta horrela onar gaitzaten lortu behar dugu. Euskal Herrian euskara ez da guztion ondarea, euskaldunona baizik (hemen euskaldunok ezin dugu euskaldunak garenik esan, eta edozeinek esaten du denon patrimonioa dela), eta guk ordezkatzen dugun gizartearen zati txikiari hizkuntz eta kultur eskubide batzuk dagozkio. Euskararen kontrolak gure esku behar du.
«Politically correct» deitzen dena edo komunikabideetan, hezkuntzan eta hizkeran transmititzen diren joera nagusiak aipatzen dira azken atalean. Zer nolako tratua jasotzen dugu euskaldunok alorrotan?
Oso modan daude gauza hauek: gurea zer da gizartea edo sozietatea? Batzuek esaten dute sozietatea esan behar dugula, eta gizartea baino pertsona. Hizkeran horrelako joera politikoa mantentzea ondo dago. Irainetara heldu beharrik ez dago. Hala ere, oso puntu arriskutsuetara ere iristen ari gara. Euskaldun batek ezin du «beltz» hitza aipatu. Berdin da zer esaten den ere, «beltz» hitza aipatuz gero arrazistak bihurtzen gara, tabu horretaraino iritsi gara. Espainolek kontrolatzen digute hizkera politikoa zuzentasun politikoaren tamiz horrekin.
PETRIKORENA, J.J.
41-42,43

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakFERNANDEZ3
PertsonaiazFERNANDEZ3
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

"40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko"

Estitxu Eizagirre

Bizkaia: EAJren gotorlekua kolokan?

Jon Azkune Torres

Gipuzkoa: Biren arteko jokoa

Iker Iraola Arretxe

Ez da zapalkuntza? Orduan, asimilazioa

Ane Ablanedo Larrion

Azkenak

2024-04-21 | Asier Etxenike Ugarte

Araba: Zer isla elektoral izango du aldaketak?

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Apunte batzuk atarikoan

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

2024-04-21 | Iker Iraola Arretxe

Gipuzkoa: Biren arteko jokoa

2024-04-21 | Jon Azkune Torres

Bizkaia: EAJren gotorlekua kolokan?

Eguneraketa berriak daude