«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»

2021eko uztailaren 19an

Iñigo Aranbarri idazleari elkarrizketa.Bere azken liburua kaleratu du
«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»
Iñigo Aranbarrik «Emon biar yako» eleberria kaleratu du
Orain artean poesia idazten jarduna, Iñigo Aranbarri azkoitiarrak eleberrira egin du salto. Hirurogeiko hamarkadan gertatzen den istorioari jarraiki, editore eta zentsore baten artekoak ispilatzen ditu liburuak batetik, eta bestetik, pertsonaia nagusien barruko kezkak eta bizipenak. Errealitatea eta fikzioa eskutik hartuta aritu da idazlea, berak dioenez askatasunaren inguruko erreflexioa eginez.
60ko hamarkadan lekutu duzu liburua. Errealitatearen hainbat aztarna aurki daitezke bertan, fikzioarekin uztarturik.
Errealitatea agertzen bada ere, ez dago dokumental bat bezala ikusita. Agertzen diren keinuak, izpiak, ez dira objetiboak. Beti ere subjetibitate eta fikzioaren munduan jokatzen dut; ez da eleberri historikoa.
Eleberri zabala da, interpretazio anitzekoa. Nik sarea osatu eta sare horren baitan gauza asko iradoki baino ez ditut egiten, eta irakurleari lan bat eskatzen diot, memoriaren bitartez liburuan dauden zuloak bete ditzan. Jolasa dago.
Editorea eta zentsorea pertsonaia nagusiak garai hartako hezur eta haragizko pertsonak al dira? Antzik badute.
Oso elementu bakanak izan ziren euskarazko literatura argitaratzen zutenak, eta zentsore euskaldunak, eta agian, jende batek, kontuok biografiak bailiran hartuko ditu, baina ez da hori asmoa.
Zentsura bera izan daiteke liburu honetako ardatz nagusietako bat.
Bi ardatz nagusi dira: batetik, 60ko hamarkadako giro hori. Julen Azkue, edizioaz gain inplikatuta dago ezkutuko lan batean ere, eta hor lantzen dut jokoa, zentsura eta klandestinitatea baliatuz.
Honezaz gain, editorearen arazo pertsonalak daude, hil zaion anaiaren oroimena dela, betetzen ez den maitasun istorioa, bere gaixotasuna... Eleberria oso itogarria da alde honetatik.
Erresistentzia eta existentziaren inguruko kezkak, beraz, elkarren artean korapilatuta.
Oso mugara eramandako pertsonaiak dira, zalantza eta arazo asko dituztenak. Editoreak berak, bere militantzia ez du oso garbi ikusten, baina halaber, ikusten du egoerak horretara bultzatzen duela, ezin duela beste jarrerarik hartu.
Liburuan, zuri eta beltzen arteko gerra izan beharrean, gris asko dago. Pertsonaiak ez dira antagonikoak.
Eleberri soziala? Existentziala?
Ez bat ez bestea. Elementu ezberdin asko ditu eredu batetik eta bestetik.
Forma aldetik, beharbada, beste errealitate bat planteatzen dut liburuan. Atzera-aurrera asko dago, denbora aldaketak, gogoetak... Ematen diodan itxurarekin nabarmen geratzen da, nahiz eta errealista kutsuz, fikzioa dela.
Elementu asko baliatu dituzu. Liburu laburra egin duzu, ordea, jorratutakoak jorratuta askoz ere orrialde gehiagorako ematen zuenean.
Poesian eta prosan asko ezkutatzen dugu, beti. Liburua biren kontua da, eta nik ardatz nagusiak eman eta interpretazioa nondik joango den nahiko garbi adierazi dut, eleberri oso sujerentea egiten saiatu naiz, irakurleak berak bete dezan asmoz.
Aipatzen duzun errealitatea abiapuntu harturik egin al daiteke gaur egungo alegoria bat?
Gerta daiteke antzeko egoerak errepikatzea egun, baina ez da alegoria bat.
Zerk eraman zaitu Lauaxetaren zita titulurako baliatzera?
Julen Azkue zerbait izatekotan askatasuna maite duen pertsonaia da, eta eleberri hau zerbait izatekotan astatasunari buruzko erreflexioa da. Askatasuna nahi aske ez izanda edo aske izan eta askatasunik nahi ez... hor dago. Lauaxetaren zita hortik dator.
Zergatik jardun duzu gai honetaz?
Aspaldian nerabilen buruan, beste ezeren gainetik kontatu beharreko istorioa dela uste dut. Hain zuzen ere, badago hutsune handi bat, 60. hamarkadako garai hori ez da ezagutzen, eta alde horretatik heltzeko egokia iruditu zait.
J.J. PETRIKORENA
40-41

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARANBARRI1
PertsonaiazARANBARRI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Elbira

Iban Gonzalez

Efemeridea: Herri harresia egin zuten ehunka lagunek Gasteizen, atxilotu nahi zituten hiru gazterekin elkartasunez

ARGIA

Estatuaren indarkeriaren biktimei aitortza ekitaldia eginen die Nafarroako foru gobernuak

Euskalerria irratia | Juan Kruz Lakasta Zubero

'Intensa'

Maialen Arteaga

Auzitegi Gorenak ez du onartu tramitera Gipuzkoako Aldundiak Uliazpiko hizkuntz eskakizunen harira jarritako helegitea

ARGIA

Heziketa perfektuaren sindromea: nekeak jotako gurasoak eta presioak itotako haurrak

Mikel Garcia Idiakez

Azkenak

2024-05-18 | ARGIA

"Ez da 'zistitis', Manolo da"

MULTIMEDIA - BTN

2024-05-18 | ARGIA

Gregoren bakarrizketa umoretsua Amillubi festan

MULTIMEDIA - ekitaldia

2024-05-17 | Jon Hidalgo Gereñu

Netanyahuk ez dauka “gerra osteko” planik Gazarako

Yoav Gallant Israelgo Defentsa ministroak publikoki leporatu dio Netanyahuri “gerra” amaitzerako planik ez izateak Israel behartuko duela Gazan kontrol militar eta zibila inposatzera. Palestinako Aginte Nazionalaren egitekoari buruzko eztabaidak talkak sortu ditu... [+]

2024-05-17 | Beranduegi

4x16: Nire kebaba defendatuko dut

MULTIMEDIA - Beranduegi

2024-05-17 | ARGIA

LGTBIfobiaren aurka egingo dute ostiral arratsaldez manifestazio ugaritan

LGTBIfobiaren aurkako eguna da maiatzaren 17an eta arratsaldez mobilizazio ugari izango dira Euskal Herrian barrena. Albistearen bukaeran ematen dizuegu horietako batzuen berri.

Eguneraketa berriak daude