«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»


1994ko azaroaren 13an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Iñigo Aranbarri idazleari elkarrizketa.Bere azken liburua kaleratu du
«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»
Iñigo Aranbarrik «Emon biar yako» eleberria kaleratu du
Orain artean poesia idazten jarduna, Iñigo Aranbarri azkoitiarrak eleberrira egin du salto. Hirurogeiko hamarkadan gertatzen den istorioari jarraiki, editore eta zentsore baten artekoak ispilatzen ditu liburuak batetik, eta bestetik, pertsonaia nagusien barruko kezkak eta bizipenak. Errealitatea eta fikzioa eskutik hartuta aritu da idazlea, berak dioenez askatasunaren inguruko erreflexioa eginez.
60ko hamarkadan lekutu duzu liburua. Errealitatearen hainbat aztarna aurki daitezke bertan, fikzioarekin uztarturik.
Errealitatea agertzen bada ere, ez dago dokumental bat bezala ikusita. Agertzen diren keinuak, izpiak, ez dira objetiboak. Beti ere subjetibitate eta fikzioaren munduan jokatzen dut; ez da eleberri historikoa.
Eleberri zabala da, interpretazio anitzekoa. Nik sarea osatu eta sare horren baitan gauza asko iradoki baino ez ditut egiten, eta irakurleari lan bat eskatzen diot, memoriaren bitartez liburuan dauden zuloak bete ditzan. Jolasa dago.
Editorea eta zentsorea pertsonaia nagusiak garai hartako hezur eta haragizko pertsonak al dira? Antzik badute.
Oso elementu bakanak izan ziren euskarazko literatura argitaratzen zutenak, eta zentsore euskaldunak, eta agian, jende batek, kontuok biografiak bailiran hartuko ditu, baina ez da hori asmoa.
Zentsura bera izan daiteke liburu honetako ardatz nagusietako bat.
Bi ardatz nagusi dira: batetik, 60ko hamarkadako giro hori. Julen Azkue, edizioaz gain inplikatuta dago ezkutuko lan batean ere, eta hor lantzen dut jokoa, zentsura eta klandestinitatea baliatuz.
Honezaz gain, editorearen arazo pertsonalak daude, hil zaion anaiaren oroimena dela, betetzen ez den maitasun istorioa, bere gaixotasuna... Eleberria oso itogarria da alde honetatik.
Erresistentzia eta existentziaren inguruko kezkak, beraz, elkarren artean korapilatuta.
Oso mugara eramandako pertsonaiak dira, zalantza eta arazo asko dituztenak. Editoreak berak, bere militantzia ez du oso garbi ikusten, baina halaber, ikusten du egoerak horretara bultzatzen duela, ezin duela beste jarrerarik hartu.
Liburuan, zuri eta beltzen arteko gerra izan beharrean, gris asko dago. Pertsonaiak ez dira antagonikoak.
Eleberri soziala? Existentziala?
Ez bat ez bestea. Elementu ezberdin asko ditu eredu batetik eta bestetik.
Forma aldetik, beharbada, beste errealitate bat planteatzen dut liburuan. Atzera-aurrera asko dago, denbora aldaketak, gogoetak... Ematen diodan itxurarekin nabarmen geratzen da, nahiz eta errealista kutsuz, fikzioa dela.
Elementu asko baliatu dituzu. Liburu laburra egin duzu, ordea, jorratutakoak jorratuta askoz ere orrialde gehiagorako ematen zuenean.
Poesian eta prosan asko ezkutatzen dugu, beti. Liburua biren kontua da, eta nik ardatz nagusiak eman eta interpretazioa nondik joango den nahiko garbi adierazi dut, eleberri oso sujerentea egiten saiatu naiz, irakurleak berak bete dezan asmoz.
Aipatzen duzun errealitatea abiapuntu harturik egin al daiteke gaur egungo alegoria bat?
Gerta daiteke antzeko egoerak errepikatzea egun, baina ez da alegoria bat.
Zerk eraman zaitu Lauaxetaren zita titulurako baliatzera?
Julen Azkue zerbait izatekotan askatasuna maite duen pertsonaia da, eta eleberri hau zerbait izatekotan astatasunari buruzko erreflexioa da. Askatasuna nahi aske ez izanda edo aske izan eta askatasunik nahi ez... hor dago. Lauaxetaren zita hortik dator.
Zergatik jardun duzu gai honetaz?
Aspaldian nerabilen buruan, beste ezeren gainetik kontatu beharreko istorioa dela uste dut. Hain zuzen ere, badago hutsune handi bat, 60. hamarkadako garai hori ez da ezagutzen, eta alde horretatik heltzeko egokia iruditu zait.
J.J. PETRIKORENA
40-41

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARANBARRI1
PertsonaiazARANBARRI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Makro-onurak, mikro-ondoezak

Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Irakasle plazen %17 hutsik geratu dira Nafarroako Bigarren Hezkuntzan eta Lanbide Heziketan

473 plaza eskaini dituzte eta 84 ez dira bete. Lehen Hezkuntzan, aldiz, ia lanpostu guztiak bete dira.


Inoiz izan ez zen osasun ituna: aukera galdua Osakidetzarentzat

Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]


2025-08-26 | Josu Iraeta
Euskara, oldartu zaitez

Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]


Meatzaldea eta Ezkerraldea ez dira zuen zabortegiak

A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]


Gazara abiatuko da Global Sumud Flotilla, Euskal Herriko ordezkaritzarekin

Ontzidia abuztuaren 31n irtengo da Bartzelonatik. Euskal Herriko lau kide joango dira bertan, munduko beste 40 herrialdeetako solidarioekin batera. 


Dopina

Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]


Gorpu bat aurkitu dute Nagoreko urtegian, Nafarroan

Herritar talde batek bainua hartzen zegoela gorpua aurkitu eta Polizia deitu zuen. Iruñera eraman dute gorpua autopsia egiteko, eta heriotzaren zergatia argitzeko. Gizonak 51 urte zituen.


Ukrainako Independentzia Egunean, Kievek eta Moskuk 146na preso trukatu dituzte

Arabiar Emirerri Batuen bitartekaritzarekin lortu dute preso trukea gauzatzea. Zelenskik adierazi du Ukrainak "askatasunaren alde" borrokatzen jarraituko duela, herrialdeak independentzia aldarrikatu zuenetik 34 urte bete direnean: "Bakea behar dugu, eta gure... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez hemeretzi pertsona hil ditu, tartean lau kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean lau kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


Imanol (edo futbola gizartearen isla, beste behin)

Futbola herriaren opioa zela zioten batzuk; garrantzitsuak ez diren gauzetan garrantzitsuena dela pentsatzen dute hainbatek; kapitalismo basatienarekin lotzen duenik ere bada… Nire iritziz, gizartearen isla soila da; herritarron gabezia eta arazo askoren isla.

Ez zait... [+]


2025-08-25 | Thomas Barlow
Hizkuntzaren ertzetik erdialdera

Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]


2025-08-25 | Haritz Arabaolaza
Irakasleon figura

Azkenaldian buruari bueltak ematen ari natzaio, hezkuntza publikoaren egoerari. Aurtengo ikasturteko greba garaiak pasa dira eta lan hitzarmen berria sinatu zela denboratxo bat igaro da. Irakasleoi, onerako eta txarrerako, garai hartako odol beroa hoztu zaigula esango nuke. Ez... [+]


2025-08-25 | ARGIA
Euskaltzale independentistak Behorlegiko kanpaldian bildu dira, Nafarroa Behereko EHEk gonbidatuta

Ez diote ezeri muzin egin nahi opor giroan: natura, aisialdia eta gogoeta izango dira ardatz Euskaltzale Independentisten Akanpadan, abuztuaren 25etik 31ra.


Eguneraketa berriak daude