«Europako zinemak babes beharra du, merkatua EEBBen kontrolpean dago» B

1994ko urtarrilaren 30an

Imanol Arias aktoreari elkarrizketa, euskal zineari buruz
«Europako zinemak babes beharra du, merkatua EEBBen kontrolpean dago» B
IMANOL ARIAS
B ederatzi urte igaro dira Imanol Ariasek Euskal Herrian lan egin zuen azken alditik. «Arruinados» izeneko filmea grabatzera Bilbo aldera etorri zaigula eta, filmaketa minutu batzuk lapurtu dizkiogu berak ondoen ezagutzen duen gaiari buruz mintzateko, zinemaz alegia. Espainiako telebistako «Anillos de oro» saioarekin egina ezagun, berehala eman zuen zinemarako jauzia. «Mikelen heriotza», «El Lute» eta beste hainbat filme eta telebista saioen bitartez sartu zaigu gure bizimoduetan.
ARGIA. Filmaketan izan gara eta jendetza eta mugimendu ikaragarria ikusi dugu. Nola lortzen duzue lanera jartzea? Horretan al datza benetako profesionaltasuna?
IMANOL ARIAS. Batzuetan neronek ere galdera hori egiten diot neure buruari. Hori metodo bidez lortzen da, gogoa horretara jarri eta lasaituz. Badaude, dena den, lanean jarraitzeko eta zurekin dauden pertsonekin ondo aritzeko _zuzendaria, makilatzailea..._ laguntzen dizuten elementu batzuk. Beraiek badakite nolakoa zaren eta nola lan egiten duzun. Funtsean horrela da: ez diozu inguruan begira daukazun jendeari erreparatzen, zarata bakarrik nabaritzen duzu.
A. Zer moduz sentitzen zara Euskal Herrira lanera itzulita?
I.A. Urte asko igaro dira. 1985ean azken lana egin nuen hemen, eta ordutik gauzak pixka bat aldatu dira. Hizkuntza gehixeago normaldu da, euskaraz filmatu da... Ondorioz, nahiz eta bertakoak izan, elebidunak ez garen antzezleok lan gutxiago egiten dugu orain hemen. Hala ere, inoiz ez zait gustatu euskara txar batean filmatzea, edota gaztelaniaz hitz egin eta gero bikoiztua izatea. Nahiago izan dut euskara menperatzen duten antzezlei lan hori uztea.
A. Orain zineman ari zara batez ere, baina telebistak jarri zintuen, nagusiki, gure begien aurrean. Pantaila handirako jauzi hori egin nahi izanez gero, bitarteko egokia al da telebista?
I.A. Lan egiteko era ezberdinak dira telebista eta zinema. Espainiako telebistan lan egin nuenean kate bakarra zegoen, eta «Anillos de oro» telesailaren azken atala, esaterako, 24 milioi pertsonak ikusi zuten. Gaur egun, beste telebista kate batzuk ere badaudelako, gehienezko entzulegoa bederatzi milioi lagunekoa da. Garai horietan bazen zure burua ezagutarazteko medioa. Oraingo telebista lanak, berriz, ez dut uste inor ezagutarazteko eginak daudenik. Aitzitik, antzezleari espezialtze lan bat eskatzen dioten lanak izaten dira: lan azkarra, abiadura handikoa, testuak oso arin ikasi behar dira... Nik ez dakit hori zinemarako urratsa den, gehiago ikusten dut lan oso zehatz eta espezialdu bezala.
A. «Mikelen heriotza» izan zen hemen egin zen lehenengoetako filmea, bertako gai bati lotua gainera. Nola heldu zenion erronka hari?
I.A. Imanol Uribe lehendik ezagutzen nuen, eta berarekin lan egiteko gogo ikaragarria nuen. Imanolekin lan egiteko beste eskaintza batzuk ere izan ditut baina ez dira aurrera atera. Esperientzia oso ona bezala gogoratzen dut filme hori; Imanol Uriberen zinema gradu askotako zinema da. Hura bezalako lan bat egitea erronka ezezik abentura ere bazen.
A. «Mikelen heriotza»z geroztik, nahiz tarteka gauza batzuk egin ziren, euskal zinema oraindik ez zela hezurmamitzen zirudien. Azken urteotan, berriz, zuzendari berriak agertu dira: Juanma Bajo Ulloa, Julio Medem, Alex De la Iglesia, Enrique Urbizu... Nola ikusten dituzu?
I.A. Bitxia egiten zait ematen duzun definizioa. Euskal zinema une zehatz batean existitu zen: hor daude «Tasio», «Tiempo de silencio», «27 ordu»... Batzuk oso ederrak eta ospe handikoak. Gero normalizazioaren garaia heldu zen. Nik zinema horri testimonio balioa ematen diot baina mailarik ez zuela izan iruditzen zait; geroxeago lortuko zuen maila, gaur egun, alegia. Eta ez da izan zuzendariak kanpotik datozelako, hemen sortu direlako baizik. Zuzendari berri oso indartsuak direla uste dut. Bestalde, garai hartako zortzi edo bederatzi zuzendarik jarraitzen dute lanean. Hiru milioi biztanleko herri txiki batentzat ez dago batere gaizki.
A. Vicente Arandari buruz, berarekin lan egiten duten antzezleen lan ezaugarriez oso ondo baliatzen dakiela esaten da. Zuk bost filme egin dituzu berarekin. Zer izan da zuretzat? I.A. Uriberekin batera, nigan gehien eragin duen zuzendaria da. Hasiera batean, beti egiten nituen pertsonaien antzeko paperak ematen zizkidan, baina gero joera horretatik atera zen. Berarekin egin ditudan antzezpenen artean _«El lute» filmearen bi zatiak eta «El amante bilingüe» adibidez_, oso pertsonaia ezberdinak jokatu ditut. Berak dioenez, antzezpenari dagokionez, aukera histrioniko bat sortu du nigan. Uste dut nire lanean gehien eragin duen pertsona dela, eta nire ahalmenei etekinik handiena berak ateratzen diela.
A. «El Lute»rena ere egin duzu, frankismo garaiko Espainian oso ezaguna izan zen pertsona. Zurekin zerikusi gutxi duen pertsonaia. Gogorra izan al zen haren larruan sartzea?
I.A. Bai. Vicentek, tarteka elkartu eta hitz egiten genuenean, zera esaten zidan: «Egin ezingo duzun filme bat idazten ari naiz». Berak baietz pentsatzen zuen, egin ahal izango nuela, baina frogak beste batzuekin egin zituen, eta dirudienez inor ez zen egokia. Azkenean nik egin nuen. Kontua ez zen itxura fisikoa bakarrik, esentzia eta hizkera eta gaizkilearen mitotik bere bizitzaren bi etapak ateratzea baizik: lehenengoa errugabea, eta bigarrena baldrestu egiten denekoa. Eta nola hemendik, artifizialki, bergizarteratutako gizona sortzen den.
Hizkera praktikatzeko Huelvan egon nintzen, merchero-ekin. Zailena beraien pentsakerarekin bat egitea zen, beraien kontzientzia nomadarekin, alegia. Are zailago niretzat, guretzat jaioterria eta etxea oso garrantzitsuak baitira. Antzezpen honek nik ez daukadan barne aktibitate bat eskatzen zidan.
A. Filmeetan beti antzezle ezagunak agertzen zarete. Badirudi aurpegi berririk ez dela ateratzen. Zuzendariek ziurtasunez jokatu nahi dute?
I.A. Oreka egon behar du. Filme bateko pertsonaiak 40 bat urtekoak badira, adin horretako antzezle berriak aurkitzea ia ezinezkoa da. Zuzendariek, kasu horietan, segurura jotzen dute. Pertsonaia gazteak dituzten filmeak, ostera, ez dira egiten. Horrelako bat nik ezin izango nuke egin, bai ordea gazteren batek. Belaunaldi berria ateratzeko, hori ikusiko duen belaunaldiarentzat egin behar dira produktuak. Egia da ez dela aktore berri askorik ateratzen, baina jende gaztearentzat ez dela filmerik egiten ere bai. Ni irten nintzenean, adibidez, nire belaunaldiarentzako filmeak egiten ziren, hogeitaka urte nituenean alegia.
A. Espainian, agian Almodovar izan da aurpegi berri gehien ezagutarazi dituena. Zer deritzozu haren lanari?
I.A. Pedrok zuzendari egindakoek duten zerbait dauka. Toki askotara heltzen da bere komunikazio ahalmena. Oso zirarragarria da «Atame» filmea mundu guztian zehar ikustea, eta nik filme horren publizitatea Tokion eta beste zenbait lekutan ikusi dut. Zinema espainiarraren alde lan asko egin du; Sevillako Expo-k baino gehiago eta gainera merkeago. Zinema espainiarrak munduan zehar izena izatea lortu du. Bere zinema, bestalde, oso pertsonala eta berezia iruditzen zait. Orain, gainera, uste dut «Kika» zerbaiten bukaera dela, hots, beste gauza asko dituela egiteko.
A. GATT dela eta, salaketa gogorrak egin dira Europako zinema gogor astinduko duelakoan. Zein iritzi duzu horretaz? Europako zinema babesteko neurriak hartu beharrean al da?
I.A. Industriaren iritzi bera daukat. Bestalde, Estatu Batuetako zinemak gurekin hartzen dituen neurriak hartuz gero, konformatuko nintzateke. Estatu Batuetako industriak oso neurri gogorrak hartu ditu Europarekiko. Babestu beharra daukagu, merkatuaren % 90 beraiek daukate. 300 milioi jaso beharrean 200 jasota ere ez liratekeela hondatuko uste dut.
Nere Portillo
34-38

GaiezKulturainemaAktoreakARIAS1
PertsonaiazARIAS1
EgileezPORTILLO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Bazen ordua iraultzeko

Iker Barandiaran

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude