Estibalitz


1965eko abenduaren 05ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aita Baztarrikari elkarrizketa
Estibalitz
Araba'ko uririk nagusienak ikuskatu berri ditugu gure eus kaltzale ezagun Labaien eta Otaegi jaunekin batean, atsegiñaldi bat igarotzeko zoriederra idukirik Estibaliz'ko Lekaidetxe edo Monasterio zoragarrian.
Araba'ko Lekaidetxe ospetsu au, Silosko lekaide beneditarrak beren gain eukia zuten oraintsu arte, oraiñaldin Lazkao'ko beneditarren ardurapean aurtitzen dalarik.
Bertako buru egiten duana. orain, euskal_idazle ospetsua dan Baztarrika Aba, ezaguna degu, eta etxeratzerakoan egin dizkiogun galdera guztai atsegiñez erantzunaz, ona emen nolao berriak eman zizkigun, "ZERUKO ARGIA"ren irakurlentzat:
–Aita Baztarria: zerbait esan bear diguzu "ZERUKO ARGIA"ren irakurleentzat. Noiztik zaudete leku_zerukoi ontan?
–Oraintxe bi urte onutz etorri ginala. Lazkaiko beneditarren lekaidetxetik etortiak gera geientsuok. Batzuk, berriz, lendik emen zeudenak eta bertan gurekin geldituak
–Nortzuk ziran emen lendik zeuden lekaideak?
–Silos'ko Abatetxetik etorritako beneditarrak 1923'garren urtetik emen zeuden. Aiek jaso zuten Lekaidetxe edo Monasterio au. Gero, guti eskeini ziguten, berak naiko jenderik etzutela_ta.
–Ze asmakin jabetuak zerate Lekaidetxe onekin?
–Gure asmoa Estibaliz'ko Lekaidetxea aurrera ateratzea da. Aspalditik beneditarren bizitoki izan da muiño zoragarri au. Aiek jaso zuten Estibaliz'ko Andre Maria'ren izenean gaurko Eliz_eder eta bikain au, 12' garren mendean .Geroztik Estibalitz, mende asketan Euskal erriko fedeleku beroenetako bat izan da. Andra Mari onen aurrean aukeratzen zituzten, aratarrak, beren agintariak eta baita ere_berriak egin ere. Mendixka ontara etortzen ziran zazpi Euskalerri'etatik kristauak Andre Mariari fede biziz argizari anndiak eskeintzera. Gaurko egunez ere joera aundia dute euskaldunak toki_santu ontara, ta geroz geiago. Emen beneditarren Lekaidetxe batek on aundia egin dezake Euskalerria'ren fede, biziera ta kulturaren alde. Gure lenengo lana, beraz, anaidi on bat osatzea da. Asiak gera Araba ta inguruetan gazte billa, landara bila...
–Orain zandeten lekaide edo praillek, euskaldunak altzerate denak?
–Geienak bai, eta gipuzkoarrak. Ba'ditugu euskaldun berri batzuk ere: bat, Portugalete'tarra; bestea: Gazteiz'tarra.
–Nundarra zaitugu zu, Aita Baztarrika?
–Ataundarra, jaiotzez eta biotzez. Oso gazterik Lazkai'ko beneditarren etxean sartu nintzan lekaide_apaiz izateko asmoz.
–Apaiz _ ikaskizunak, nun egin zenduzen?
-Lazkao ko Lekaidetxean bertan Gero, bi urtez, Teolojia Erroma'n.
–Zu, euskal_idazle gain_gaiñekoa zaitugu. Noiz eta ze aldizkaritan asi ziñan euskeraz idazten?
–"Gain?gaiñeko" euskal_ idazlea, diozu. Ori uste det txapel aundiegia dala neretzat. 17_ 18 urtekin asi nintzan euskal_ lanetan. Lenbizi itzulpenak egiten Gero, "JAKIN"; "ZERUKO ARGIA" ta "LOINAZ" aldizkarietan zerbait idazten. Orain. Lazkao'n liturpi_gaietaz ateratzen duten "JAUNAREN DEIA"ra bialtzen det, tarteka, lantxo. ren det, tarteka, lantxoren bat.. Ba'ditut eskuartean beste eus. kal_lan batzuk, baiñan nai. aña astirik ez...
–Badakit, Aita Baztarrika' laister argitaldua izango dan_ "ORIXE' omen _ LIBURUAN zure bi idazlan guztiz irakur_ garri ta jakingarriak distiratsu azalduak izango dirala: "ORIXE" IDAZLE_MISTIKU' eta ORIXE JAINKO_BILLARI PURRUKATUA deritzaenak...
–Lotsatzen nazu, Zeleta, zure goraitapen oiekin; baiña ORIXE_ZALE bizia izan nazu eta nazu Lazkao'ko gure Lekaidetxean ezagutu nuan bera. Bati_ bat, ari zor diot nere euskaltzaletasuna ta zorra nolabait ordaindu bearrez, idatzi nitun zuk aipaturiko lantxo oiek. Orixeren JAINKO_LANA artu nuan gai liburu ortarako, bear bada gure artean gutxten ezagutua dalako, ta "JAINKOAREN BILLA" liburua Lazkao'n, gure etxean zualako. Nere ustez edo nere iritziz, "Orixe" euskal_idazlerik aundi ta bikaiñena izan degu.
–Bejundaizula! Eta... beste Imt arte... AGUR!!
Izketaldi jakingarriaren ondoren irten ginan gure etxeetarauntz, Urdiain'en egiñaz geratu_une atsegingarri bat. Euskaldu utsa baita, izaeraz eta izkuntzaz, Naparroa'ko uritxo polit eta garti au, bertak Erretre jau agurgarri Satrustegi euskaltzaña guzien gaidik dala. Berakin igaro genduzen ordu atsegiñak, etzaizkigu berealakoan aztuk. 800 biztanle ditu, erriak, eta guzien arte; bat bakarra, euskera ez dakienik... Jakte au izan zitzalgun benetan pozgarri ta ukigarri. Eleiza ta kaleak, oso txukunak; jendea, euskalduna; eta euskaltzale jaitun eta porroktua: Erretore jau! Orrela dezu, irakurlea, Otxoa barrakalari ospatsua izanikaren jaioterri polita!
Etxerakan, Lazkao'ko beneditarren legaiboru argia dan Aita Mauro agurtu gendon, gure atsegiña agertuaz Estitalitz' en bere menpeko lekide maitagarriak guretzak izan zituzten begirapen eskergarriengatik; eta orrenbstez buktu gendun gure Alaba_aldek ibilkn de gogoangarria
Zeleta
12

GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
PertsonaiazBAZTARRIKA1
EgileezELETA1Gizartea

Azkenak
Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Teknologia
“Bestea”

Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.

Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?

Zapalduen... [+]


2025-06-18 | Mati Iturralde
Gizatasunaren amaiera

Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]


Salbuespenak

Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


Eguneraketa berriak daude