«Gastuak jaitsi ezean, sare publikoak guztien zainketa zalantzan jarriko luke»


1993ko maiatzaren 30ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Iñaki Jaca, Donostiako Onkologikoko zuzendari orokorrari elkarrizketa
«Gastuak jaitsi ezean, sare publikoak guztien zainketa zalantzan jarriko luke»
Iñigo Jaca, Donostiako Onkologikoko zuzendari orokorra
Donostiako eta Gurutzetako ospitaleetan aritu ondoren, Burgosekoan aritu zen zuzendari bolada batean. Gaur egun Donostiako Onkologikoa zuzentzen duen gizon hau, lan egin duen ospitaleetan eginiko aldaketengatik da ezaguna. Orain Onkologikoa indartzen saiatzen ari da konpetitibitatearen aurrean fruitu onak eman ditzan.
ARGIA. Onkologikoa itxi egingo zutela ere esan zen garai batean. Nola ikusten duzu gaur egun bere etorkizuna?
IÑIGO JACA. Baikorra da. Hainbat arrazoi daude. Alde batetik, liberalizazioa emango dela dirudi, eta zentro ezberdinek konpetitu ahal izango dute. Onkologikoak eskaintzen duen kalitatea dela eta, dituen kostuengatik, konpetitiboa dela uste dut. Hasiera batean ixteaz hitz egin zen, baina hau ez zen barne arazoen ondorio izan, baizik eta sisteman sartzeko zituen arazoen ondorio. Arazo hauek, Gizarte Segurantzarekin hitzarmendu eta zentroaren errentagarritasun ezaren ondorio izan ziren. Gaur egun, Onkologikoak berdintasun baldintzetan konpetitu behar izango badu, baita zentro publikoekin ere, bizirauteko aukerak izango ditu eta horrela hobekuntzak ekarri herritarrentzat.
A. Nola aldatu da egoera ordundik gaur egunera arte?
I.J. Alde batetik Kutxak inbertsioak egin ditu eta horrela teknologia berria ekarri ahal izan da. Aparailu berriak bakarrak dira, Gipuzkoako eta EAEko modernoenak. Gizarte Segurantzarekiko hitzarmenean ere hobekuntzak izan dira.
A. Zein eratan eragingo du konkurrentziak zuengan?
I.J. Gaixoak Onkologikora bidaltzearen inguruan, oraindik Administrazioak zer baimenduko duen zain gaude. Gaur egun Onkologikora etorri nahi duten zenbait gaixori ez zaie baimena ematen. Egungo sistemak ez du aukeraketa librerako biderik ematen, guk Gizarte Segurantzarekin hitzarmena dugun arren. Horrela, ebakuntza hemen izan duten zenbait gaixok ezin dituzte ikusketak hemen egin.
A. Gizarte Segurantzaren sistema porrota jasaten ari dela esaten da.
I.J. Arazoa ez da hemengoa soilik, mundu osokoa da. Osasungintzako kostuak izugarri gehitzen doaz etengabe eta administrazioak izutzen ari dira. Fenomeno orokorra da. Teknologiak asko aurreratu dira, gizartea zahartzen ari delako eta zainketa handiagoa behar delako.
A. Etorkizunean nola garatuko da osasungintza?
I.J. Bi plano berezi beharko liratekeela uste dut. Herritarren ekarpenari dagokionez, Gizarte Segurantza eta gobernuaren bidez egiten da. Nire ustez erakunde publikoak dira diru bilketaz arduratu behar direnak, elkartasun irizpideak sar ditzakeelako, jende guztiak zerbitzu berak jaso ahal izan ditzan. Beste gai bat da zein sarerekin eskaintzen den zerbitzua. Publikoa, pribatu eta mistoa izan baitaiteke. Osasungintza publikoaren aldekoak, osasungintzaren finantzaketa publikoa eta baliabide publikoekin eginiko finantzaketa publikoaren artean ezberdintzen hasi beharko lirateke. Osasungintza publikoaren eraginkortasun arazoak jarraituz gero, aurrera atera daitekeen osasungitza bat egiteko gai ez bada, bere gastuak ezin dituelako kontrolatu, sare publiko horren guztiontzako zainketa zalantzan jartzen ariko litzateke. Diru bilketa guztiontzat bera bada, ez da arazo handiak dituen sare baten aldeko apustua bakarrik egin behar. Herritar guztiei zor zaien errespetuagatik eta guztientzat osasungintza baldintza onetan eman dadin beste formuletan pentsatzen hasi beharko da. Finantzaketari dagokionez bai, baina zerbitzuei dagokienez ez da sistemarik egokiena. Horregatik uste dut konpetitibitate eskemak gehiago eskainiko duela kostu beraren truke.
A. Nola ikusten dituzu hemengo ospitaleak?
I.J. Eraginkortasun arazo ugari daude, ez dute egitura egokiena. Modu egokian erabiltzen ez diren baliabide ugari daude eta produktiboak ez direnak ez lirakete mantentzen jarraitu behar. Baina osasungintza publikoko langileen artean ematen diren baldintzen ondorioz ez da posible erabaki arrazionalizatzaileak hartzea, beste enpresetan ematen diren moduan. Osasungintzaren barnean zenbait pertsonak ez dute funtzionatzen, baina ezin da orokorrean hitz egin. Arazo hau sistema beraren egituraren ondorio da. Ez dago profesionalentzat batere bizigarririk eta ia funtzionariak dira. Arazo nagusia hau da. Ospitale baten aurrekontuaren % 80 pertsonal arlora esleitzen baita.
A. Dohaineko osasungintzaren aroa amaitzear al dago?
I.J. Ni beti izan naiz osasungintzaren finantzaketa publikoaren aldeko sutsua, populazioaren osasuna gobernuen ardura dela uste dudalako. Baina baliabide publikoak era egokian ez badabiltza, beste egituratze sistemetara jo beharko dugu. Uste dut etorkizunean populazioari gehiago ordaintzea eskatuko zaiola. Baina orduan pertsonek bere aukeraketa egiteko askeak izan beharko lukete, ez gaur egun bezala, bakoitzari sendagile eta ospitale konkretu bat dagokiola. Batek bestea ekarri beharko luke.
A. Zein iritzi duzu Azkuna Planaz?
I.J. Azkuna plana osasungintzaren finantzaketa publikoa lortzeko pauso bezala ikusten dut, sektore publikoan lehiakortasuna dinamizatzeko bidea izango da agian. Aurrerapausoa izan daiteke. Hala ere, ez nago ados ordainketaren bikoizketarekin. Bestetik, planifikazioa ez du onartzen eta ez nago inola ere honekin ados. Ez du planifikazioa aurrikusten, eta hau gaixotasun larrientzat ezinbestekoa da, minbiziaren kasuan adibidez. Ez da planifikatzen populazioaren osasunarentzat helbururik ez delako jartzen.
Aitziber Yarza
20-21

GaiezGizarteaOsasunaGaixotasunaOsasun zent
PertsonaiazJACA1
EgileezYARZA1Gizartea

Azkenak
Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


Eguneraketa berriak daude