«Gastuak jaitsi ezean, sare publikoak guztien zainketa zalantzan jarriko luke»


1993ko maiatzaren 30ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Iñaki Jaca, Donostiako Onkologikoko zuzendari orokorrari elkarrizketa
«Gastuak jaitsi ezean, sare publikoak guztien zainketa zalantzan jarriko luke»
Iñigo Jaca, Donostiako Onkologikoko zuzendari orokorra
Donostiako eta Gurutzetako ospitaleetan aritu ondoren, Burgosekoan aritu zen zuzendari bolada batean. Gaur egun Donostiako Onkologikoa zuzentzen duen gizon hau, lan egin duen ospitaleetan eginiko aldaketengatik da ezaguna. Orain Onkologikoa indartzen saiatzen ari da konpetitibitatearen aurrean fruitu onak eman ditzan.
ARGIA. Onkologikoa itxi egingo zutela ere esan zen garai batean. Nola ikusten duzu gaur egun bere etorkizuna?
IÑIGO JACA. Baikorra da. Hainbat arrazoi daude. Alde batetik, liberalizazioa emango dela dirudi, eta zentro ezberdinek konpetitu ahal izango dute. Onkologikoak eskaintzen duen kalitatea dela eta, dituen kostuengatik, konpetitiboa dela uste dut. Hasiera batean ixteaz hitz egin zen, baina hau ez zen barne arazoen ondorio izan, baizik eta sisteman sartzeko zituen arazoen ondorio. Arazo hauek, Gizarte Segurantzarekin hitzarmendu eta zentroaren errentagarritasun ezaren ondorio izan ziren. Gaur egun, Onkologikoak berdintasun baldintzetan konpetitu behar izango badu, baita zentro publikoekin ere, bizirauteko aukerak izango ditu eta horrela hobekuntzak ekarri herritarrentzat.
A. Nola aldatu da egoera ordundik gaur egunera arte?
I.J. Alde batetik Kutxak inbertsioak egin ditu eta horrela teknologia berria ekarri ahal izan da. Aparailu berriak bakarrak dira, Gipuzkoako eta EAEko modernoenak. Gizarte Segurantzarekiko hitzarmenean ere hobekuntzak izan dira.
A. Zein eratan eragingo du konkurrentziak zuengan?
I.J. Gaixoak Onkologikora bidaltzearen inguruan, oraindik Administrazioak zer baimenduko duen zain gaude. Gaur egun Onkologikora etorri nahi duten zenbait gaixori ez zaie baimena ematen. Egungo sistemak ez du aukeraketa librerako biderik ematen, guk Gizarte Segurantzarekin hitzarmena dugun arren. Horrela, ebakuntza hemen izan duten zenbait gaixok ezin dituzte ikusketak hemen egin.
A. Gizarte Segurantzaren sistema porrota jasaten ari dela esaten da.
I.J. Arazoa ez da hemengoa soilik, mundu osokoa da. Osasungintzako kostuak izugarri gehitzen doaz etengabe eta administrazioak izutzen ari dira. Fenomeno orokorra da. Teknologiak asko aurreratu dira, gizartea zahartzen ari delako eta zainketa handiagoa behar delako.
A. Etorkizunean nola garatuko da osasungintza?
I.J. Bi plano berezi beharko liratekeela uste dut. Herritarren ekarpenari dagokionez, Gizarte Segurantza eta gobernuaren bidez egiten da. Nire ustez erakunde publikoak dira diru bilketaz arduratu behar direnak, elkartasun irizpideak sar ditzakeelako, jende guztiak zerbitzu berak jaso ahal izan ditzan. Beste gai bat da zein sarerekin eskaintzen den zerbitzua. Publikoa, pribatu eta mistoa izan baitaiteke. Osasungintza publikoaren aldekoak, osasungintzaren finantzaketa publikoa eta baliabide publikoekin eginiko finantzaketa publikoaren artean ezberdintzen hasi beharko lirateke. Osasungintza publikoaren eraginkortasun arazoak jarraituz gero, aurrera atera daitekeen osasungitza bat egiteko gai ez bada, bere gastuak ezin dituelako kontrolatu, sare publiko horren guztiontzako zainketa zalantzan jartzen ariko litzateke. Diru bilketa guztiontzat bera bada, ez da arazo handiak dituen sare baten aldeko apustua bakarrik egin behar. Herritar guztiei zor zaien errespetuagatik eta guztientzat osasungintza baldintza onetan eman dadin beste formuletan pentsatzen hasi beharko da. Finantzaketari dagokionez bai, baina zerbitzuei dagokienez ez da sistemarik egokiena. Horregatik uste dut konpetitibitate eskemak gehiago eskainiko duela kostu beraren truke.
A. Nola ikusten dituzu hemengo ospitaleak?
I.J. Eraginkortasun arazo ugari daude, ez dute egitura egokiena. Modu egokian erabiltzen ez diren baliabide ugari daude eta produktiboak ez direnak ez lirakete mantentzen jarraitu behar. Baina osasungintza publikoko langileen artean ematen diren baldintzen ondorioz ez da posible erabaki arrazionalizatzaileak hartzea, beste enpresetan ematen diren moduan. Osasungintzaren barnean zenbait pertsonak ez dute funtzionatzen, baina ezin da orokorrean hitz egin. Arazo hau sistema beraren egituraren ondorio da. Ez dago profesionalentzat batere bizigarririk eta ia funtzionariak dira. Arazo nagusia hau da. Ospitale baten aurrekontuaren % 80 pertsonal arlora esleitzen baita.
A. Dohaineko osasungintzaren aroa amaitzear al dago?
I.J. Ni beti izan naiz osasungintzaren finantzaketa publikoaren aldeko sutsua, populazioaren osasuna gobernuen ardura dela uste dudalako. Baina baliabide publikoak era egokian ez badabiltza, beste egituratze sistemetara jo beharko dugu. Uste dut etorkizunean populazioari gehiago ordaintzea eskatuko zaiola. Baina orduan pertsonek bere aukeraketa egiteko askeak izan beharko lukete, ez gaur egun bezala, bakoitzari sendagile eta ospitale konkretu bat dagokiola. Batek bestea ekarri beharko luke.
A. Zein iritzi duzu Azkuna Planaz?
I.J. Azkuna plana osasungintzaren finantzaketa publikoa lortzeko pauso bezala ikusten dut, sektore publikoan lehiakortasuna dinamizatzeko bidea izango da agian. Aurrerapausoa izan daiteke. Hala ere, ez nago ados ordainketaren bikoizketarekin. Bestetik, planifikazioa ez du onartzen eta ez nago inola ere honekin ados. Ez du planifikazioa aurrikusten, eta hau gaixotasun larrientzat ezinbestekoa da, minbiziaren kasuan adibidez. Ez da planifikatzen populazioaren osasunarentzat helbururik ez delako jartzen.
Aitziber Yarza
20-21

GaiezGizarteaOsasunaGaixotasunaOsasun zent
PertsonaiazJACA1
EgileezYARZA1Gizartea

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude