Errioxako Biotz-barrendik itz bi

1965eko azaroaren 14an

Mendiola Lasalletarrari elkarrizketa
Errioxako Biotz-barrendik itz bi
Emen nanzute. San Asensio deritzaion erri pollit ontan. Gure Errioxak habesten duen uri famatuan. Berpixtu naizela deritzait. Eguzkiak jo ta ke, dana bezten duelarik. Ebro'k daramakien ura gutxi nabaitzen da. Motel dijoa; erdi illa. Ibai onek jakin baitu gañezkako denborak jaunak dituala. Ez du euririk gure kosta aldeetan bezela. Ta egarri baitira naiz ardo egokienen jabe izan.
Rioja'tar abotzaz itzegin na det. Dudik gabe gure odolekoak dira. Abizen euskaldunak nun nai entzungo dituzu anetxen artean. Balzategi, Lezama, Agirre, Billasoro ta abar. Prolema sortua dagoela deritzait Errioxan. Gaztelarrak dirala Geografia'k agindu dualako? Naparrak ala? Bai, Euskal Errian teki bat dutela esango nuke.
Berez, jende alaia. Galdetzen badiezu anetxei zer diran, ez dizute errex erantzungo. Bañan Erri onen begiak Euskal_Erriarontz ipiñiak dande. Batez ere Bilbo'rontz. Bizkaitik asko etortzen baitira egunak igarotzera inguru anetara. Naparroako Erriberan gertatzen dana, emen ere ikusten da. Atzeruntz ez dute nai ezer jakiñ. Beren iritzia Euskal_Errira irixtea da.
Ala, alai ikusi ditut beren jai etan . Naiz Errioxa auxe zaarrenetako erri bat izan, oraindik_orain ba dirudi azaletik atera gabea dagoela. Sikologi asko ez da bear: auen bizitasun eta izakeraren berri jakiteko. Abereraren lagunak baitira...
Erri koxkor anetan gizonak ez du arkituko abereak baño lagun aberik. zaldi, mando, asto ta alako abereak, gizonarekin batera, la gunarazten dira lur eder auetxek eraiten. Hugo Wast'ek bere nobeletan, argentinako manduak goraipatzen ditu. Ez det uste aik emengoen tamañakoak izango diradenik. Etzituan Asisko anaiak maitasun anadiagoekin abere anetxek zainduko. Orregatik ez da arritzekoa alaitasun jator batean emengo seme-alabak bizitzea. Ez dute asko bear erroxtason bati buru emateko. Ta kanpotarrekin nola konpontzen diran... Beriala alkartzen gaituzte te "Bodega"k dalako tokietara errex eramaten gaituzte.
Antxe, txuletak lur berean erriaz, zorionezko erariarekin bapo jartzen zaltuzte. Baltere, naiz oltuta egon, kanpotarra zarela ta, zure omenez, trago ta trago, ongietorriari txispak ateriaz, izugarrizko agurra egiten dizute...
Gizon auetxen kezka .Gezurra dirudi. Begiak goruntz altxatuaz euria eskatzen dute. Maatsa ondo beztu da, bañan txikia dator. Urik txukatu ez duelako. Errioxatarrok txikiak dira. Gaurko maatsa bezela. Eguneroko eguzki onek erre egilen baltitu.
Batez, ala dio: –Jainkoak baztertuta utzi al gaitu?–
Besteak. –Inpernuan emen baño ur geiago, baletz!–
Goizeko amarretan kentzen digute etxeetan ura Plazan, abereentzat eta gizonezkoentzat ere ura bada.
Orain dala berreun urte bezela ortxe ikusiko dituzu emakumeak beren bonbil, garrafoi, ta beste ontzi ugariekin ur billa.
Ez dago atsedenik. Ikusgarria kenetan emen gertatzen dana. Eguzkiak bukatzen duen bezin laixter illargi anndiak bere irripar illarekin, zillarrez betetzen du dana.
Beroak utzi duen kal-kala oztu da ta irripartxo bat bezela, gauak besarkatzen ditu ilusioz bizi diren neska mutillak. ..
Jai_nagusiak San Asension. Ez det gogo aundirik salto ta brinho egiteko. Bañan "Begiak parrez_ parrez..."
Esango dizutet urrengoan nere goraberak Erriosa ontan...
Orain goazen. Guazen, San Asensioko Lasalletarren Eskola_Pralletegira. Ez dakit ser gaitik, bañan biotza kilimatu zait, etxe galant onetara etortzearekin. La Salle'ko Donostiar ikastetxean ibilia naiz ta.
Bai galanta ta ederra Seminario auxe Bi gorputzeko Etxea dauka. Bata Ikastola, jatorrizko sukalde, komedore, lotegi ta abar. Gela aundi batzuek, argia errez sartutzen dala, alaitzen dute tamañazko etxea.
Beste aldean berriz eliza galanta. Nere ustez gaiegizkoa... Bañan tira, ez gaitezen asrtu halakotan.
-Zenbat zarete txoko honetan?
-Aspiranteak eun. Nobizio ta postulanteak berrogei ta amabost. Eta beste amabost anai, au guztia zaintzeko.
-Lasailletarrak, bildurrik gabe eraiten ari zerate?
–Lan da lan ari gera. Ospatsuenetakoa Irun'go Nobiziadea izango da. Eskolastikoa deritzaiona Baltere Salamankan, Unibersidaderako Anaien Eskola bat ipinita degu.
–Izkuntzak ikastera bai altzuazte?
–Bai. Lasalletarrok kristautasuna zabaltzera baguaz, munduko izkuntzak jakin bear. Inglaterrara blaltzen ditugu gaztetxoak. izkerak ikastera. Beintzat ingles i`-kuntza ikasirik, trebe dira mundurik_mundu joteko.
–Prantzian, Lasalletarrak, atzerantz dijoaztela diote?
–Anai Mendiola, serio ge:ditu da.
–Bai, baliteke. Ez nuke esango "krisis" bat sortu danik. Bana n, gizena, gizona dan artean, alako aldetak eukiko ditu. Gastatu gerala? Ez. Berpixtu'ko gerala deritzait Bokazio gutxi sortzen dira. Bañan etorriko dala berpixte bat. ziur naiz. Nekatu ondoren lotxo batekin, gizona trebe altxatzen da Jo ta ke ai gera. Ori erakuisi baizigun gure Lasallek, ikasbide astunean ibiltzen. Artan ipiñiak gera ta Jainkoa lagun
–Geigo?
–Lan onetara jarriak geuden ezkero, gelditu ezin. Aprika ta Amerika ditugu gure lanerako aurrez_aurre jarriak. Laixter gure ustez_dio Mendiola anaiak, garrantzizko egiteak lortuko ditu. Kapituloa alkartuko da ta nere Esan dizudan lurralde oietara mugituko gaituzte. Lagundu bear erriak baitira. Kristoruntz ekarraziz ainbeste atsekabetu.
Zenbat Nobiziado dituzute Euskal_erri ta Españian?
–Sei. Irun en:, Cambrils'en, Griñan'en, Bugedo'n, Sala~nancan. Pont d'Incan. Ospatsuena San Asensi'koa izanik.
–Zenbat anai... Lasalletarrak?
–Bi rnilla emen. Seireun Ameriketan eta Ginean.
–Mundu guztian?
–Ogei millen bat.
Mendliola anaiak erakusten dit Lasalle'ko esposizioa Nobizioak egiña. Paperarekin bakar_bakarrik, Lasalle'ren lana ezagutuaraziz.
–Agur bada. Zuek zeraten bitartean gure kultura ez dala jetxiko deritzait.
–Arratsaldeak bota du azkeneko herotasuna Errioxako zelai auelan, eta guazen.
Kanpalak San Asensio'n. Ja:ak baltira Esker_eskubi maatsa.
Ogi zuri_mardula nun nai. Makiñik gabe ebakitzen dan urdaia aldalmenean.
A! ta neskatillak pertxentak jaleko jazkerarekin egunero. Beltzarantxuak dlemontre!
Errioxanak goitik bera.
X.T.
12

GaiezGizarteaErlijioaEliza katolBesteak

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

Efemeridea: Boliviako poliziak Monika Ertl hil zuen, Che Guevara mendekatu zuen gerrillari alemaniarra

ARGIA

Efemeridea: Guardia Zibila EHko heroinarekin lotuta zegoela zioen 'Navajas txostena' bidali zioten Espainiako fiskal orokorrari

ARGIA

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude