«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»

1993ko urtarrilaren 17an

Jacques Pavlovskyri elkarrizketa
«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»
JACQUES PAVLOVSKY
Donibane Lohizunen sortu zen, 1931n, mundu osoan zehar ibilitako erreportari ezagun hau. Arkitekturaz liburu bat ere agertu zuen orain dela bi urte. Argazki eta aktualitate giroan buru belarri sartuta egon ondotik, bere herrian bizitzeko asmoak aipatu dizkigu. Baita kazetariek ezagutzen dituzten lan baldintzen aldaketak ere. Agintariek informazioaz duten kontrola aipatu arren, erreportari grafikoen beharra ezinbestekoa ikusten du oraindik.
ARGIA. Nolaz sartu zinen argazkigintza munduan?
J. PAVLOVSKY. Nire aitari esker. Oso argazkilari ona zen. Gure etxean laborategi bat zegoen beti. Euskal Herriko zoko guztiak argazkitan hartu zituen, eta txikitatik segitzen nuen bere lana, laborategian. Han ikusten nuen irudiaren mirakulua nola gertatzen zen. Garai hartan irudia oso erakargarria zen gazte batentzat, gaur egun bideoa den bezala. Baina gaizki ikusia zen familietan. Ikasketa serioagoak egin behar ziren.
A. Zer motatako argazkiak egiten hasi zinen?
J.P. Argazki industrialarekin hasi nintzen.
A. Eta ondoren?
J.P. Argazki industrialaren ondotik publizitate mundua etorri zen. Ilustraziora pasatu nintzen. Libertate gehiago nuen jadanik, eta betitik gustokoa nuen gaurkotasunezko argazkilaritza egiten bukatu dut.
Nire lehen agentzia Rapho deitzen zen. Gerra ondoko agentziarik garrantzizkoena zen. Gero Gama sortu zen, eta honetatik sortu zen Sigma izenekoa, banaketa baten ondorioz. Ni Sigmara joan nintzen. 1974. urtea zen, eta geroztik hor nago.
Oso lan aberasgarria da: medio inportanteak, bidaia anitz, denetan parte hartu, gertakizun nagusi guztiak jarraitu...
A. Zeintzuk izan dira gehien hunkitu zaituztenak?
J.P. Boat People delakoak Txinako itsasoan; Iran-Irak gerra, hamar urtez egon bainaiz han; Saigoneko erorketa, amerikarren ihesa, Mendebaldearen lotsa... asko gogoratzen ditut.
A. Zu bertan geratu zinen.
J.P. Frantziarren artean geratzea erabaki genuen, eta dena ongi iragan zen. 1975ean Kouchner-ekin nintzen Vietnamen. Mediku ausarta, ez show gizona. Ipar Vietnameko tropak Saigonen sartu zirelarik, ebakuntza bat egiten ari zen. Ebakuntza gelan sartu zelarik nagusiak Hegoaldekoak ziren, ateratzean Iparraldekoak. Hauek egin zuten lehen gauza bertan gelditzeagatik eskertzea izan zen. Ondoren elkarrekin joan ginen Txinako Itsasora, vietnamdarrei laguntzera.
A. Nola bizi izan zenuen Iran-Irak gerra?
J.P. Irakiarren aldean nintzen. Hango egoera oso konplikatua zen, bertako Ministerioak dena behatzen baitzuen. Ekintza askatasunik ez genuen. Beraz, kazetari asko joan egin ziren. Nik, aldiz, isildu eta bertan gelditzea erabaki nuen, joko hori onartzea.
24 aldiz egon naiz bertan hamar urtetan zehar, hilabeteko egonaldiekin. Horren inguruan egin behar zen lan, antolaketa eta jostaketa aipatu gabe. Hango sisteman sartu nintzen eta ahalmen asko eskaini zizkidan jarrera horrek. «News Week» eta «Time» aldizkarien laguntza ukan nuen aldiro. Isilean geratzen nintzen. Hilabete edo hilabete t'erdiz egotea lortzen nuen, eta guda eraso bat gertatzen zelarik han nintzen. Lehen planoan nintzen. Horrela lortzen nituen irudi interesgarriak. Orduan, bertako agintariek nire lana onartzen zuten, nire informazioa zabaltzea interesatzen zitzaielako. Bereziki garaile ateratzen zirenean. Horrela jokatuz aukerak daude beti. Irautea zen inportantea niretzat.
A. Nola uler daiteke agintarien jokaera hori?
J.P. Agintariek gure beharra zeukaten, haiek zabaltzen zuten informazioa sinesgaitza baitzen. Gurea, aldiz, pasatzen zen. Baina guztiari so egon behar ginen: hilak zeudelarik, gertakizunak neurtzeko faktore guztiei erreparatu behar genien. Luzaz onartu gintuzten, eta lan bat eman nahi baziguten, edozein lekutan atzematen gintuzten.
Niretzat esperientzia hau Golkoko gerra baino lehen bukatu zen. Joateko esan zidaten, kazetarien kuota gainditua baitzen, eta Golkoko gerra hasi zelarik ez zen bisarik izan niretzat. Nire azken lanak ez ziren beharbada beraien gustokoak izan.
A. Bidaiez gain, pertsonalitate famatuak ere jarraituko zenituen.
J.P. Politika eremuan zabiltzalarik, beti dituzu Mitterrand, Reagan, Aita Santua... Azken hau izan da Sigman ukan nuen lehen erreportaia, eta Vaticanora, plazara, goizeko bostetatik agertu nintzen, jendea heltzen hasi baino lehen nire materiala prest eduki ahal izateko.
Baina orduan ikuskizuna hasi zen. Aita Santua iritsi zenean jendea materialaren gainetik ibili zen. Ez nuen deus ere ikusten.
Denetarik egin behar dugu, prentsa guztientzat lan egiten baitugu: amerikarra, peruarra, frantziarra, edozein herrikoa. Gure agentzia frantziarra da, sistema hori frantziarrek asmatu zutelako. Bestalde, erran behar da Parise bidegurutze handia dela eta argazkia Amerikara baino sei oren lehenago heltzen dela Parisera. Horrek ere abantaila bat dauka, New Yorken bulegoak irekitzen dituztelarik dena prest dutela.
Erratekoa da ere frantses erreportariek beren profesionaltasunaren froga asko eman dituztela hogei urtez. Sistema horretan ez dago hilabete saririk. Gure gastuen % 50 guhaurrek ordaintzen ditugu, eta Frantzian egiten diren salmenten % 50 ere ukitzen ditugu. Nazioartean saltzaileari % 30 ematen zaio eta % 35 guretzat da. Merkatua 42 herrialdetan banatua dago.
A. Argazkilaritza garatzen ari al da zure ustez?
J.P. Telebistak konkurrentzia handia sortzen du, baina argazkia gelditu egiten da. Irudi handiak argazkietan ematen dira, ez telebistan. Ez dakit iraunen duen. Aldaketa teknikoen garaian gara. Banaketa sistema numerikoa ez da ez diapositibetan ez filmeen bitartez egiten. Sistema numerikoa denetan sartua da. Argazkia kamara baten bidez aztertua da, ordenagailuan sartua eta edozein kazetako arduradunak hauta dezake nahi duen argazkia. Botoi bat zanpatu eta kalitate handiko argazkia eskuratzen du bere ordenagailutik, koloretan.
Filmeak ere pittakan desagertuz joanen dira. Igorketa erraztuko da, baina beti behar izango dira argazkilariak. Frontera joateko, arriskuak hartzeko. Hori ez da aldatuko. Begi onak beharko dira, baina lan zailagoa bihurtuko da, kalitate ona gero eta errazagoa izanen baita.
A. Irudiak ba al du lehen bezainbat eragin?
J.P. Argazkilarien lana berriak biltzea eta banatzea da. Ez da eragin gutxiago, askatasun gutxiago baizik. Kazetariak gero eta bideratuagoak dira. Gobernu guztiek dute prentsa bulego bat. Armada guztiek. Golkoko gerra adierazgarria izan da alde horretatik. Telebistan agertu zizkiguten irudi guztiak desberdinki lortu dira, bide arruntetatik atera diren kazetari batzuei esker; eta hori da azken urteetako aldaketa nagusia.
Vietnamen kazetariek nahi zutena filmatu zuten. Kazetari bakoitzak komandante gradoa zeukan eta eskatzen ahal zuen edozein ekintzatan parte hartzea. Horrela, iparramerikarrak jendea torturatzen filmatu zituzten. Irudi harrigarriak. Gerraren ondotik denek erran zuten: «Hori ezinezkoa da». Eta denek antolaketa berri bat sortu dute, hori ekidin asmoz; baina hala ere lan egin daiteke, nahi izanez gero.
A. Edozein momentutan egon al daiteke tresnaren gibelean?
J.P. Noski. Hasi nintzelarik, Biafrara joan behar nintzen eta ordura arte ez nuen erreportaia inportanterik egin. Arazo pertsonalengatik ez nintzen joan eta beste bat joan zen. Hamar egunen buruan itzuli zen deus gabe, sobera zaila izan zela erranez. Orduan pentsatzen egon nintzen, horretan segitu ala ez erabaki behar bainuen. Erreportaria irudiak hartzeko dago, gero badu denbora ea zabalduko dituen pentsatzeko, baina ez doakio berari jokoan sartzea. Gauza larriago bat gertatzen da: batzuetan gertakizuna aldatzen dela argazkilari edo kamara hor dagoelako. Gogora heldu zait Pakistanen gertatutakoa. Soldaduek, kazetarien presentziagatik buru beroturik, aurkako bat hil zuten. Baina uste dut, ezagutzen baititut, kazetariek lan ona egiten dutela. Aldiz, egon daitezke beste mota bateko presio batzuk publizitatearen eraginez.
Oro har, prentsaren askatasuna bizirik dagoela uste dut. Ez dut kontrako egoerarik ezagutu nire erreportaiak zabaltzeko momentuan. Mota guztietako prentsa dago.
A. Jarraitzen al duzu horrelako erreportaiak egiten?
J.P. Hemengoa naiz, hemen sortua eta arras ongi sentitzen naiz nire herrian. Gainera aktibitate anitz dauzkat, eta gero eta zailago zait kanpora ateratzea. Horrelako bizitza batek arazo asko sortzen dizkizu: tentsioan bizi behar, gehiena sakrifikatu behar diozu erredakzio lanari. Joanen naiz oraindik, baina ez luzaz ibili naizen bezala.
A. Euskara ikasten ari zara.
J.P. Hemengoa izanik aspaldiko gogoa zen. Urtetan Irakera joan naiz euskara ikasteko metodo batekin, eta ehunka oren pasa ditut nire gelan, ikasten. Gaur egun AEKn nabil, gogo handiarekin gainera eta aitzintzen ari naiz.
A. Euskaldunen borrokak zer gogoeta ekartzen dizu burura?
J.P. Arazo larria da hori. Bortizkeriarekin bukatu behar dela pentsatzen dut. Uste dut mintzatzeko tenorea iritsi dela, eta Europaren sorkuntza parada ederra da. Bortizkeria borroka horri oso lotua egon da, tortura asko izan da. Frankismoaren garaian erreportaia asko egin nituen eta herri osoak ziren altxatuak; baina gaur egun hitz egin behar da eta zirkulu horretatik atera.
Nire lanen artean gutxien zabaldu direnak Euskal Herriari buruzkoak dira. Kanpoan gaizki ulertutako arazoa da, ez dakit zergatik. Miarritzeko atentatua gertatu zelarik, Tomas Perez hilik gertatu zen hartan, hori zabaldu zen libanizazioa aipatzeko. Alta, hor egon zen kazetaria kasualitatez izan zen. Nik bera ongi ezagutzen dut, eta ez zuen ulertu zergatik sortu zitzaizkion horrenbeste istilu, bera ez baitzen ezertan sartua. Erreportari baten kalitate nagusiak xantza asko eta lasaitasun handiko gizona izatea da.
Ixabel Etxeberria
Ixabel Etxeberria
30,31-34

GaiezKulturaArteaArgazkigintArgazkilar
PertsonaiazPAVLOVSKY1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude