«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Donibane Lohizunen sortu zen, 1931n, mundu osoan zehar ibilitako erreportari ezagun hau. Arkitekturaz liburu bat ere agertu zuen orain dela bi urte. Argazki eta aktualitate giroan buru belarri sartuta egon ondotik, bere herrian bizitzeko asmoak aipatu dizkigu. Baita kazetariek ezagutzen dituzten lan baldintzen aldaketak ere. Agintariek informazioaz duten kontrola aipatu arren, erreportari grafikoen beharra ezinbestekoa ikusten du oraindik.
Nire lehen agentzia Rapho deitzen zen. Gerra ondoko agentziarik garrantzizkoena zen. Gero Gama sortu zen, eta honetatik sortu zen Sigma izenekoa, banaketa baten ondorioz. Ni Sigmara joan nintzen. 1974. urtea zen, eta geroztik hor nago.
Oso lan aberasgarria da: medio inportanteak, bidaia anitz, denetan parte hartu, gertakizun nagusi guztiak jarraitu...
24 aldiz egon naiz bertan hamar urtetan zehar, hilabeteko egonaldiekin. Horren inguruan egin behar zen lan, antolaketa eta jostaketa aipatu gabe. Hango sisteman sartu nintzen eta ahalmen asko eskaini zizkidan jarrera horrek. «News Week» eta «Time» aldizkarien laguntza ukan nuen aldiro. Isilean geratzen nintzen. Hilabete edo hilabete t'erdiz egotea lortzen nuen, eta guda eraso bat gertatzen zelarik han nintzen. Lehen planoan nintzen. Horrela lortzen nituen irudi interesgarriak. Orduan, bertako agintariek nire lana onartzen zuten, nire informazioa zabaltzea interesatzen zitzaielako. Bereziki garaile ateratzen zirenean. Horrela jokatuz aukerak daude beti. Irautea zen inportantea niretzat.
Niretzat esperientzia hau Golkoko gerra baino lehen bukatu zen. Joateko esan zidaten, kazetarien kuota gainditua baitzen, eta Golkoko gerra hasi zelarik ez zen bisarik izan niretzat. Nire azken lanak ez ziren beharbada beraien gustokoak izan.
Baina orduan ikuskizuna hasi zen. Aita Santua iritsi zenean jendea materialaren gainetik ibili zen. Ez nuen deus ere ikusten.
Denetarik egin behar dugu, prentsa guztientzat lan egiten baitugu: amerikarra, peruarra, frantziarra, edozein herrikoa. Gure agentzia frantziarra da, sistema hori frantziarrek asmatu zutelako. Bestalde, erran behar da Parise bidegurutze handia dela eta argazkia Amerikara baino sei oren lehenago heltzen dela Parisera. Horrek ere abantaila bat dauka, New Yorken bulegoak irekitzen dituztelarik dena prest dutela.
Erratekoa da ere frantses erreportariek beren profesionaltasunaren froga asko eman dituztela hogei urtez. Sistema horretan ez dago hilabete saririk. Gure gastuen % 50 guhaurrek ordaintzen ditugu, eta Frantzian egiten diren salmenten % 50 ere ukitzen ditugu. Nazioartean saltzaileari % 30 ematen zaio eta % 35 guretzat da. Merkatua 42 herrialdetan banatua dago.
Filmeak ere pittakan desagertuz joanen dira. Igorketa erraztuko da, baina beti behar izango dira argazkilariak. Frontera joateko, arriskuak hartzeko. Hori ez da aldatuko. Begi onak beharko dira, baina lan zailagoa bihurtuko da, kalitate ona gero eta errazagoa izanen baita.
Vietnamen kazetariek nahi zutena filmatu zuten. Kazetari bakoitzak komandante gradoa zeukan eta eskatzen ahal zuen edozein ekintzatan parte hartzea. Horrela, iparramerikarrak jendea torturatzen filmatu zituzten. Irudi harrigarriak. Gerraren ondotik denek erran zuten: «Hori ezinezkoa da». Eta denek antolaketa berri bat sortu dute, hori ekidin asmoz; baina hala ere lan egin daiteke, nahi izanez gero.
Oro har, prentsaren askatasuna bizirik dagoela uste dut. Ez dut kontrako egoerarik ezagutu nire erreportaiak zabaltzeko momentuan. Mota guztietako prentsa dago.
Nire lanen artean gutxien zabaldu direnak Euskal Herriari buruzkoak dira. Kanpoan gaizki ulertutako arazoa da, ez dakit zergatik. Miarritzeko atentatua gertatu zelarik, Tomas Perez hilik gertatu zen hartan, hori zabaldu zen libanizazioa aipatzeko. Alta, hor egon zen kazetaria kasualitatez izan zen. Nik bera ongi ezagutzen dut, eta ez zuen ulertu zergatik sortu zitzaizkion horrenbeste istilu, bera ez baitzen ezertan sartua. Erreportari baten kalitate nagusiak xantza asko eta lasaitasun handiko gizona izatea da.
Ixabel Etxeberria
Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]
Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.
Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).
Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]
Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]