«Unibertsitate euskaldun homologarria eratzeko gai ez gara»


1991ko urriaren 27an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kepa Altonaga, Udako Euskal Unibertsitateko zuzendariari elkarrizketa
KEPA ALTONAGA
«Unibertsitate euskaldun homologarria eratzeko gai ez gara»
Duela, gutxi, Udako Euskal Unibertsitatearen zuzendari postua onartu du. Kepa Altonagak, Euskal Herriko Unibertsitatean Zientzia Fakultateko Euskararako Dekanordeak, utzitako erantzunkizunak hartu ditu. Ez zaio gustatzen bere popularitatea, publikotasuna, zientzilari gehienei bezala. Natur Zientzietatik datorkigun gizon honekin UEUren etorkizunaz, estrategiaz eta norabideaz hitz egin dugu.
ARGiA. Zergatik hartu zenuen UEUko zuzendaritza?
K. ALTONAGA. Hori azaltzeko historia pizka baten beharra dago. UEU Iparraldean hasi zen duela 20 urte inguru, eta erabat militantea edo orduko garai heroikoetako kumea zen. Martin Orbe, Balere Bakaikoa eta Iñaki Irazabalbeitia nire aintzindariek antzeko prozesuak jarraitu dituzte.
Bi urte pasa dira Irazabalbeitiak UEUko zuzendaritza uzteko asmoa zuela azaldu eta eskaini zidanetik. Iazko UEUn nire izena aipatu zen eta inork ez zuen kontra egin. Dena den, bazegoen balditza bat ere: nik kargua onartuko nuela kargua baldin eta beste hautagairik ez bazen aurkezten. Eta, jada, 'de facto', aurtengo iralean Sailburuen Biltzarrak nire izena onartu zuen.
A.Zuzendaritza berria, orduan. Barne estrategia berria?
K.A. Nire ustez, UEUk papera, zeregina... Iuzarorako du. Zergatik? Ba UPVk–ez pertsonal mailan bertan, euskalzale borrokatuak daudelako–erakunde bezala behin eta berriro frogatu duelako euskalduntze prozesuan ez duela borondaterik, federik ezta sinismenik ere. Hori ikusita, hasierako garaian–garai heroiko haietan– UEU unibertsitate horren alternatiba izan behar zela aipatzen zen. Gaur egun ez gaude horrenbeste baikor, baina nik esango nuke, eta uste dut adostasun osoa dagoela horretan, UPVren kontzientzia txarra garela. Batzutan presio taldea ere, kontra egiten dugulako, azken finean. Dialektika horretan batzutan 'irabaziko' dugu eta beste batzutan galdu.
Beste lan garrantzitsua materilaren prestaketa da, material humanoa eta fisikoa –liburuak, apunteak, eta abar–. Laburtzearren, material humanoari dagokionez, nik ezagutzen dudan errealitatean, Zientzia Fakultatean dagoen irakaslego euskaldunaren %100a UEUn sortua, formatua, hezia... hau da, hortik etorritakoa da. UPVk ez du eduki eta egun ez du horretarako plangintzarik. UEUko apalak begiratzea besterik ez dago. 1978tik hona, UEUk bere ekarpenez egindako lana da momentu honetan, Euskal Unibertsitate posible batetarako dagoen oinarri bibliografiko bakarra. Beraz, UEUk badu eta edukiko du lana UPVk lan hori bere gain hartu ez duelako.
A. Orduan, UEU UPVren alternatiba da?
K.A. Nik ez nuke hori esango. UPVren kontzientzia gara eta zuloei adabakiak jartzen saiatzen gara. Alternatiba hitza beste zentzu batetan ulertzen dut. Momentu honetan, UEUkin ezin gara geratu, behintzat modu pragmatiko batez ulertuta. Ez ditu tituloak ematen. Orduan, tituloak exigituko dizkizun gizarte batean ez da alternatiba.
A. UEU benetazko euskal unibertsitate baten urratsa al da?
K.A. Bultzatzailea, bai. UPVren barruan edo UPVtik kanpo, unibertsitate euskaldunaren atzean doa. UEU ernamuina da. Abiapunta edo bultzarazlea da, edo izan liteke. Problema da, nire ustez, momentu honetan ez UEUk ezta inork ere Euskal Herrian, errekuadro nahikoarik ez daukala unibertsitate euskaldun bat eratzeko. Hori UEUko barne eztabaidetan horrela adierazi da. Horrela pentsatzen ez duten pertsonak ere badaude, baina gehiengoa horren aldekoa dela esango nuke. Ez da ezkorra jartzen naizenik baizik eta errealista. Ez da baliabide ekonomikorik ez edukitzea. Horiek, azken finean, diru kontuak dira, baina horren azpian ikusten da ez garela unibertsitate euskaldun homologarri bat eratzeko gai, errekuadrorik ez dugulako. Jatorrismoaren aldetik jo ahal dugu baina, hori nola kontrastatu gizarte konpetitibo batetan? Horrek ez dauka esperantzarik.
Dena den, UEU/UPV parekatzen ari zara. Hori onartu behar da, UEUn eztabaida hori eman delako: lurraldetasuna, zazpi probintziak. herrikoitasuna... Hor badaude printzipio sakratu batzuk ideologia baten isla direnak baina gero praktikan oso problematikoak direnak. UEUk ez luke kapazitaterik halako eskaintza zabaltzeko. Horren aurrean esan dezakezu, 'has gaitezen fakultate batetik'. Egia esanda, adibidez euskal filologiaren fakultateen ahalmen eza ikusterakoan, bost urtera edo 20 urtera hori ez dut ikusten. Gauzak diren moduan. Bestetik prentsan UEU krisian dagoela esaten duten iritziak agertu dira. Nik ez dut uste krisia dagoenik. Egon dira inoiz UPVren islak: LRU dela, irakasle asoziatuen arazoa dela... Baina nik beti defendatu dut UEUren sustratu naturalak momentu honetan dauden fakultateak direla, gustatu zein ez gustatu. Estatistikak frogatzen dutenez, UEUra datorren jendeak irakaskuntzarekiko harremana du eta irakaskuntza hori izango da, gehienetan, goi mailakoa. Desioak hor daude gero praktikak, zer dakar? Ba lehen esan dizudana, gure sustratu naturalak Leioa, Zorroaga... fakultateak dauden tokiak direla. Iparraldetik ez datorrela jendea? Hori neurri handian normala da, Iparraldean ez bait dago fakultaterik, beraz ez dago jendea biltzeko gunerik eta lantaldeak ezin dira eratu.
A. Azken bi hiru urteetan badirudi UEUk betidanik izan duen militantismoa murriztu egin dela. Larraonara doazen ikasleen xedea ikastea da.
K.A. EZ Nik esango nuke UEUra doana, neurri handi batean, militantea dela. Militante ez dena, ez doa UEUra. Hori bai, beste elementu baikor batekin: UEUra joaten dena militantea da eta, gainera, ikastera doa. Eta hori ere pozgarria da.
A. Militantismoa mantentzen bada, UEUk sinbolo izaten jarraitzen al du?
K.A. Sinboloak arriskutsuak dira. Nik esango nuke, eta hau ez da nire ideia, UEU gune bat dela. Gune horretan hainbat kolektibo elkartzen dira, lanean ari dira. Sensibilitate desberdinak aurki ditzakegu baina UEU, gizartearen ikuspuntutik, euskal kulturaren inframunduan erreferentzi puntu garrantzitsua da.
A. .Nola daude Naparroakoa Gobernuarekin harremanak?
K.A. Nafar Gobernuarekin? zorionez, akordio bat sinatu dugu, oker ez banago orain urte bi eta urtero automatikoki berrizten da. Horren fruituz, Nafarroako Gobernuak diru kopuru haundi bat ematen dio UEUri Gobernu aldaketarekin, printzipioz, ez dakit zergatik akordio hori moztu egin beharko litzatekeen, automatikoki berrizten bait da. Ez dugu inolako indizioarik, behintzat.
A. Eta Eusko Jaurlaritzakin?
K,A, Orain arte. Kultura Sailean egon gara eta izan ditugun elkarrizketak horiekin izan dira. Gobernu Hirukoitzean Hezkuntza Sailetik deitu gintuzten. Dirudienez EAJk aldaketa hori egiteko asmoa zuelako: Kultura ari zen Hezkuntza eta EAren lana betetzen. PSE zegoen bitartean, Kultura gu babesteko prest zegoen baina Hirukoitzean EAJk ez zuen nahi EAri tokatzen zitzaion lana egitea. Goio Monrrealekin egon ginen hitzegiten eta berak proposatu zigun guk eskatu behar geniona. Hirukoitzaren krisia heldu zen eta, ordutik haiekin pare bat aldiz hitz egin dut. Baina ez dakite zerotik hasi beharko dugun negoziazio osoa, utzi genuen puntuan berhartuko dugun ala ez dagoen zereginik. Ez dakit berriro kulturara bueltako garen.
A. UEUko beste gai eztabaidatsua egoitza da.
K A Duea urte batzuk zenbait ahotsek esan zuten Iruñeak bere garrantzi sinbolikoa zuela baina garestiegi ateratzen zela eta, seguraski, beste egoitza merkeago bat aurkituko genuela. Horren inguruan eztabaidatu zen, eta Iruñearen sinbolismoaren alde zegoen jende asko agertu zen. Horrekin batera, guretzako egokia zen egoitza ez dugu Euskal Herrian inon aurkitu. Momentu honetan, beraz. aukera bakarra, guk dakigunez, Iruñeakoa da. Beste arazoa da, Iruñeako egoitza ordaintzen aurrekontuaren erdia joaten zaigula.
A. Ez al da bihurtu UEU UPVn aurkezten diren tesien irakurketa tokia?
K,A, Ez. Esango nuke, gainera, gero eta gutxiago. Garai batean UEUn inferioritate konplexua genuen. Nola edo hala frogatu behar genuen bageneukala maila bat. Eta froga nabarmenena tesiak ziren. Garai hartan, ohizkoa bihurtu zen UPVn aurkeztutako tesien irakurketa egitea. Zorionez, gure programen kalitatea eta monografikoen sakontasuna igo da eta gaur egun tesi baten irakurketa gauza guztiz marginala izaten da.

NORTASUN AGIRIA
33 urte ditu. 18 urte zituela heldu zen UEUra eta engainatuta eraman zuten lagunek. Eskaparate izatea ez zaio gustatzen. ARGIAko kolaboratzaile izan da. Militantzia asko egin ditu, helburu desberdinekin
Myriam Gartzia
UEU euskal unibertsitatearen ernagarria, abiapuntua edo bultza arazlea da.
Estadistikek frogatzen dutenez, UEUra datorren jendeak irakaskuntzarekiko harremana du eta irakaskuntza hori, gehienetan, goi mailakoa da.
EAJk Kultura Sailean ez zuen nahi Hezkuntza eta EAren lana egin. Orduan, Kulturatik Hezkuntzara pasa gintuzten.
30-34

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaUEU
PertsonaiazALTONAGA1
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude