Irudiaren bilakuntza poesiaren funts


1991ko otsailaren 03an
Joanes Urkijorekin poesiaz
«Berbak legezko aiztoak» poemak kaleratu ditu Joanes Urkijok
Irudiaren bilakuntza poesiaren funts
Kaleratzen duen lehen olerki liburua da, idazle bezala poemekin hasi bazen ere. Bizi duen hiriak sortu irudi eta metaforek surrealismo giroa hartzen dute deblauki idatzitako 23 piezetan. Gustora gelditu da lanarekin.
ARGIA. Urte luzez barne idatzitako olerkiak dira. Zein dute lotura?
JOANES URKIJO. Nik ez nuke esango metodologia orokor bat dagoenik, poema hauek hainbat urtetan zehar idatzitakoak dira, orduan nekez esango nuke urte horietan zehar metodologia nagusi bati heldu diodala. Esan daiteke akaso badagoela gai orokor bat poema guztietan, batzuetan oso agerian, hiri eskergaren gaia, Bilbori buruzko ikuspegi berezi baten gaia, nik Bilbo beti horrela sentitu izan dut gaztetandik, sufritu izan dut horrela eta era berean maitatu izan dut horrela.
A. Homogeneoa ote liburua beraz?
J.U. Gaien aldetik bai. Beste aldetik ere ni nahiko konpultsiboa naiz idazten dudanean eta batez ere poesia idazten dudanean, orduan nik bilketa egin dut paper zaharren artean, eta beharbada hor bai bilketa egiterakoan egin dut estetika edo halako zerbaiten bila ez? Esan dezaket urte horietan zehar bildutako eraginak, usteak, irakurketak eta hor nabari daitezkeela baina oso askotarikoak dira, ez dira mota bakarrekoak, orohar esan nezake nire irakurketa gehienak oso modernoak direla, mende honetakoak, gehien bat surrealismoa, espresionismoa, 27ko belaunaldia, amerikarrak, 50ko eta 60ko amerikarrak, horiek.
A. Zein da bidea, baliabide batzu poesia egiteko erabiltzea edo liburua poesiaren baliabideetan oinarritzea?
J.U. Nik esango nuke egiteko modua dela gehien kezkatzen nauena, nik normalean gogo jarrera bereziak bilatzen ditut poesia idazterakoan, orduan horrekin nahi dut beti emaitza konkretu bat lortu, nolabait esateko nere emaitza nahi izan dut izatea lerro bakoitzak osatzea irudi bat, eta hori lortzeko jarrera berezi bat eduki beharra dago idazterakoan eta gehienetan ere inguru bereziak edo giro bereziak, esaten ari naizen guztia dagokio duela 3, 4, 5 edo 6 urteri, azken boladan ez bait dut poesia idatzi. Normalean idazten nuen gauez kanpotik etxera etortzen nintzenean, beharbada pilo bat edan eta gero, beharbada pixka bat erreta ere, kaleko zalapartatik etxeko isiltasunera itzultzean, orduantxe bilatu nituen une berezi horiek eta nahiko konpultsiboki idazten nuen, irudia bilatzen nuelako, kolpe batez irakurtzen den lerroa eta kolpe batez gogora datorkizun irudia, hori lortu nahi nuen.
A. Poema hauek sortzen ote dira poemika zehatz baten bilakuntzan?
J.U. Azken hau ez dut uste inoiz bilatu dudanik edo jarri naizenik teoria horretan, orain honelako poematika bat bilakatu behar dut eta helburu honetara heltzeko honela eta honela eta honela idatzi behar dut ene poemagintza. Horelakorik ez dut uste inoiz egin dudanik, uste dut gakoa konpultsibitatean dagoela, kolpeka, nahiko subjetiboki, askotan automatikoki, nahiz eta gerora automatikoki sortutako hori landu dudan, batez ere egituran eta ez edukinean.
A. Esana duzu hor barrena hasieran poesia idazten zenuela, errazago dela. Ez ote duzu oraingo olerki hauek oinarri gisa hitz laua dutela uste?
J. U. Beharbada, ez dut inoiz alde horretatik pentsatu gauza, ez nuke ezetz esango. Beharbada gehiago asmatu behar nuke, baina beharbada bai, lehen aipatu irudi pilaketak edozein irakurleri sor liezaioke eritzi hori, agian bai, azken batean hasieran esan bezala, liburuak gai orokor bat dauka, ez da normala poema liburuetan gai orokor bat aurkitzerik, normalean poema liburuak bildumak izaten dira, orduan ez da arrunta poesiaz idaztea gai orokor bati buruz, agian hori dela eta edozeinek irakurtzean pentsa dezake badagoela hor poesia librez idatzitako prosa bat, narrazio bat agian, ez dakit, agian bai.
A. Zein da zure libaruaren irakurlea, edo uste duzu euskal poesiak ez duela irakurle normalik?
J.U. Euskal poesiak ez dut uste daukanik irakurle normalik, aski kulteranoa da. Ez dut uste nere liburua irakurle normalarentzat denik, surrealismoa, espresionismoa e.a., batzuentzat ulertzeko zail xamarra izango da. Sinbologia eta surrealismoa berez dira zail, euskaraz nahi erdarentzat.
A. Surrealismoarekin bat absolaturako joera dago.
J. U. Nik surrealismoa ez dut hartzen zentzu teoriko edo intelektual batean, gozatu egin dut ere, eta automatikoki gozatzen denak uste dut mundu honetan balio absolutua izan behar duela.
Iñaki Camino
50-51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakURKIJO1
PertsonaiazURKIJO1
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude