"Entzutegi Nazionaleko epaileak ez dira juez-politikoak"

1989ko irailaren 24an

Inprimatu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Egin ARGIAkoa

Garbiñe Biurrun epaileari elkarrizketa.

Garbiñe Biurrun, Tolosako Epaitegiko jueza
"Entzutegi Nazionaleko epaileak ez dira juez-politikoak"
Garbiñe Biurrunek epaile izateko oposaketak gainditu eta 1987an Tolosako epaitegira destinatuko dute. Bi urtetako karrera motz honen esperientziaz datorren urtean kategoriaz igotzekotan dago. Bitartean, tolosar Donostiako Zuzenbide fakultatean irakasle, 'Jueces para la Democracia'ko kide eta orain berri sortu den Bilboko Justizia Epaitegi Nagusiko gobernu batzordeko partaidea da.
ARGIA.-Maiatzan sortu zen Justizia Epaitegi Nagusiaren balantzetxo bat egingo al zeniguke?
Garbiñe Biurrun.–Ni tribunale horren gobernu batzordean nago baina administrazio kontuetaz arduratzen naiz soilik, horregatik tribunalea berez nola funtzionatzen ari den ezin dezaket adierazi, ez bait dut daturik. Hala ere, tribunale hau eratu bada ere, prozedura berritzaile asko izan da eta azpiegitura beharra nabaria da; aipatu prozedura horiek martxan jarri arte tribunaleak ezin du gehiegi egin.
A.–Justizia Epaitegi hau ez al da Bilboko Lurralde Entzutegoaren ordezko, hau da, Epaitegi honekin ez al da itxura aldaketa soila egin nahi izan?
G.B.–Ez. Justizia aldetik askoz konpetentzia gehiago dauka tribunale berri honek. Hala ere, penal eta zibil arloan konpetentzia oso gutxi dauka, bai hemen eta bai Espainia osoan. Aldiz, lan arloan magistraturatik ateratzen diren ia sententzia guztiak, errekurrituz gero, horra joango dira eta lehen Madrila joan behar zuten.
A.–Zure eritziz, Hego Euskal Herriko Justizia transferentziak zein egoeratan daude?
G.B.– Bitarteko materialeak bakarrik transferitu dira. Pertsonalak ez dira transferitu eta ezinezkoa izango da gainera transferitzea. Agian agente judizial, laguntzaile eta ofizialak transferituko dituzte eta behar bada idazkariak ere bai, baina epaileak eta fiskalak ez, Estatuko botere bat delako eta printzipioz Konstituzioa dela eta, ezin da transferitu.
Hala ere, bitarteko materialetan Eusko Jaurlaritza nahikoa lan egiten ari da baina oraingo 'ley de Planta' honekin epaitegi berri asko sortu beharko da eta lan gogorra datorkio.
A.–Aipatu duzu zaila dela fiskal eta epaileen izendapenak transferitzea; nola dakusazu hori?
G.B.–Zaila ez, ezinezkoa da. Nik Botere Judiziala Estatuko botere bat dela onartzen dut eta ez dut uste horrek garrantzi handiegirik duenik Euskal Herriko Justiziarentzat.
A.– Baina konpetentzia horiek transferitunak izanez gero, bertako Justiziak ez al luke aurrerapausurik egingo, ez al litzateke aldaketarik izango?
G.B.– Pertsonal konpetentzia guztiak transferituz gero bai, euskararen aldetik eta, baina epaileak eta fiskalak transferitzeak ez dut uste asko aldatuko zuenik. Gasteizek egin beharko lukeena, euskara eta hizkuntza ofiziale guztiak traslado unean kontutan harreraztea eta honelako gainerako neurriak bultzatzea da.
A.–Gaur egun euskal Botere Judizial batetaz mintzo al gaitezke?
G.B.–Horrezaz ezin da hitz egin baina Euskal Herrian juezen mugimendu garrantzitsu bat izan dela bai, eta liderrak izan diren lankide asko dago hemen. Alde horretatik, multzo bat egon da, ez besterik. Botere Judizial mailan hemengoa eta Malagakoak bereizketarik ez dute. Nortasun propiorik duen euskal botere judizialik ez da sortu eta ez da sortuko.
A.–Eta sortu beharko litzateke?
G.B.–Ez dut horren beharrik ikusten. Hiritarrekin euskaraz mintzatzeko aukera eta, ikusten dut baina beste horren beharrik ez. Belloch, Joaquin Jiménez, Huertas... kanpokoak dira baina hona etorri eta bertan denbora luzez joko dute; oso ondo ezagutzen dute Euskal Herria. Zentzu honetan soilik Botere Judizial batetaz mintza gaitezke.
A.–Konpetentzien errepasoarekin amaitzeko, Cataluaya ko Generalitat-ak ez bezala, 'Instituziones Penitenciarias'en konpetentziarik ez du Komunitate Autonomoak.
G.B.–Transferituak ez egon arren, badakit Eusko Jaurlaritzak komenioak sinatuak dauzkala eta zenbait espetxetan zertxobait egiten ari dela. Hala ere, transferentziak onerako lirateke.
A.–Epaitegietan suertatzen diren atzerapenak oso ezagaunak bihurtu dira. Berdin jarraitzen al da.
G.B.–Oraindik ere atzerapen handi horiek jarraitzen dute. Tolosan beste epaitegi bat egin dute eta gauden honetan gauza berririk ez da sartzen, atzeratua konpondu baizik. Arazoa pertsonal mailakoa zen: epaileak atzera eta aurrera zebiltzan baina egun hori ezinezkoa da, lehenengo destinoa hartzerakoan derrigorrez urtebetekoa bait da eta borondatezko trasladoa bada beste bi urtez egon behar duzu nahi ta ez. Hala eta guztiz ere, atzerapenek hor diraute baina egun istripu eta delitu txikien epaiketak bospasei hilabetetan konpontzen dira. Justizian azkar joatea garrantzitsua bada, ondo egitea garrantzitsuagoa da.
A.–Epaitegi batera doan hiritar euskaldunak somatzen duen giro espainiarra, zertan da?
G.B.–Bizkaian eta, ez dakit nola dagoen kontu hau baina Tolosan pertsonalaren erdia euskalduna da eta arazoa leundu egin da. Arazoak juezekin harremanak izaterakoan sortzen dira; paper guztiak erdaraz jasotzen dira baina jendeak ez ditu ez erdaraz eta ez euskaraz ulertzen. Nik epaiketak erdaraz egiten ditut fiskalak euskaraz ez dakielako, baina maiz pertsona batzuk erdaraz gutxi dakitela aitortzea lotsa dutenez, erdara traketsean hasten dira eta euskaraz egin dezaten esaten diet.
A.–Berez, euskara ez dago ez sartua ez eta normalizatua Justizian.
G.B.–Ez. Nahiz euskara hutsez egin epaiketa, diligentziak eta sententzia erdaraz idatziko nituzke.
A.–Zure ezintasunagatik?
G.B.–Bai. Horretarako ikastaro bereziak beharko nituzke, legeria hizkuntza hau oso zaila delako. Hala ere, euskalduna naizenez beste juezen ondoan posizio onenean nago baina ez naiz maila horretara iristen.
Ez naiz saiatu guztia itzultzen zeren txorakeria bat iruditzen zait paperak euskaraz eta erdaraz inprimatzea, gero erdara hutsez betetzeko.
A.–Eta alderantziz? Euskaraz bakarrik?
G.B.–Baina...
A.–Lege aldetik posible al litzateke?
G.B.–Euskara hutsez ez. Euskaraz eta erdaraz derrigorrez.
A.–Itzultzaile juratuen gorputzik ba al da?
G.B.–Ez dakit badagoen ala ez, baina itzultzaile ekipo bat egiteko oposaketak daude.
A.–Justizia euskaratzeko helburu sendorik ba al dago?
G.B.–Ez dut uste horrek lehentasuna duenik. Justiziak eta gainerako administrazioaren arloek gaizki funtzionatzen dute, eta gaizki horrek esan nahi du gizartearen eskaeraren arabera funtzionatzen dutela; hiritarrek ez dute hori eskatzen, epaiketak arin burutzea nahi dute.
A.–Askotan koakzionatuak daudelako, ezta?
G.B.–Bai, bai. Izkutuan gelditzen den eskaera bat da.
A.–Tolosaldea Ertzantza desplegatua dagoen zonaldea da. Honek eraginik izan al du zure lan sailean?
G.B.–Ertzantza dagoenetik espedienteak hirukoiztu egin dira. Honek ez du esan nahi delitu gehiago dagoenik, gehiago harrapatzen dela baizik. Salaketa gehiago dago eta nik harreman onak ditut.
A.–Ertzantza polizia berri da. Lege aldetik hanka sartzerik egiten al dute?
G.B.–Bai. Elisabeth Huertas-en kasua hortxe dago; hori kristorena izan zen, pentsaezinezkoa zen gerta zitekeenik baina halaxe gertatu zen. Horrekin inesperientzia edota akademian heziketa txarra jaso dutela erakusten dute; kasu isolatuak dira. Badakite hiritarren eskubideak zeintzu diren eta normalean ez dago arazorik.
A.–Eta Ertzantzak gorputz judizialik ez izatea zer iruditzen zaizu?
G.B.– Lege irakurketa problema bat izan zen. Nik uste dut lege aldetik ez dagoela inolako arazorik Ertzantzak polizia judiziala izan dezan; gobernu zentralak oztopoak jarri arren, salba daitezke baina ez dago horretarako borondaterik. Halere, ikerketak behar ditudanean Ertzantzak egiten ditu eta hori polizia judizial baten papera betetzea da. Ez naiz esplikatzen zergatik ez duten hori egiten.
Nik eta 'Jueces para la Democracia'n gaudenok ez dugu begi onez ikusten polizia judiziala fiskala eta epailearen menpe badaude, organikoki ez egotea, hau da, nire aginduak bete ditzakete baina beren buruzagien menpe jarraitzen dute eta zer ikertu behar duzun arabera txoke bat baino gehiago suerta daiteke. Borondatea balego, Ertzantzaren polizia judizialak fiskale eta epaileen menpe soilik egon beharko luke.
A.–Justizia aipatzerakoan ohizko debatea: Entzutegi Nazional edota epaile naturalen aldeko zara?
G.B.–Epaile naturalen aldekoa naiz. Halere honek ez du inor engainatu behar, hau da, nahiz eta terrorismo arloan konpetentziak epaile naturalen eskuetara pasa –ondorioz epaiketa asko Euskal Herrian egingo lirateke, eta Madrilen atentatuak egiten direnez, han ere bai– juezen jarrera ez litzateke batere aldatuko. Komando bat Tolosan, Madrilen, Bilbon edota Donostian harrapatu gure jarrera bera izango litzateke. Jende askok pentsatzen du Audientzia Nazionalak ez bezala, hemengoak bigunago jokatuko zutela eta hori ez da egia. Audientzia Nazionala ez da tribunale politikoa, ez da TOPa, tribunale normal bat da.
A.–Beraz zure eritriz, Madrileko Entzutegi Naizonala ez da epaitegi berezia?
G.B.–Berezia bai, baina ez ditu terrorismo delituak bakarrik juzkatzen eta bertako juezak onak dira, ez dira juez-komisarioak edo juez-politikoak. Horrek ez du bere jarrera aldatzen.
A.–Justizian ispartzialitatea beharrezkoa bada ere, norberaren ideologiak ez al du eraginik?
G.B.–Bai noski. Ez da berdina gizon edota emakume izatea. Aristokrata familia batetik edota langile batetik atera.
A.–Eta ez da berdina PSOEkoa izatea edota beste alderdi batekoa, adibidez.
G.B.–Ez. Ideologia hor dago. Nahiz eta emaitza berdinak izan –eta seguruenik ez dira berdinak izango– sentsibilitate desberdina duzu zure ideologia, posizio edo jatorriaren arabera.
A.–Inpartzialitateari eusterik bazaio, independiente izateari ere bai?
G.B.–Nik uste juezak independiente garela eta erraza da ez dena harrapatzea, guztia errekurrigarria bait da eta beste organo goren batera pasatzen da. Kontrol sozialik ez badugu, bide horren bidez kontrola dugu. Bestalde, nabiz PSOE alderdiarekin identifikatua egon, epaiketa baten aurrean abstentzio aukera, besteak zu errefuxatzea edota juezaren duintasuna hortxe daude.
A.–Eta Entzutegi Nazionaleko fiskalek zuk aipatzen duzun juezen jarrera bera dute?
G.B.– Juezek eta fiskalek erregimen desberdina dute. Juezek ez dugu inor gure gainetik ez; nik Tolosako juzkatua daukat eta inork ezin du hemen sudurrik sartu. Baina fiskalak Estatuko Fiskal Nagusiaren aginduetara daude. Fiskal batek Entzutegiko fiskal nagusi edota fiskal orokorrarengandik agindu bat jasotzen badu, printzipioz bete egin behar du, eta betetzen ez badu espedientea dauka.
A.–Eta Garbiñe Biurrunek hori ongi ikusten al du?
G.B.–Fiskala da gizartearen izenean salaketa aurrera daramana eta ezin da pentsatu Euskal Herriko fiskalek drogaren kontra zigor gogorrak eskatuko dituztela eta Malagakoek ez; idea bat jarraitzen da.
Arazoa da Fiskal Nagusiaren izendapena, Exekutiboak izendatzen bait du. Estatuko Fiskal Nagusia Parlamentuko gehiengo handi batez izendatuko balitz... Neurri horren alde agertuko nintzateke.
XABIER LEKUONA
"Ez da inor engainatu behar, hau da, nahiz eta tarrorismo arloan konpetentziak epaile naturalen eskuetara pasa juezen jarrera ez litzateke batere aldatuko".
"Fiskalak Estatuto Fiskal Nagusiaren aginduetara daude. Eta hau Exekutiboak izendatzen du"
8-10

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakBesteakBesteak
GaiezGizarteaJustizia
PertsonaiazBIURRUN1
EgileezLEKUONA6Politika