Anjel Lertxundi: "Obabakoak eta gero nere burua kokatu behar izan diat"


1989ko uztailaren 23an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Anjel Lertxundi idazleari elkarrizketa

«CARLA» NOBELA KALERATU: KOMIKIGILE BATEN ISTORIOAK
Anjel Lertxundi: "Obabakoak eta gero nere burua kokatu behar izan diat"
Asteasuarrarenari segida emanez, "Erein"ekoek literatura saileko ziento erdi batekoan plazaratua, "Carla", Anjel Lertxundik elaberri moldetan erditutako azken kumea; "10 urtez literatur teoria irakastetatik eta artegintza zein nere obrari buruzko erreflesiotatik jaioa".
Gortari izeneko komikilari bat dugu etengabeko borroka ihardunean dabilen komikilari heroia. "Ez nian idazle bat pertsonai bezala hartu nahi Bi arrazoi hituen, batetik komiki mundua ezaguna nuelako, eta dinak dituk".
Antzekotasunak bai, hala ere garbi bereizten ditu Lertxundik isladatzen duen eta berea den ihardunen planoak: "zaila da uztartze hori osatzea, oro hartze pertsonaiaren lan molde ez tajutu horren aurrean, esperimentatu nahi nian neureak ez diren bideetaz; nere bidea tonu lasai batetik zihoak. Bi plano zeudek, idaztearen abentura eta nobela berak kontatzen duen abentura, eromenarena eta batere eroa ez denarena».
Poetika berri baten aurrean
Bideak aipatuta, argi erakusten digu "Carla"k Lertxundiren ildo berria. "Teknikaren menderakuntza minimo batera ailegatuta, "Hamasei..." edo 'Tobacco days' batez ere, beste bide pertsonalagoari segitzea, "Aise..." eta "Urtero da aurten" desapertzibituan bezala, erabaki diat. Erraza ez omen den erabakia, "horretan duk idazleak bizi duen tentsioa: erantzun dagoen behar bati ala hire buruari, idazle bakoitzak superatu beharreko tentsioa. Ni hori bizitzen ihardun diat, beste batzu hori bizitzen ari diren bezala`.
«Artegintzak gratuitoa behar dik izan»
Lerratze pertsonalago honen arrazoia ez da bakarra batetik «Obabakoak» genuke, Lertxundiren ustez epoka bat isten duen nobela. "Horregatik nere burua kokatu behar izan diat, epoka horren barruan bait nengoen"; edo bestetik, berkolokatze iharduna bera, baita Ertaeuropako literatura irakurketek beregan txertaturiko gizonari buruzko erreflesioaldi sakonak ere. "Baina horrek bezainbat motibatzen nauena, euskara kontuan, matiza, gauzak zehezten ahalegintzea duk, eragindako hizkuntza degradazioaren kontra, azken batean literatura bait duk horren aurkako errefujio bakarra. Hala, ahalegin horietan gabiltzan neurrian hizkuntzari lagunduko zioagu. Gainontzean bai, historiak kontatu denborapasan".
Fikzioa eta errealitatearen arteko tenkari buruzko hausnarketa entsegua dugu nobela hau, bien arteko mugak ilun xamar aurkezten dizkigun elaberria. Era berean, Eros-aren eztenkadez josita –"tentsioa, ideal bat dagoenean oso inportantea duk tentsio erotikoa, areago prozesu hori indartzen duen aurreko amodio haustura baldin bazegok", arteari buruzko erreflesio sakon bat aurki dezakegu. Eromen batek igurtziriko arte pasadizoa. Dohaneko arte ideala litzateke hau, zeina amodioa bezala "benetakoa eta a-tope eman beharrekoa dena, aurrekoarekin mozteko gai eta errenuntzioz beteta. Diziplina eskatzen duena».
Gortari gure komikilariak horrela jokatu zuen: aitzinako lan eta bizimoldeekin hautsi eta zintzo eta 'dohainez' ahaleginetan ihardun. Ondorioa ordea: eromena, akabera. Horretan ere kausitu dugu "artegintzak gratuitoa behar dik izan" aldarrikatzen duen Lertxundi molde eta berrikuntza ahaleginetan ("ahaleginak berak soilik ere merezi dik`). Ondorioa berriz, ikustekoa.
JOXAN OIZ
51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakTextu libur
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLERTXUNDI2
PertsonaiazLERTXUNDI2
EgileezOIZ1Kultura

Azkenak
2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


Mirene Begiristain Zubillaga (Ekonomialari feminista):
“Ekonomia zientzia sozial bat da; hortaz, badaukagu aukera nondik joan erabakitzeko”

“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]


Marieneko lurren alde, Kanbon mobilizaziora deitu dute larunbaterako

Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.


Valle de Odieta makroetxaldeari 2.272 abelburu gehiago izateko baimena eman dio Nafarroako Gobernuak enpresaren aurkako epaiketaren atarian

Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]


Pentsioak osatzea “ez da beharrezkoa” Jaurlaritzaren esanetan, eta herri ekimen legegilea eztabaidatzearen aurka egin du

Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaitzen ari dira lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Zentral nuklearrak eraisteko Espainiako Gobernuaren diru-partida jada 20.300 milioi eurokoa da

Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]


Mendiko suteak eta basozaintza

Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]


Lurrikara Afganistanen: gutxienez 1.400 hildako eta herritar andana hondakin artean harrapatuta

6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Abian da ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintza handituta

Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]


2025-09-02 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Zer ari da gertatzen Indonesian?

Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.


Etxebizitzaren prezioa berriz igo da Donostian: 5.869 euro balio du orain metro koadroak

Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]


Corellako eskolan D eredua ukatu dute, arrazoirik eman gabe

Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.


Eguneraketa berriak daude