"Costa Rica independientea bada zergatik ez Euskal Herria?"


1989ko martxoaren 26an
Xoxe Estevezi elkarrizketa.

"Costa Rica independientea bada zergatik ez Euskal Herria?"
ARGIA.–Autodeterminazio eskubidea ezagutzen dute gure inguruko estatu gehienek nazioarte mailan. Beren mugen barruan arazoa aurkezten zaienean ordea uko egiten diote. Zergatik?
XOXE ESTEVEZ.–Nik uste arrazoi historiko bat dagoela. Zentralismoaren historia oso bat dago, XVIII. mendetik aurrera areagotua liberalismoa eta Cadizeko Konstituzioarekin. Gainditu ez den historia. Bi okasio izan dira zentralismoa gainditzeko, Errepublika 31 ean eta 78ko Konstituzioa. Eta ez batean ez bestean ez da ezagutu autodeterminazio eskubidea. Castelaok arrazoia zuen zioenean politiko espainiar guztiak, sozialista, komunista ala eskuindarra izan zentralistak direla. Ezin dute onartu estatu nazioanitzduna denik espainiarra. Errepublikan, mundu guztiak espero zuen federala izango zela, baina egiteko orduan katalandarrak, euskaldunak eta galegistak bakarrik agertu ziren horren alde. Errepublika federal batean ezagutuko litzateke autodeterminazio eskubidea, sistema federala ez bait da autonomia estatutu bat bezalakoa. Subiranotasuna herri periferikoetan oinarritzen da, eta hauek nahi badute, subiranotasun horren parte bat eskaintzen diote beraiek sortutako ente gorenagoko bati. Baina ez autonomia estatutuak bezala, hauetan zentroak dauka subiranotasuna eta apurrak banatzen ditu periferiako herrien artean. Ez zaie beste egitura bat otutzen, apurren zentralismoa baino; horixe da autonomien estatua.
A.–Ze baldintzak behar dira egitura hori aldatzeko? Eskubidea ezagutzeko eta praktikara eraman ahal izateko?
X.E.–Eskubidea eta bere iharduera konstituzio ororen kanpo dago ene ustez. Herri batek nazio bezala badarakus bere burua eskubidea dauka berez autodeterminaziorako. Niretzat eskubide naturala da, ukaezina. Edozein konstituzioren aurrekoa. Euskal Herriak askotan erakutsi du nazio bat dela, abertzale bozkatuz, konstituzioaren aurka bozkatuz... Niretzat autodeterminazio eskubidea da konponbidea. Hori ezartzen ez den bitartean euskal arazoak ez dauka konponbiderik. Euskal Herriak nahiko erakutsi du, ez dakit zer gehiago nahi duten.
A.–Zer beharko litzateke?
X.E.– Estatu espainolaren egituraren aldaketa osoa. Gaurko egituran zaila da oso autodeterminazio eskubidea ezagutzea konstituzioan. Baina konstituzioak ere aldatzen dira, eta espainolek asko dakite horretaz.
A.–Kontua da nola aldatu...
X.E.–Orain dela 10 urte gaur hain kontra agertzen diren PSOEkoak autodeterminazio eskubidearen alde ageri ziren. Egoera nahasia dago. Alderdi abertzale zenbaitek ere ez dio zezenari adarretatik heltzen. Nazionalista bada autodeterminazioa bere programan sartu beharra dauka. Ez dakit nola dabiltzan horrela. Nazio asko dago munduan, Euskal Herria baino txikiago eta txiroago independiente dena. Costa Rica independientea bada zergatik ez da izango Euskal Herria?
EEEn sartzea nik uste joera honen kontrakoa dela. Beste traba bat iruditzen zait. Horregatik alderdi nazionalista asko kontra agertu izan dira EEEn sartzeari buruz, ez bakarrik arrazoi ekonomikoak zirela medio, baizik eta arrazoi politikoak kontutan hartuaz.
A.–Galego, katalandar eta euskaldunen artean, folklore kontuak alde batera, ezin al litzateke autodeterminazioaren aldeko mugimendu sendo bat sortu?
X.E.–Sentimendua alde batera, Galeuska e.a, nik uste hori izango litzatekeela metodoetako bat. Batasunak indarra biltzen du. Etsaiak badaki hori eta banaketa pizten du beti nazionalismoaren barruan. Badakigu EA-PNVren arteko zatiketan kanpoko askok nola txalo egin zuen.
A.–Ze kontseilu eskainiko zenituzke eskubidea errealki lortzeketan?
X.E.–Oraintsu sortu da 'Euskaria' izeneko elkarte bat. Badirudi zenbait alderdik alde batera utzi duela autodeterminazioaren erreibindikapena. Beste batzuk nabarmen alde agenzen dira. HB eta EA. Nik uste 'Euskaria' bezalako elkarteak sortu beharko liratekeela alderdietatik kanpo. Kanpaina nahasi bat egin beharko litzateke, alderdi politikoak eta elkarte apolitikoak bilduaz, kanpaina mailakatu bat planteatuz, gero eta esijentzia handiagoak ezarriz, Euskadiko Udal guztiek autodeterminazioaren aldeko mozioak aurkeztuaz, sinadurak bilduaz Gasteiz, Madril eta Strasburgoko parlamentuetan aurkezteko. Euskaldun mordoa, trenez edo nahi bezala, Madrilen edota Strasburgen agertuz.
Aljeriako elkarrizketen ondorioz gobernua konprometituko balitz autodeterminazio eskubidearen ihardueraren posibilitatea ezagutzera eta Nafarroa Euskadin bat etortzeko bidea ezagutzen... gure arazoaren konponbidea jarria legoke. Bi hauek gabe ez dago konponbiderik. Gerta daiteke lasaiago egotea. Baina edozein momentutan piztuko da sua berriro ere.
I.Z.
26, 27


GaiezPolitikaEuskal HerrAutodetermi
PertsonaiazESTEVEZ1

Azkenak
EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


Ostiralean hasi eta urte bukaera arte iraungo du Arestiren ekarria ezagutarazteko Bilboko egitarau oparoak

Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez,  Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Energia berriztagarrien arloko kooperatiben europar federazioko Kontseilu Errektoreko kide bihurtu da Goiener

Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta  "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]


Eguneraketa berriak daude