"Costa Rica independientea bada zergatik ez Euskal Herria?"


1989ko martxoaren 26an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Xoxe Estevezi elkarrizketa.

"Costa Rica independientea bada zergatik ez Euskal Herria?"
ARGIA.–Autodeterminazio eskubidea ezagutzen dute gure inguruko estatu gehienek nazioarte mailan. Beren mugen barruan arazoa aurkezten zaienean ordea uko egiten diote. Zergatik?
XOXE ESTEVEZ.–Nik uste arrazoi historiko bat dagoela. Zentralismoaren historia oso bat dago, XVIII. mendetik aurrera areagotua liberalismoa eta Cadizeko Konstituzioarekin. Gainditu ez den historia. Bi okasio izan dira zentralismoa gainditzeko, Errepublika 31 ean eta 78ko Konstituzioa. Eta ez batean ez bestean ez da ezagutu autodeterminazio eskubidea. Castelaok arrazoia zuen zioenean politiko espainiar guztiak, sozialista, komunista ala eskuindarra izan zentralistak direla. Ezin dute onartu estatu nazioanitzduna denik espainiarra. Errepublikan, mundu guztiak espero zuen federala izango zela, baina egiteko orduan katalandarrak, euskaldunak eta galegistak bakarrik agertu ziren horren alde. Errepublika federal batean ezagutuko litzateke autodeterminazio eskubidea, sistema federala ez bait da autonomia estatutu bat bezalakoa. Subiranotasuna herri periferikoetan oinarritzen da, eta hauek nahi badute, subiranotasun horren parte bat eskaintzen diote beraiek sortutako ente gorenagoko bati. Baina ez autonomia estatutuak bezala, hauetan zentroak dauka subiranotasuna eta apurrak banatzen ditu periferiako herrien artean. Ez zaie beste egitura bat otutzen, apurren zentralismoa baino; horixe da autonomien estatua.
A.–Ze baldintzak behar dira egitura hori aldatzeko? Eskubidea ezagutzeko eta praktikara eraman ahal izateko?
X.E.–Eskubidea eta bere iharduera konstituzio ororen kanpo dago ene ustez. Herri batek nazio bezala badarakus bere burua eskubidea dauka berez autodeterminaziorako. Niretzat eskubide naturala da, ukaezina. Edozein konstituzioren aurrekoa. Euskal Herriak askotan erakutsi du nazio bat dela, abertzale bozkatuz, konstituzioaren aurka bozkatuz... Niretzat autodeterminazio eskubidea da konponbidea. Hori ezartzen ez den bitartean euskal arazoak ez dauka konponbiderik. Euskal Herriak nahiko erakutsi du, ez dakit zer gehiago nahi duten.
A.–Zer beharko litzateke?
X.E.– Estatu espainolaren egituraren aldaketa osoa. Gaurko egituran zaila da oso autodeterminazio eskubidea ezagutzea konstituzioan. Baina konstituzioak ere aldatzen dira, eta espainolek asko dakite horretaz.
A.–Kontua da nola aldatu...
X.E.–Orain dela 10 urte gaur hain kontra agertzen diren PSOEkoak autodeterminazio eskubidearen alde ageri ziren. Egoera nahasia dago. Alderdi abertzale zenbaitek ere ez dio zezenari adarretatik heltzen. Nazionalista bada autodeterminazioa bere programan sartu beharra dauka. Ez dakit nola dabiltzan horrela. Nazio asko dago munduan, Euskal Herria baino txikiago eta txiroago independiente dena. Costa Rica independientea bada zergatik ez da izango Euskal Herria?
EEEn sartzea nik uste joera honen kontrakoa dela. Beste traba bat iruditzen zait. Horregatik alderdi nazionalista asko kontra agertu izan dira EEEn sartzeari buruz, ez bakarrik arrazoi ekonomikoak zirela medio, baizik eta arrazoi politikoak kontutan hartuaz.
A.–Galego, katalandar eta euskaldunen artean, folklore kontuak alde batera, ezin al litzateke autodeterminazioaren aldeko mugimendu sendo bat sortu?
X.E.–Sentimendua alde batera, Galeuska e.a, nik uste hori izango litzatekeela metodoetako bat. Batasunak indarra biltzen du. Etsaiak badaki hori eta banaketa pizten du beti nazionalismoaren barruan. Badakigu EA-PNVren arteko zatiketan kanpoko askok nola txalo egin zuen.
A.–Ze kontseilu eskainiko zenituzke eskubidea errealki lortzeketan?
X.E.–Oraintsu sortu da 'Euskaria' izeneko elkarte bat. Badirudi zenbait alderdik alde batera utzi duela autodeterminazioaren erreibindikapena. Beste batzuk nabarmen alde agenzen dira. HB eta EA. Nik uste 'Euskaria' bezalako elkarteak sortu beharko liratekeela alderdietatik kanpo. Kanpaina nahasi bat egin beharko litzateke, alderdi politikoak eta elkarte apolitikoak bilduaz, kanpaina mailakatu bat planteatuz, gero eta esijentzia handiagoak ezarriz, Euskadiko Udal guztiek autodeterminazioaren aldeko mozioak aurkeztuaz, sinadurak bilduaz Gasteiz, Madril eta Strasburgoko parlamentuetan aurkezteko. Euskaldun mordoa, trenez edo nahi bezala, Madrilen edota Strasburgen agertuz.
Aljeriako elkarrizketen ondorioz gobernua konprometituko balitz autodeterminazio eskubidearen ihardueraren posibilitatea ezagutzera eta Nafarroa Euskadin bat etortzeko bidea ezagutzen... gure arazoaren konponbidea jarria legoke. Bi hauek gabe ez dago konponbiderik. Gerta daiteke lasaiago egotea. Baina edozein momentutan piztuko da sua berriro ere.
I.Z.
26, 27


GaiezPolitikaEuskal HerrAutodetermi
PertsonaiazESTEVEZ1

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude