K. Amestoi: "Ez dago kondalari tradiziorik; kondalariaren lana bertsolariek egin dute"

1989ko otsailaren 28an

K. Amestoi bertsolariari elkarrizketa

«ZEHARBIDEKO BERRI» IKUSGARRIA ESTREINATUKO BAIONAN ETA MARTXOAN BI KASETA GRABATUKO IZ DISKOETXEAREKIN
K. Amestoi: "Ez dago kondalari tradiziorik; kondalariaren lana bertsolariek egin dute"
Ostiral honetan estreinatuko du Koldo Amestoik bere ikusgarri berria. Berarekin solastatseko deitu genion telefonoz Hazparnera, baina erantzungailu automatikoak ihardesten zigun: musika doinu bareak laguntzen zion kondalariaren ahots eztiari. Abisua utzi genion.
Patxak antolatutako Rock Egunean topatu gara Koldo Amestoirekin. Berak ere parte hartzen bait zuen bere ipuinak kondatuz festa egun hartan. Jakinik "Zeharbide berri" ikusgarria prestatu duela, bere lanaz zenbait argibide jasotzeko mintzatu gara berarekin.
ABGIA.–Gaur egun Koldo Amestoi pertsona ezaguna da, baina publikoak ezagutzen al du kondalaritza?
K.AMESTOI.–Bide batzuk badira, bai, urratzeko hortan, jendeak ez bait daki xuxen zer den kondalaritza, antzerkia den ala ez... Zazpi urte ari naizela ipuinak sortuz, ez dela baitezpada haurrentzat erranez. Gure tokia egin behar dugu.
Zertan dago kondalaritza Euskal Herrian.
K.A.–Biga gaude profesionalki lanean. Gertatzen da kondalari tradiziorik ez dagoela hemen. Ene ustez bertsolaria izan da kondalaria, zurrumurru eta beste hainbat istorio hartu ditu eta bertsotan esan, horiek kantu bilakatu direla. Egia da kantu zaharretan atxematen direla, ipuin tradizionalak, ez Euskal Herrikoak bakarrik, bai eta Europa guztian atxeman ahal direnak. Eta kasik segur naiz bertsolari batzuk kantuetan sartu dituztela zenbait istorio.
Izan dira kondalariak bestela ere, baina etxeetan, etxeko lanak egin beharrarekin hemen ez dira ibili beste herrietan bezala. Lan hori bertsolariek egin dute. Barandiaranen eta Azkueren ipuin bildumak aztertu ditut, eta materiale oso aberatsa atxeman, betiko ipuinak direnak. Horregatik kanpoko ipuin asko irakurtzeko joera ere badut, baliatzen ditudalarik gero ene saioetan.
A.–Arrakastarik badu kondalaritzak?
K.A.–Estatu frantsesean arrakasta handikoa da kondalaritza. Pariseko leku batzutan guretzat exotikoak diren kondalariak ibiltzen dira. Afrikarrak, adibidez. Bidaia izugarri ederrak egiten dira haiekin.
Espresio moeta hori zabaltzen ari dela uste dut. Enetzat ordea, kanpoan ibilten naizelarik, zailagoa da gure hizkuntza ez bait dute ulertzen. Orduan salatzen naiz kondu bat egiten, euskaraz beti lehenik, hizkuntzaren musika entzun dezaten, eta gero frantsesez, kondatutakoa uler dezaten.
A.–Badakigu aurtengo proiektu anitz badituzula.
K. A .–Bai , aurten zazpigarren urtea hasten dut profesional gisa. Ene iraultzaren urtea izango da. Enetzat zazpi zenbaki hori interesantea da, xifra magikoa.
Gertatzen da aurten Frantziako iraultzaren 200. urteurrena dela eta erabaki dut ikusgarri berri bat asmatzea giza eskubideetaz. Istorio horretan sobera sartu gabe itsura batzuk lantzen ditut horren inguruan, munduaren barrena itzulia eginaz. Giza eskubideen oinarrizko papera edo ideiatarik abiatzen naiz, lehen eskribu hori emazte batek hartzen duela. Emazte hori izan liteke askatasuna, errepublika edo nahi dena, eta emazte hori abiatzen da munduaren itzulia egiteko. Euskal Herritik hasiz, Frantzian zehar Ameriketan gaindi. Eskribu hori galdu egingo du emazteak, esku batetik bestera pasatuko dela, saldu, galdu, itsasoan erori... Paper hori erortzen den toki guztietan izaten da ipuin bat eta giza eskubideak hunkitzen dituen gauza bat. Hori da istorioa, eta «Zeharbideko berri» bere izena. Neretzat hori hunkitzea zen nere lehen iraultza.
A.–Musikarik izanen da...
K.A.–Teknikalari batekin eginen dut lana, argiez arduratuko dena. Musika ere sartzen dut eta nihaurrek asmatutako tresna ttiki batzuk ipuinetan sartzen ditut. Nortasun berezi bat ukanen dute ere giroa sortzeko.
A.–Zenbat emanaldi egitea espero duzu?
K.A.–Betidanik erran dut euskáraz bizi behar dudala. Baina gertatzen da euskaraz bakarrik ez naizela bizitzen ahal, ez naizela aski ibilizen eta ene gauzak ez ditudala aski saltzen.
Horregatik promozio agentzia bat sortzea erabaki dugu. Berez euskaraz ibiltzen naiz hemen, baina beste posibilitateak ere baditut frantsesez egiteko, beste kondalari batzuekin topaketa batzuetan aritzeko, eskoletan eta abar.
Orain arte eskatzen zidatelarik frantsesez ere egiteko joaiten nintzen. Aurten ahal bezainbat ikusgarriaeuskaraz eginen dut. Aurkeztuko dudan lehen saioan, Baionan otsailaren 24an, osoki euskaraz izango da eta bestela frantsesez ere. Bi pista dira neretzat, aldaketa bat.
A.–Maiatz-ekin liburua argitaratu zenuen.
K.A.–Maiatz argitaletxearekin Durangogko azokarako ipuin bilduma bat izkiriatu nuen. Urrats inportantea izan da ere, plazer egin bait dit.
Aurten landu nahi dudan beste pista bat da ordea, erratea ipuina ez dela bakarrik haurrentzat egina. Helduak hunkitu nahi ditut.
A.–Kondalari batek harreman asko du publikoarekin.
K.A.–Horretan da batik bat antzerkiarekiko desberdintasuna. Nik hitz egin behar dut jendearekin. Harremanik gabeko horrelako ikusgarri batzu egin ditudalarik, benetako frakasoa izan da, hotz hotza geratzen zen.
Publikoaren erantzun ezakbeldurra ematen zidan. Utzi dut hori, eta gehiago ari haiz asmaketekin, jolasekin, jendea lasaitzeko eta jendearekin komunikatzeko.
A.–Eta orain zerbait prestatzen ari zara grabatua izan dadin, ezta?
K.A.–Bai. Bi kaseta izanen dira. Aspaldidanik egin nahi nuen gauza bat da. Eta nola aldi honetan IZ diskaetxekoek galdegin dautaten irakaskuntza munduan kondalaritza sartzeko posibilitateak landu behar dituztela, ekinen diogu.
Lan hori ez da haurrentzat egina izanen bakarrik, orokorragoa baizik. Idekia-izanen da. Kaseta bat Euskal Herriko ipuinekin eginen dugu, eta bestea kanpokoekin. Uste dut martxoaren 16 eta 17an grabatuko duguia zuzene.an, biziago bait da publikoa bertan dagoelarik. Saio polita izanen dela uste dugu.
Ahots goxoa dario Koldo Amestoiri Kalabari xamarraren hariari kontu kontari erraz jarraikitzeko modukoa. Solasean, irribarrea espresio anitzez itxuraldotzen zaio eta eskuek bere doinuarekin batera egiten diote ihes. Baionan ikasiko dugu ostiral eta larunbatean "Zeharbideko berri" ikusgarri berriarekin eta baliteke laster batean Hegoaldean ere bere kontakizunez gozatu ahal izatea, Hernaniko Ttanttaka taldeak gonbidatuko ote duen jakin bait dugu.
IXABEL ETXEBERRIA
46-47

GaiezKulturaKulturgintz
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaBesteak
PertsonaiazAMESTOI1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude