"Demokrazian garrantzitsuena bitartekoak dira, ez helburuak"

1988ko uztailaren 03an

Jose Angel Cuerdari elkarrizketa.

Jose Angel Cuerda, bederatzi urtez Gasteizko alkate
"Demokrazian garrantzitsuena bitartekoak dira, ez helburuak"
Jose Angel Cuerda, gasteiztarra jaiotzez eta bederatzi urtez bertako alkatea, seguru sentitzen da agintepean duen udaletxean. Hiru aldiz izan da hautatua, azkenengoan EAren eskutik, harreman onak ditu oposizioarekin, eta egoera pribilejiatu honen atalaiatik, EAJekiko hartuemanak estutzen hasi da, orain urte ugari lagun duen Felix Hormazabalekin batera. Arabako egoeraz, EAz eta Euskadiko politikaz mintzatu izan gara berarekin.
ARGIA.– Gauza publikoa da Araban EA eta EAJen arteko harremanak oso une onean daudela. Zer dela-ta optimismo hau?
JOSE ANGEL CUERDA.–Ez dut uste optimismo kontua denik, herriaren normalizazioaren kontua baizik. Herri hau oso zatikatuta dago, eta positiboa da ikuspegi nazionala eta sentimendu demokratikoa duten alderdiek elkartzeko ahalegina egitea. Ni, nazionalista sentitzen naizen aldetik, alderdi hauen hurbilketa bultzatzen dut, epe laburrean herri hau gobernatu beharko duten alderdiak direlako: EA, EAJ eta EE, hain zuzen. Familia nazionalista egon zen krisi handiaren ostean, egoera nomalizatu nahi dugu. Ideologia diferenteak egoteaz gain, enfrentamendu pertsonalak ere egon ziren eta.
A.–Elkartze ahalegin hau Araban gertatzeak, eta ez Bizkaian edo Gipuzkoan, ez al du abalatzen eszisioan egondako zurrumurruak, hau da, diferentziak ideologikoak baino, pertsonalak zirela?
J.A.C.–Errespetoz esanda, konklusio sinplista iruditzen zait. Orain bi urtetako eszisioan aspektu asko egon zen, ideologiko eta pertsonalak. Denak mota batekoak edo bestekoak izan zirela esatea erreduzionista da. Ideologiak, bestalde, pertsonengan gauzatzen dira, eta logikoa da pertsona bat liderra bada, liderra izatea ez bakarrik bere karismagatik, baizik eta ideia bat ere errepresentatzen duelako, eta jendeak segitzen dio. Aspektu biak ezin dira bereiztu. Pertsonez ari gara mintzatzen, eta ez laborategiko gauzez. Zentzu honetan, Bizkaiko eta Gipuzkoako egoerak bereziak dira. Han gai hauek konpontzeko zailagoak dira. Hala ere, ez da ahaztu behar eszisiorako lehen pausua Gasteizen eman zela.
A.–Zein da elkartze prozesu honetako asmoa?.
J.A.C.–Inoiz ez da aipatu berriz batu edo fusionatu behar dugunik. Ez gara hori egiten ari. Argi dago bi alderdi daudela, EA eta EAJ, nazionalistak eta demokratikoak. Kontzeptu desberdintasunak daude. Baina erlatibistak izan behar dugu gure baseetan koinzidentzia handiak daudelako. Gerra zibiletan gertatzen den bezalaxe, marra bat egiten da eta jendea alde batera edo bestera gelditzen da, jende arrunta, normala. Agintari mailan, jakina, arazoa diferentea da, eta horiek dira jokabidea bideratzen dutenak.
Hemen, Gasteizen, aldiz, prozesu honetarako erraztasunak eskaini dituzten zirkunstantziak daude. Esaterako, EAJko burua Felix Hormazabal izatea, eta aspaldidanik lagun onak gara. Bera Zaramaga auzoan apaiza zenean, ni han nengoen, 60. hamarkadan, Michelin-go aholkulari juridiko gisa, eta elkarrekin egon ginen lanean biok. Orduan bera ez zen EAJ eta ni ere ez. Ideal batzu geneuzkan batera. Bera atxilotu zutenean nik atera nuen komisaldegitik, eta nik neuk ere zertxobait lagundu nuen EAJen sar zedin. Adiskidetasun handia eduki dugu eta daukagu. Beti izango gara lagunak.
A.–Zuri entzunda ematen du harreman pertsonal hauek bestelako oztopo guztiak gaindi ditzaketela: bi alderdien arteko diferentziak, PSOErekiko paktua...
J.A.C.– Nik esaten dudana zera da, guzti honek gauzak erraztu egiten dituela. Udaletxean bertan beste aldaketa batzu egon dira EAJen barruan. Pertsona batzu joan dira eta beste batzu etorri. Pertsona batzuekin beti da zailagoa elkarrizketa mantentzea. Faktore diferenteak dira. Bestalde, gure udaletxean herri-politika egin nahi izan dugu. EA Eusko Jaurlaritzan oposizioan dago baina Gasteizeko udaletxean gobernuan gaude, eta gehiengo handiaz. Ez diogu inotxori ere oposizioa egin behar. Hiria gobernatzen dugu, eta Gasteiz Euskadiko hiriburua da. Erantzukizun honek beste erakundeekiko harremanak mantentzea exijitzen digu, eta beraz, kolaborazio giroa sortu behar dugu, erakunde bakoitzean zein alderdi politiko dagoen alde batera utzita. Gure artean enfrentamenduak sortzen baditugu, kalte handiena hiritarrak hartuko du, eta horretarako prest ez nago. Alderdiak beti bitartekoa izan behar du eta ez helburua. Alde horretatik, gure arteko istiluak ekidin nahi ditugu.
A.– Gasteizeko udaletxean ekidin daitezkeen arren, alderdi hauek beste erakundeetan ere badaude, eta, batez ere, ezin da ahaztu EAJen sozioa Jaurlaritzan PSOE dela. Zein da PSOEren papera guzti honetan?
J.A.C.–Guk harremnan onak mundu guztiarekin dauzkagu, kontseilari sozialistekin ere bai. Batzurekin besterekin baino hobeto, jakina, pertsonen arauera. Baina ondo ez konpontzeko arrazoirik ez dugu ikusten. Nazionalista guztiekin ere ez da erraza harremana, orain eta Carlos Garaikoetxea zegoenean gobernuan. Gauzak ez dira horrenbeste aldatu.
PSOEren papera nik ez dakit zein den. Gasteizko udaletxean, lehen momentutik, oposizioan kokatu ziren, eta jarrera ulergarria da. Bazekiten hemen ez zutela gobernatuko eta EAJekin harremanak zituzten, paktua zela-ta. Logikoa zen oposizioan egotea. Garai batetan harremanak ez ziren errazak izan. Araban gehiengoaren alderdia EA da, udaletxean zein diputazioan, eta zirkunstantzia berezi batzu direla medio, EA ez dago gobernatzen probintzia mailan, eta parte hartzerik ere ez dauka. Ez dut uste oso komenigarria denik baina joku demokratikoaren barnean sartzen da, eta horrela onartu behar.
A.–Zu zeu oso seguru ikusten zaitut, udaletxean bertan eta probintzian. EAren egoera ezagututa Bizkaian eta Gipuzkoan, eta baita ere Nafarroan, hemengo egoera pribilejitua dela ematen du.
J.A.C.–Izan daiteke, bai. Egia da eta ez dut ukatuko. Bederatzi urte daramat alkate, udal administrazioa eta egite publikorako mekanismoak ondo ezagutzen ditut, eta batez ere, Gasteiz ezagutzen dut oso ondo. Guzti honek segurtasuna ematen du. Informazio handia daukat, udal mailan jakina, eta gainera hiritarrek ezagutzen naute, hiru aldiz jarraian hautatu nautelako. Dena da abantaila. Nik ez diot inori azaldu behar nola egingo ditudan gauzak. Jendeak badaki nolakoa naizen eta zer egingo dudan (gaur egunkari batetan komunista naizela esaten dute, hori xelebrea). Bestalde, nire ekipoa izugarria da. Oso identifikaturik sentitzen naiz heurekin, nire konfidantzakoak dira, beharginak, eta politika zenizua dute. Alde horretatik kalitate kontrola eraman dezakegu, gehiengo estabilizatua dago eta horrek seguritatea ematen dit. Baina gure transparentzia osoa da. Prentsakoak udaletxe bilera guzti guztietan egon daitezke eta artxibo guztiak zabalik dauzkate. Bestalde, alderdi guztiak egon daitezke batzorde guztietan, eta bi zinegotzi baino ez badira, jende gehiago izendatu dezakete batzorde horietan egon ahal izateko.
A.– EAra berriro pasatuz, berari egiten zaion kritika azaldu nahi nuke. Anbiguetatea leporatzen zaio, eta arazo "antiterroristetan", nolabaiteko epeltasuna. EAren barruan "gogorrak" eta "bigunak" daudela egotzi izan zaio noizbait. "Bigunak" EAJekiko harremanak bultzatzen dituztenak lirateke, eta "gogorrak" autodeterminazioa eskatzen dutenak, jarrera erradikalagoak. Ezetz esango didazula suposatzen dut.
J.A.C.–Ez, baietz esango dizut. Zergatik ez da izango ba? Ulergarria da edozein alderdi politikotan pluralismoa egotea, barruan bertan. Eta ez da politago egiteko, baizik eta bestela alderdi batek funtzionatu ezin duelako. Joerak egotea beharrezkoa da, eta batzu aurrerakoiagoak izatea. Sektore kritikoak ere beharrezkoak dira. Norbaitek izan behar du alderdiaren motorra, bestela moteldu egiten da, eta alderdi izena ere galtzen du. Beste alde batetik, inor ezin da ehuneko ehunean identifikaturik sentitu alderdiaren guztiarekin. Ni inoiz ez naiz horrela sentitu, ez EAJen ezta EAn ere. Gauza batzurekin ez nintzen, eta ez naiz, guztiz eroso sentitzen. Guztiok ezin dugu berdin pentsatu. Sektore kritikoek egiten dute alderdia ez geldotzea, progresismoa eskaintzen diote.
Normala da esatea EAn "gogorrak" eta "bigunak" daudela, baina EAJen, EEn, APen, PSOEn eta beste guztietan dauden bezalaxe. Eta gainera egon behar dute. Liderrak zerbait esan eta beste guztiek amen esateko, ez du merezi.
A.–Norbaitek esana du EA nazionalismo "light" moduko zerbait izan daitekeela, erradikaleen nazionalismoaren aurrean hesi lana egiteko. Hobe nazionalismo kontrolatua, deskontrolatuko litzatekeena baino.
J.A.C.–Ni ez naiz planteamendu horietara heltzen. Baina gauza bat argi dago: nazioa eta nazionalismoa ulertzeko modu diferenteak daudela. Nik pentsatzen dudana eta beste nazionalista batzuena berbera ez dela begi bistan dago. Herri honek beharko lukeena zera da, azterketa sakonagoa egitea, eta hitzen esanahia ondo finkatzea. Batzutan, Valle Inclan-en esperpentoa datorkit gogora, latinajo batzu bota ondoren, horiek direla problema guztiak konpontzen dituzten "Divinas Palabras" direla esaten zuenean, hitz dibinoak. Eta hemen ere aztertzen ez diren hitz handiak daude, Euskal Nazioa, Autodeterminazioa, Independentzia. Batzuri nahiko zaie horretaz hitz egitea, errito modura. Niri ez zait nahiko, eta azterketa sakonagoa behar dut. Autodeterminazioa bai, eta Independentzia ere bai, baina azter dezagun. Ez dut uste hitz berberak betirako eta leku guztietarako balio duenik.
A.–Adibide argiagorik ipin zenezake?
J.A.C.– Esaterako, badago aforismo bat "helburuek ez dituztela bitarteakoak bidezko egiten" esaten duena, eta hori, demokraziaren esentzian bertan dago. Baina niri garrantzitsuagoa iruditzen zait beste aforismo bat, Bodiorena dena eta nirea egin dudana: "demokrazian garrantzitsuenak bitartekoak dira, ez helburua", eta bitartekoak dira helburua legitimatzen dutenak. Hau niretzat funtsezkoa da. Politikan inork ezin du esan egia osoa duenik. Ez dago dogmarik. Eritziak dira. Gehiengoaren eritzia onartu behar da, beraz.
A.– Gehiengoaren eritzia onartuz gero, non gelditzen dira minoria historioen eskubideak eta diskurtso nazionalistek beti defendatu izan duten jarrera konpentsatorioa?
J.A.C.–Bai, hori hizkera mota bat da. Demokrazia baten barruan, gehiengoaren erizpidea ez da bakarra, baizik eta beste erizpide batzu badaudela egon. Minorientzako begirunea, esaterako, gehiengoak errespetatu behar duena, arrazoi kultural, politiko, ekonomikoak etab. direla medio. Ez dut uste hori bestearekin ezkontezina denik. Gertatzen dena zena da, nik ez dudala eskubide kolektiboen ikuspegi historizista, gaur egungo ikuspegia baizik, etorkizunerakoa. Herri honek bere gobernua egin du, ez bakarrik arrazoi historikoagatik. Arrazoia, nire ustez, zera da, herria izan nahi duela erabaki duela, herria izateko borondatea duela. Historia hor dago eta asumitzen dut, baina nire ustez arrazoia ez da historizista izan behar. Eta guztiz nazionalistatzat jotzen dut nire burua.
A.–Amaitzeko, zer pentsatzen duzu negoziaketa politikoaz?
J.A.C.–Askotan esan dugu ETAren jokaera ez dugula inolaz ere onartzen, eta hori lotzen da esan dudanarekin, bitartekoak eta helburua. Baina hitz egin behar dela uste dut, eta egoera honi amaiera eman. Amnistia zabal bat ondo ikusiko nuke, eta preso guztiak kanpora atera. Ez bakarrik politikoak. Preso sozialak ere hor daude eta horiek dira gizarteak porrot egin duelako zentzua.
IÑAKI ZUBIONDO
"Gerra zibiletan gertatzen den bezalaxe, marra bat egiten da eta jendea alde batera edo bestera gelditzen da. Agintari mailan arazoa diferentea da".
"Inor ez da ehuneko ehunean identifikaturik sentitzen alderdiarekin. Ni ez, behintzat, ez EAJen eta ez Ean".
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakUdalak
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazCUERDA1
EgileezUBIONDO1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Bazen ordua iraultzeko

Iker Barandiaran

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude