Andres Nagel: "Edozein Lekutan Paratzeko Moduko Objetu Neutroak Sortzen Dituzte Artistek Gaur Egun‘’


1987ko urriaren 25ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Andres Nagel artistarekin
Imaginei Ez Die Beste Garrantzirik Ematen Ideiak Gauzatzeko Bitarteko Osagai Bezala Baino
Andres Nagel: "Edozein Lekutan Paratzeko Moduko Objetu Neutroak Sortzen Dituzte Artistek Gaur Egun''
Donostiako Mirakruz Gaina inguruko etxe babarti batetan bizi da Nagel bere eskultura eta koadroekin batera, berak sortutako mundu propioan murgilduta. Merkatuko telebistarik onenetarikoa eta telefonoak bakarrik dirudite handik kanpoko errealitatearekiko lotura bakarrak.
Nagelen piuratik, inoiz orraztu gabeko tximak eta begi borobil gorrituak nabarmentzen dira lehen kolpean. Torero galtzerdi arrosak, leohi ahotik ateratzen den boza etena eta esku jostalariak, gero. Kaseta jarri orduko urduri jarri da, elkar hizketak piperrik gustatzen ez zaizkiola antza. Ezta kazetariak ere. Torturatuaren paperean ipini du bere burua.
ARGIA.– Akitektura ikasten hasterako hasi zinen pintatzen. Ze izan zen eragilea?
ANDRES NAGEL.– Oso gaztetandik hasi nintzen pintatzen, eta arkitektura ikasketan egiten ari nintzela ere pintatzen eta erakusketak egiten segitu nuen. Ez zait sekula inor bereziki interesatu, ez da eragilerik horretan, nahiz eta beti izan den gustoko jenderik, hori bai. Baina beste ezer baino gehiago bizio kontu bat izan da arteari ekitea.
A.–Etxean ez zen halako giro berezirik arteari dagokionez?
A.N.–Ez, ze orduan pintatzea ofizio lotsagarritzat zeukaten. 80. urtetik honuntza aldiz, hainbeste aldatu da egoera ze vedetismoraino ailegatu den artista. Maniobra politiko bat dela uste dut: langabezian dago jende asko, eta gizarteari koskorrik kostatzen ez zaionez ofizio hau, gosez akabatzen direnak bost axola zaizkionez, bada halako propaganda bat bultzatu da jendea honetan aritu dadin... musika talde batetan edota pintore bezala edo.
A.–Materiale oso desberdinetara jo duzu zure obra guztian zehar. Nola abiatu zinen materiale berriak esperimentatzen.
A.N.–Oleoz hasi nintzen. Tira, arkeologia piskat eginez gero, lapitzezko gauzak topatuko nituzke aurretik ere, baina oleoa izan zen nik erabilitako lehendabiziko materialea. Gero segituan hartu nituen denetariko gauzak. Poliesterraz lan asko egin dut, baina azken finean erabilgarri ikusten dudan edozein materialez baliatzen naiz: tuboak, kartoiak, lokarriak...
A.–Ikusi esan duzu. Arte obra gauzatu auerretik egina al dago bada mentalki?
A.N.–Bai, noski. Lan bat egin aurretik ongi landua egon behar du proiektuak nire baitan: ezinbestez jakin behar da zer egin nahi duzun eta noraino helduko zaren, eta batez ere nola burutu ahal izango den. Pintura amerikanoko joera haiek, 'action painting' eta halakoak, zeinetan besterik gabe kuadro bat egiten hasten ziren materiale guztiekin nahastuz-eta, honez gero birplanteiatu dira. Kontu horiek estreineko bi alditan ongi atera daitezke, baina azkenean pintaketa keinuak eta beste errepikatu egiten dira behin eta berriro.
Buruan egin nahi duzunaren nolabaiteko foto bat badago, ideia moduan behintzat, eta horraino heltzen saiatzen naiz, eskatzen dituen testurak, materialeak eta teknikak erabiliz.
A.–Eszenara iristea inportantea da zuretzat? Badago halako teatro edota nolabaiteko argumentu bat zure gauzetan.
A.N.– Ez... Tira, begiratzen duena imagina batekin geratzen da beti, baina horren atzetik areago dagoen palateamendu plastiko bat adierazten dut. Jakina, planteamendu plastiko bat egiteko formataz baliatzen zara, baina formak bitarteko bat besterik ez dira. Imaginak bigarren mailakotzat jotzen ditut, nahiz eta ezinbesteko bihurtzen diren zerbait adierazteko bitartekoak diren neurrian. Dena den, imaginei ez diet beste garrantzirik ematen ideia bat gauzatzeko bitarteko osagai bezala baino.
A.–Badirudi ez zaizula gustatzen zure obraz mintzatzea, ezta?
A.N.–Kuadroetan dauden gauzak areago joan behar ez duten gauza pertsonalak dira, bizitzeko moduak, pentsamendu formak, eta sekula esplikatu behar ez direnak. Begirada batez ezin ulertu daiteke kuadro bat. Ze ezer ulertu ahal izateko lengoaia ezagutu behar bait da, hala ohituraz nola azterketaz. Kontua da begirada kolpe bat aski dirudiela ikusteko, baina horretara murrizten denak azaleko irudia besterik ez du harrapatzen: polita, miragarria edo dena delakoa.
Ez dut uste ordea mundu guztiak artea 'ulertu' behar duenik, gaur egun mass-media horretan egoskortu baldin bada ere. Bakoitzak bere entretenimendu moduak bilatu behar ditu, besterik gabe.
A.– Zure obratik zer gustatuko litzaizuke gerorako geratzea.
A.N.–Ba ezer ere ez. Bost axola dena erretzen baldin bada ere! Kuento-txino bat da gerora traszenditze komeria hori. Arte plastiko munduan ari bazara burua pixkat pitzatua daukazulako egiten duzu, psikopata baten antzera, sukarrak baretzeko. Zinemagintzaz bizi ahal izateko ikuslego bat behar baldin baduzu ere ezinbestez, mundu honek ez dauka halako derrigorrezko beharrik.
A.– Nola saltzen duzu orduan zure obra.
A.N.– Jakingo banu ez nioke inori esango! Beno, galerien bitartez, noski, erakutsi egin behar bait da daukazun guztia. Azken finean edozer gauza salduko bazenu bezala da, eta espakarate batetan paratu behar horretarako, bestela jai daukazu.
Obrak merkatu objetuak balira bezala tratatzen dituzte galeriatan. Eta erosleekin berdina gertatzen da. Obra bat erosten duenean, gutxitan izaten da obrak gustoko dituelako eta obrak edukitzeko bizio daukalako, baizik eta giza maila prestigiotsuaren ezaugarri gertatzen delako. Estatus goren bat eman du historian zehar arteak, eta baita oraindik ere. Zer esango dizut?, Mercedes galant bat edukitzearen tankeran, edota negozioak primeran doazkizula adieraztearren.
A.– Funtzio sozial bat betetzen du beraz arteak.
A.N.–Ez nago hain ziur.
A.–Baina zertarako egiten da arte obra... izan eta egoteko, edukitzeko ala erabiltzeko?
A.N.–Erabiltzeko, jakina. Eskulturak eta pinturak etxebizitzetan giro bereziak sortzeko egin izan-dira betidanik. Baina XX. mendean masifikazioaren arazoarekin egin dugu topo, eta ez dago hainbeste obra giro bakoitzerako. Ondorioz bada, artistek objetu neutroak sortzen dituzte orain, edozein lekutan paratzeko modukoak, lekuak berak ere inpersonalak dira-eta. Enkarguzko ofizioa zena txeke kontu bihurtu da.
A.–Ze eritzi duzu arte eskoletaz, arte-tailerretaz.
A.N.–Arte tailerrak ez dira artea zertan den ikasteko. Hauek teknika eskolak baino ez dira, edo hori izan beharko lukete behintzat. Arte eta ofiziotako eskolak begiko ditut, baina ez arte eskolak. Zerbait egiteko beharra duen hark teknikak ikastea ezinbesteko du, baina inork ez dizu erakutsi beharrik zer egin behar duzun.
A.–Ofizio bat da artea.
A.N.–Berez bai, zergatik ez!, artea beste edozein ofizio bezalakoa da. Baina plastika mundu honetan jendeak feriako tximinoa izan bazina begiratzen zaitu. Gu geure zirkoa egiten arituko bagina bezala: sokaren gainetik ekilibriotan goaz, eta nola jende oso gutxi ibili ohi den sokaren gainetik... aaa!, begira, begira; nola hemendik elefanterik ez dagoen, ba, to!, elefante bat zara.
A.–Elefante bezala jokatzen du ordea artista askok. Nola konpontzen zara 'kolegekin'?
A.N.– Nahaspila bat da guzti hori. Ez, ez zait batere gustatzen artistekin harremanetan egotea. Artista lagunak baditut, baina horiek ere ez ditut artista gisa hartzen. Zergatik? Bada, nola halako konpetentziak sortzen direlako, eta ni artearen inguruko munduan banabil arte plastikotan aritzea gogoko dudalako da, beste komeria guztiak aparte. Ez nago karrerak egiten aritzeko prest, ezta halako koperatibismotarako, kamarillatarako...
IÑAKI GONZALEZ. GORKA ARRESE
"Mashiel Beasainen", 1982
Nagel gose da: "Maritxu", 1980
48-49

GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakNAGEL1
PertsonaiazNAGEL1
EgileezARRESE1Kultura
EgileezGONZALEZ3Kultura

Azkenak
2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Eguneraketa berriak daude