Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko maiatzaren 31n
Jon Gangoiti: "1992. Urterako Desagertuko Dira Europako Mugak"
Jon Gangoiti eurodiputatuarekin izan gara solasean hauteskundeak izateko zirela oraindik. Bere 35 urtez Madrileko parlamenturako diputatu hautatua izan zen EAJ–PNVren izenean, eta alderdi horren ordezkaria ere Europako Legebiltzarrean. Gaurkoan, datorkigun Europa berria izan dugu mintzagai, horren inguruan ditugun hainbat alorri errepasoa eginez: hizkuntza, ekonomia, independentzia eta batasun politikoa, defentsa... Hona hemen Granada etxadian izandako ordu beteko elkarrizketa mamitsuak eman duena.
Zentzu honetan, guk uste dugu Europa urrats bat dela Euskadiko askatasun nazionala lortzeko bidean. Ekonomikoki gaur egun ez dira atal estankoak, Estatu batuek eta Japoik abantaila handia daramate eta Europa batzen ez bada atzera geratuko da. Beraz, ezinbestekoa da europar guztiak batzea atzerapen hori gerta ez dadin.
Orain bai, porrot eginda geratu dira gure sektore ekonomiko batzuk–esnea eta siderurgia batez ere–eta horiek aurrera ateratzeko Europak ez badarakus Euskadirekiko elkartasun ekonomiko bat, orduan Europako Elkarte Ekonomikoak zailtasun handiagoak ekar ditzake euskal ekonomiarako.
Estatu sortzaileen egitura industriala hobeto egokituz joan zaio egoerari, beranduago atxeki zaizkion estatuen aldean. Gu 30 urtetako atzerapenaz goaz, eta gureak ez diren joko-arau batzuekin sartu gara. Gure lana gaur egun arau horietara egokitzea da, eta gure sare industriala berriztatzea. Frankismoakizan ere, ez zuen ekarri diktadura politikoa soilik, munduko errealitate ekonomikotik at geratzea ere ekarri zuen.
Hori da abantaila nagusia, baina denok berdintasunean egon gaitezen, edo behintzat ez oso desberdintasun nabarmenean, euskal ekonomiari zuzendutako programa berezi batzu beharko lirateke. 1992rako sare ekonomikoa EEEko beste herri indartsuen parekoa ez bada ere, ez dadila behintzat desbentaja nabarmenean egon.
Legeak egiteko izango duen ahalmena, ez da izango Euskal Legebiltzarreak edota Ingalaterrakoak izango duenaren parekoa, baina elkarren akordioaz edo Ministrarien Kontseiluen baieztapenaz legeztatzeko aukera izango da. Protagonismo handiagoa edukiko duen arren Europako parlamentuak ez du parlamentu estatalek izango duten protagonismo berdintsua edukiko.
Eta hori dela medio lortu da urte t'erditan guk aurkeztutako hiru proposamen onartuak izatea; Madrilekoan aldiz lau urtetan ez nuen lortu proposamen bakarra ere aurrera ateratzerik. Dimentsio berri batetan gaudela konturatu behar dugu. Arestian esaten nion Fraga Iribarneri parlamentari jeltzale batek talde demokristauan zama handiago daukala haien hamazazpi diputatuek talde kontserbadorean baino, arrazoi sinple batengatik: demokristauak kontserbadoreak baino bi aldiz gehiago direlako Europako parlamentuan.
Txostengile hori neu naiz. Zentzu horretan ez naiz ausartzen esaten nola geratuko den errejionalizazio projeitua, baina ziur esan daiteke lehendabizikoz, 30 urteotan, errejioek eta nazionalitateek beren estatusa izango dutela Europan.
Hau da: badira neurri handiago edo murritzagotan deszentralizatutako estatuak, eta horietan badira zenbait konpetentzia gobernu zentralarenak, eta beste batzu autonomietako gobernuenak. Nik eskatuko dut Europa mailan errespetatzea estatu bakoitzean jadanik errespetazten dena. Honek ekarriko luke Europan nolabait euskal nazioaren nortasuna errespetatzea, eta momentu puntualetan Eusko Jaurlaritzari dagozkion gaietan–laboragintza esaterako– Brusselen interlokutorea Eusko Jaurlaritza izatea eta ez gobernu zentrala.
Honek ekarriko luke baita laguntza ekonomikoen programa–iaz ia ezer ez da iritsi–Euskadira iristea. Programa hauek Madrilek gestionatzen ditu gaur egungo legediaren arabera, baina nik proposatzen dudana onartuko balitz laguntzarako programak Eusko Jaurlaritzak aurkeztuko lituzke zuzenean Brusselen. Egitarau horrek laguntza mereziko balu zuzenean bidaliko lituzkete sosak Euskadiko Komunitate Autonomora.
Independentziatzat hartzen badugu gaur egungo estatuak lagatzea zenbait konpetentzia botere supraestatal bati, eta gaur egungo estatuak egotea berdintasunean estatu gabeko nazioekin... orduan bai. Hots, Frantzia, Espainia, Euskadik... izatea estatus berdina, konpetentzia berberak. Hori bai, hori bai da urrats bat herrien Europarako. Guk zentzu horretan ulertzen dugu euskal autogobernua, ez muga berri bat sortuz, lehen aipatu dudan bezala 1992rako mugak desagertuko direlako.
Gaur egungo estatatuek utzi behar diote botere zati bat gobernu europarrari, eta nazioek ere baliatu beharko lituzkete estatu horiek dituzten konpetentzia berberak. Hau da, Euskadik parte hartzea berdintasunean Alemania, Frantzia eta Espainiarekin Europa interdependiente horretan.
Batzutan gertatu da Europako Legebilizarreko bilerak ordu jakin batetan bukatu behar izatea gaiak geratu arren bapateko itzulpenagatik. Legebiltzarrean joera dago gaur egungo hizkuntzak murrizten joatera. Hizkuntza bakarra lortzera joateak ez du kentzen gaur egun estatuetan ofizialak diren beste hizkuntzak errekonozituak izatea.
Zenbait parlamentarik proposatzen du hizkuntza ofizialak laura murriztea: bi iparraldekoak (ingelesa eta germaniera) eta bi hegoaldekoak (frantzesa eta gaztelera). Horren ostean joko litzateke bi hizkuntza ofizialetara: ingelesa eta frantzesa; eta azkenean bakar batetara. Posibilitate gehien daukana frantzesa da, trebeak izan bait dira hiru egoitza europarrak Brussel, Strasbourg eta Luxembourgen kokatzean, hirurak hizkuntza frantzesa daukaten herrietan. Bestalde, frankofonoak erabiltzen duten argudioa da Europa indartsu batek Estatu Batuek darabilten hizkuntzaz apartekoa eduki behar duela.
Orain, ez gaude Mendebaldeko blokearen desarmearen alde Varsoviako Itunak ez badu gauza berbera egiten. «0 hirukoitza» aukera gertatuko ez balitz gu Mendebal Europako Batasuna indartzearen aldekoak ginateke (erakunde militar europarra, zorigaitzez protagonismo handirik izan ez duena). Reagan eta Govachoven arteko elkarrizketek zera utzi dute agirian: «0 aukera» eta «0 bikoitza» aukerarako akordio batera iritsiz gero, ez USA eta ez Sobiet Batasuna ez direla batak bestearen armez ikutuak izango, eta erasoa nozituko duena Europa izango dela. Gaur egungo egoeran NATOren egitura militarrean izatearen aldekoak gara, baina gaurdanik proposatzen duguna da Mendebal Europako Batasuna indartzea, Europak bi blokeen dependentzia jasan ez dezan eta indar propioa izan dezan Europako testuinguru militarrean.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gattiken Produkzioak
#2
#4
#5
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da
Xabier Letona Biteri
Xabier Letona Biteri
Azkenak
Inteligentzia Artifiziala
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da
Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.
2025-05-30
Xabier Letona Biteri
Tortura zantzuak izan arren, Raul Fuentesen kasua ez duela ikertu gogorarazi diote NBEtik Espainiari
1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]
2025-05-30
Sustatu
Euskaraldiak Artazu herritik dakarkigun harribitxia
Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]
2025-05-30
Maria Ortega Zubiate
Jaurlaritzari “kezka” sortu dio EHUko Medikuntza Fakultateko euskarazko plaza berrien kopurua %60 murrizteak
EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.
Donostiako Guardetxearen aldeko osoko bilkurako protestan gazte bat atxilotu du Udaltzaingoak
Tentsio uneak bizi ahal izan dira ostegun eguerdian Donostiako Udaletxeko udal batzar aretoan.
2025-05-30
Maria Ortega Zubiate
AEBek proposatutako su-eten akordioa “aztertzen” ari da Hamas
Proposamenak “hilketek eta goseteak” bere horretan jarraitzea bermatuko duela salatu du Hamasek, baina gehitu du zer erantzun aztertzen ari dela. Israelek proposamena onartu duela jakinarazi dute AEBek.
2025-05-30
ARGIA
Gizon batek 13 urteko alaba hil du eta bere buruaz beste egin du ondoren, Bilbon
Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.
2025-05-30
Olaia L. Garaialde
Herrietako farmaziak despopulatzearen kontrako tresna izan daitezkeela uste du COFNAk
Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.
2025-05-30
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Bunkerretik ihes egiteko manifestua
Heriotzak Eduardo du izena
- Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
- Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
- Noiz: Maiatzaren 23an.
-------------------------------------------------------------
Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]
2025-05-30
ARGIA
Kerik gabeko eremu gehiago ezarri nahi ditu Espainiako Gobernuak: markesinak, campusak, terrazak...
Espainiako Osasun Ministerioa kerik gabeko eremu berriak ezarriko lituzkeen lege aurreproiektua eratzen ari da eta Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izango luke eragina. Eremu berri horien artean, tabernetako terrazak, unibertsitateetako campusak edo autobus-markesinak ageri... [+]
Bizkaiko Aldundiak Jaurlaritzaren ardurapean utzi du Bilboko itsasadarraren azpiko metroaren lotura egiteko aukera
Bilboko itsasadarraren ertz biak lotzeko ibilgailuentzako tunelaren proiektuagaz batera, Areeta eta Sestao lotuko zituen anezka-tren bat ere iragarri zuen Bizkaiko Foru Aldundiak 2022an. Orain, proiektua gauzatzeko ardura Eusko Jaurlaritzaren mendeko Euskal Trenbide Sareari... [+]
2025-05-30
Urko Apaolaza Avila
Atxondon hildako langilea “diru-gosearen” biktima izan dela salatu du AHT Gelditu!-k
AHT Gelditu elkartearen esanetan, AHTren obretan asteartean izandako heriotza bezalakoen atzean "esklabotza-baldintzak" eta "tratu arrazista umiliagarri eta iraingarriak" baino ez daude. Atxondoko Udalak gertatutakoa ikertu eta argitzeko eskatu du. AHTko obretan... [+]
2025-05-29
ARGIA
Segregazioa hezkuntza
Ikastolen Elkartea: “Matrikulazioren kudeaketak ez du segregazioa bukatzeko balio”
Euskal hezkuntza sisteman haur zaurgarriak ondo integratzeko dekretua egin zuen Eusko Jaurlaritza Hezkuntza Sailak 2023ko maiatzean eta gaur haren balorazio oso kritikoa egiten du Ikastolen elkarteak: hark ez du balio izan segregazioa amaitzeko. Hainbat proposamen ere egin... [+]
2025-05-29
Unai Lomana Uribezubia
CAF Palestinan eraikitzen ari den trenbidearen bigarren fasea hasi izana salatu dute
Okupatutako Jerusalemgo Ekintza Nazional eta Zibileko batzordeak jakinarazi du trenaren bigarren fasearen hasiera, eta gaitzetsi egin du kokalekuen arteko komunikazioa indartzea duelako helburu. Zisjordanian 22 kokaleku berri ezarriko dituela adierazi du Israelek.
Eguneraketa berriak daude