Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2024ko irailaren 22an

Jon Juaristi: "Ni Ulsterianoa Naiz Momentu Honetan"

2021eko uztailaren 23an

Jon Juaristi idazleari elkarrizketa
Poeta, Ideologo Ironikoa, Irakasle Eruditoa...
Jon Juaristi: "Ni Ulsterianoa Naiz Momentu Honetan"
Jon Juaristik "La tradición romántica. Leyendas vascas del siglo X" liburua kaleratu berri badu beste bi dauzka argitaratzekotan hots, bere tesi doktorala eta bigarren poema liburu bat.
Literatur historiagilea, ideien ikerlaria, EHU-ko Filologia Fakultateko irakaslea, bere solasa aipuz hornitzen duen eruditoa, poeta eta idealogoa, ideologo ironikoa. Beste gauzen artean, gaztelaniaz idazteko zergatiaz, Unamunoren Estatuari buruzko ideiaz, euskal nazionalismoaz, poetaren zereginaz... mintzo zaigu.
ARGIA.– Has gaitezen azkenengo liburuaz, «La Tradición romántica. Leyendas vascas» izenbarukoa eta Pamiela argitaletxeak plazaratu duena. Zein da bere helburua?
JON JUARISTI.– Egia esan, liburu hau izan zen nire tesiaren subproduktu bat, edo tesiari atera zitzaion garau bat. Nik tesia egitean leienda eta nobela asko irakurri nituen, batzuk ez zeuden itzulita, bueno, portugesez edo frantsesez zeuden eginak. Nik itzuli egin nituen antologia- bat egiterakoan. Nire tesia lan teoriko bat izan zen baina ez zitekeen konpreniturik izan jendeak leiendak eta nobela historikoak ezagutzen ez bazituen. Hitzaurre gisa, sarrera luze bat prestatu nuen, leienda hauen zentzua, zentzu ideologikoa eta historikoa azaltzekoan.
A.–Zer dela eta interes handi hori erromantizismoaz eta leiendetaz?
J.J.–Niretzat badu interes handi bat ideien historiari so eginik, hau ia ukitu gabe dagoen gai bat da. Euskal Herriari begira, nik uste dut oso interes handi bat dagoela, batez ere XIX. mendeko ideologia konprenitzeko, Chao, Juan Bautista Erro edo Sabino Arana berbera konprenitzeko.
Nire ustez ez da lan sinple bat, edo publiko handiari zuzendutako liburu bat. Batez ere interesatzen zait espezialisten gai bat aztertzea.
A– Aipatzen duzu hitzaurrean Sabino Aranaren lehengusua fabulista bat zela. Nolako loturak daude erromantizismoa eta euskal nazionalismo historikoaren artean?
J.J.–Vicente Arana izan zen Sabino eta Unamunoren maisua, eta Sabino eta Unamuno hasi ziren idazten Vicente Aranaren itzalpean. Vicente Arana lejendista bat zen, demagun armonista bat izan zela, bera liberala zen baina batera ondo entenditzen zen tradizionalistekin, gaur "pastelero" deituko genioke. Vicente Aranaren heredentzia Sabino eta Unamunoren artean bereiztu zen. Eta Unamuno geratu zen zati españolistarekin eta Sabino hiperfueristarekin. Hala ere lejendismo hónen garrantzia askoz handiagoa da Chao-ren lanean, esaterako.
A.– Zer nolako ondorioak atera ahal dira?
J.J.–Euskal nazioalismoaren naturaleza konprenitzeko emaitza interesgarri batzuk, esatebaterako, nazionalismoaren oinarri ideologikoak eta Espainako nazionalismo tradizionalistarenak berberak direla. Navarro Villosladak duen Espainaren sorrerari buruzko ideia eta Sabino Aranak Euskadiren sorrerari buruz duen ideia berberak dira, ideia tradizionalista bat.
A.– Ideien azterketa horretan denboran aurrerago joan nahi duzu?
J.J.–Ez, niri gehien interezatzen zaidana XIX. mendea da eta behar bada XVIII. mendea.
A– Zure burua literatur kritikotzat jotzen duzu?
J.J.–Nik literatur kritika esatearen ordez literatur historigile bat naizela esango nuke. Niri literatura interesatzen zait Historiaren epifenomeno bat bezala. Beste gauza bat da literatur kreatzailea...
A.– Literatur kreazio zereginetan «Pott banda»ren partaide izan zinen, nolako papera zenuen taldearen barnean?
J.J.–"Pott banda"ren mitifikazioa oso handia izan da. "Pott banda"n izan ginen sei lagun, batzar bat izaten genuen astean behin, literaturaz mintzatzekoan baina ez kritikaz mintzatzekoan. Gero ekiboko bat gertatu zen, "Pott banda"ren barruan uste genuen momentu batean oso talde homogeneo bat ginela eta ez zen egia. Esatebaterako Bernardo Atxaga bazetorren «Ustela» taldetik eta oso interesaturik zegoen (Ramon Saizarbitoria edo Koldo Izagirre bat bezala) zorotasunean, eskizofreniaren lengoaian edo umeenean.
Gero bera oso banguardista zen Bernardok Batailleren ideiak maneiatzen zituen momentu hartan eta dadaismoa. Berarentzat literatura eta transgresioa gauza berbera zen. Ni ez, ni oso kontserbakorra naiz, ia alde guztietan, bai politikan, literaturan ere bai. Ni identifikatzen nintzen momentu hartan azken Arestirekin. Aresti literatura mailan oso tradizionalista bihurtu zen azken urteotan, Eliotengana bueltatu egin zen, «Lau Koartetoak» itzultzean. Berak hautatu zuen hizkuntz soluzioa azken urteotan, hau da, Leizarragaren euskara, ezin zitekeen tradizionalistagoa izan.
Ni neotradizionalista bat nintzen eta Bernardo banguardista bat. Nola explika daiteke biok eta Joseba Sarrionandia bat talde berberan egotea? Alde batetik, adiskidetasunagatik, adiskideak ginen eta gure arteko harremanak oso onak ziren. Eta gero oso enfrentatuta geunden demagun, Arestiren eskola sozialaren aurrean (Patri Urkizu, L. Haranburu Altuna...). Guk uste genuen poesia eta literatura soziala «demodé» zegoela momentu hartan. Hala ere, teoria literarioak eta ikuspegi kritikoak oso ezberdinak ziren eta dira. Nik amititzen dut Bernardo Atxaga oso idazle on bat dela baina ez nago berarekin ados. bere planteamendu literarioetan.
A.– Lenen `«Pott» taldeak Euskadi Ofizialarekiko diadentzia aldarrikatzen zuen eta orain bere partaideren batek ez du erreparorik, adibidez, Bizkaiko Diputazioaren aldizkari ofizialean kolaboratzeko, esaterako zuk. Zure kasuan gainera, Conde de Motricorekiko elkarrizketa baten bidez...
J.J.–"Arbola" ez da aldizkari signifikatibo bat nire eboluzioari so eginik. Nik Diputazioarekin ez dut zerikusirik. Nire kasuan bakarrik German Yankek planteatu zidan hori, Areilza eta bion arteko eztabaida bat planteatzea, ni prest nengoen eta joan nintzen.
Nik disidentziaren bokazioa kontserbatzen dut, ni disidentea naiz euskal nazionalismoari so eginik, esatebaterako, ni ez naiz nazionalista, nire Estatuaren ideia beste bat da. Disidentea kontsideratzen naiz erlijioski. Euskal gazteria gehiena kristaua da, neokristaua nahi baldin baduzu, neotradizionalista. Ni judu bat naiz eta judu izan naiz beti, ateoa noski. Euskal gehiengoari so eginikan, noski, ni disidentea kontsideratzen naiz. Ni gaztelaniaren alde nago eta gaztelaniaz idazten dut. Orduan nire anaia euskaldunen aurrean linguistikoki disidente bat naiz.
A.– Zergatik gastelaniaren aldeko jarrera hori?
J.J. - «Mutil txikerra izan da beti bastante zentzubakoa» esaten zuen Gabriel Arestik. Ez dakit... Nik ez dut esaten nire eboluzioa oso koherentea izan denik, inoren eboluzioa ez da koherentea gainera... bueno, kasu bat ezagutzen dut, ez dut aipatuko, bueno bai, aipatuko dut, Txillardegiren eboluzioa oso koherentea izan da, baina niretzat hori ez da bertute bat. Denborak dira eta...
A.–Pixka bat lehenago, Estatuaren beste ideia bat daukazula esan duzu. «El Pais»en argitaratu duzun azken artikuluan, "EI Unamuno ulsteriano"n, azaltzen duzu hori. Laburtu ahal duzu?
J.J.– Ni ulsterianoa naiz momentu honetan, argi eta garbi eta nik uste dut gaur egunean Estatuaren problema konprenitzeko, Estatuaren izaera edo benetako kondizioa ulertu behar dugula, zera, ze nolako Estaturen aurrean gauden momentu honetan. Egungo Estatua legitizimaziozko krisis iraunkor batean dago. Nik nahiago dut Estatu demokratiko batean bizi izan Estatu nazional batean baino. Estatu demokratikoak bere izaera nazionala galtzen du Estatu demokratikoa bihurtzen den neurrian.
A.–Nola frogatzen da hori?
J.J.– Hau da ilustrazioaren krisiaren problema, hau da, borondate generala zer da azken finean? Abstrakzio bat. Borondate orokorra da bere esentzia edo bere portaera errepresiboa justifikatzeko erabiltzen duen koartada bat. Bueno, Estatu demokratikoak benetako Estatu demokratiko bat izateko bere izaera nazionata galdu behar du, derrigor.
A.– Eta euskal nazioa non kokatzen da?
J.J.–Estatu nazionala eta nazioa ez-dira gauza bera, noski, nazionatitatea eta nazioa sinonimoak bezala erabil ditzakegu. Badago XIX. mendean nazionalitateen printzipio hori, nazio bakoitzak bere Estatua izan behar duela, nazionalitatearen printzipioaren definizio edo formulazio errez bat litzateke. Nik uste dut hori gure mendean ez dela funtzionatzen.
Hala ere, etnia bakoitzak edo naziolatitate bakoitzak Estatuari demanda batzu planteatzen dizkio, orduan Estatuak betetzen baldio ez baditu edo erantzun apropos bat baldin ez bedie ematen, orduan legitimazioa galtzen du Estatu demokratiko bezala.
Nik uste dut Unamunok Irlandako unionisten planteamenduak ulertu zituela zentzu honetan, unionismoa ez da patriotismo ingles bat bereganatzea, ez da nazionalista ingles bat izatea, baizik eta hau planteatzea: Estatu britanikoak erantzun berezi bat eman behar ziola Irlandari, Ulsterri noski.
A.–Baina gure kasuan bi Estatu hartu behar dira kontutan, Espainiakoa eta Frantziakoa, beraz, arazoa askoz konplikatuagoa da.
J.J. Batasun nazionalaren arazoa... problema bat da.. nola Iparraldean, momentu honetan benetako nazionalismo at balego, eta batasunaren problema lehenengo mailako problema bat balitz, batasun nazionalaren problema izango litzateke lehenengo mailako eskaera bat. Baina momentu honetan euskal munduan, euskal nazionalismo osoari so eginik, hau ez da lehenengo mailako problema bat. Marxek behin esan zuen garai bakoitzean garai hartan soluziona zitezkeen problemak planteatzen zirela bakarrik. Noski, euskaldun batzuren arrtean nazionala izan da, eta hala izango da, ziur nago, lehenengo mailako problema bat, baina ez da Euskal Herrian gehiengo baten problema.
A. Mintza gaitezen berriz literaturaz eta poesiaz,guregan eragin handia izan duen idazle baten bidez, Aresti. Zer zor diozu Arestiren buruz?
.-Nik Arestiri gauza asko zor diot. Baina nik ez daukat Arestiren arbitrariotasuna. Aresti oso unamunianoa zen bere izaeran, ni ez naiz hainbeste. jarrera bat arrazoizkoa iruditzen bazait ez naiz horren aurka jartzen. Aresti bai, sistematikoki. Nik uste dut Aresti oso tipo aktiboa izan zela eta ni oso kontenplatiboa, alderantziz.
Nik Arestirengandik miresten nuen prestutasuna, kristolakoa. Bere erretolika, aitzitik, ez nuen miresten. Arestiren poesiaren aurrean, nik uste dut zati handi bat zahartu egin dela, Arestiren poesia ez, baizik eta poetika, demagun, poetika soziala, unanimista, berak momentu hartan zuen pretensioa, hau da, herri oso baten benetako ahotsa edo bozeramallea izatearen pretentsioa. Nik uste dut erraturik zegoela. Gaur egunean, poetaren funtzioa, funtzio bat baldin badago, beste bat da, zera, lengoaia komun bat erabiltzea, bakoitzak bere esperientziak kontatzekoa
Pello Urzelai
41-43

GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakJUARISTI1
PertsonaiazJUARISTI1
EgileezURZELAI1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

George Beebe

Mus jarraituan

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Eguzki izpi gabekoak hunkitzen

Iker Barandiaran

“Migratzaileak autoan hartu eta Polizia egon zitekeen errepideak saihestuta eramaten nituen”

Mikel Garcia Idiakez

Efemeridea: Maurizia Aldeiturriaga Zabala jaio zen Zeberion

ARGIA

Efemeridea: Naziek okupatutako Bielorrusian, hauek agintean jarritako Wilhem Kube komisario jeneralaren ohean lehergailua jarri zuen Halina Mazanik

ARGIA

Azkenak

2024-09-22 | Eneko Atxa Landa

Donostiako Zinemaldia. 2.eguna

Ondo kiribilduta

2024-09-22 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sail Ofiziala. 2.eguna

Mus jarraituan

Bai, aste honetan Chill Mafiak agur esan du eta zer eta musean jokatzen. Mus Corrido kantuan, metaforka hegan. Hordago batzuk bai bota dituela taldeak iraundako hiru urteotan. Jaso gabeko enbidorik geratuko zen bidean, jakina, baina momentuz, nahiko; jaso... [+]

2024-09-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sail Ofiziala. 1.eguna

Arin-arina, pontifize izateko lehia

2024-09-21 | Eneko Atxa Landa

Donostiako Zinemaldia. 1.eguna

Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]

2024-09-20 | Josu Iraeta

(1978-2024)

2024-09-20 | Xabier Letona Biteri

Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]

2024-09-20 | Sustatu

Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]

2024-09-20 | Victoria Musci

Tufo

MULTIMEDIA - dokumentala

2024-09-20 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sail Ofiziala. Irekierako filma

Apar gutxiko desioa

2024-09-20 | Gedar

Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.

2024-09-20 | George Beebe

Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.

2024-09-20 | Jenofa Berhokoirigoin

Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.

2024-09-20 | Xabier Letona Biteri

Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.

2024-09-20 | Euskal Irratiak

Maider Mourgiart eta Paul Laborde

“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.

2024-09-20 | Etzi.pm | Gorka Julio

Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]

Eguneraketa berriak daude