Iparraldeko laborari gazteak, espekulazioarekin borrokan

1986ko urriaren 05an

"Lurraren Festa" ospatu da Bastidan
Iparraldeko laborari gazteak, espekulazioarekin borrokan
Turistifikazioaren eraginez lurra espekulazio gai huts bat bihurtu den Ipar Euskal Herrian, nekazari gazteek beren bizibidea defenditu nahi dute. Euskal Herriko Laborarien Batasuna (ELB) sindikatutik hasi eta Gazte ta Laborari mugimendura, baserritar gazteek mugimendu sendo bat daramate aurrera. Lurraren Festa antolatu date aurtengoan, elkar topatzeko eta zenbait projektu itxaropentsuz mintzatzeko.
Irailaren 21 ean, Bastidako Kapera izeneko auzoan, bilduak ziren GFAM (Groupement Foncier Agricole Mutuel) batasunekoak, eta haien laguntzaileak. Berrehun bat jendek, orotara, goizean eskaini bi bideoak ikusi eta eguerdian, Amikuzeko ikastolako gurasoek apailatu bazkarian parte hartu zuten.
Bi bideoek laborantza zuten gaitzat. Lehenean, Iparrameriketako nekazal sistema agertzen eta kritikatzen zen. Hiperproduktibismoaren ildotik nola badoan, azkenean, zorrez gainditurik, inkanta edo subastetan desegituratua izateko. Bigarrenean erakustera ematen zen, Frantzia erditsu horretan, laborari gazte baten plantatzearen prozesoa, beste filosofia batekin, ibestizamendu pentsatuekin. Bi laborantza mota, beraz, agertu ziren gure begien aintzinean.
Xalbat Cachenaut, bera Kaperakoa, lurraren pesta hori eta gehiago aipatzen dauku, gaur egun Iparraldeko nekazaritzak dituen prolema kruzial batzu azpimarratuz. Berekin zen Tele Leizagoien, lurra nahi duen eta eskuratu ezin duen artzaintsa.
Laborantza amerikanoaren produktibismoa
ARGIA.- Zein dira aztertu dituzuen prolemak?
XALBAT CACHENAUT.- Lurraren pesta hau, lehen urtea da egiten dugula, GFAren ezagutarazteko. GFA muntatua da duela sei urte, laborari gazteen laborantzan plantatzen laguntzeko. Eta festa honetan aipatuak izan diren gaiak dira guztiz laborari gazteen instalazioaren prolemak. Alde batetik, lurraren erosteko dituzten arazoak, SAFERarekin eta beste gisan, bai eta ere Credit Agricole banketxearekin edo administrazioarekin...
A.- Hemen erran direnetan, nabaritzen da laborantzaz bizitzeko beste eredu berri baten eraikitzearen xedea, hain produktibista ez dena.
X.C.- Bi filma pasatu ditugu horretaz, bata Loires herrietako MRJC delakoak (Gazteria Katolikoaren Nekazal Mugimendua) egina, laborari gazteen instalazioneaz eta bestea Ameriketako laborantzari buruzkoa. Ikusten ditugu hor laborantzan badirela bi garapen molde edo mota. Lehenik, Ameriketa koa, hemen sar arazi nahi dutena, gero eta gehiago produziaraziz laborariei; eta bigarrenik, hemen zenbait gaztek egin nahi dutena, instalatzean kasu emanez, eta untsa pentsatuz zer egin nahi duten...
A.- Bi garapen mota horien arteko borroken lekuko edo seinale dira, berez, orain agertzen diren prolemak?
X.C.- Bai, hain segur ere. Alde batetik, izan dadin SAFERak, haren nahikundea da, hark ere bere gestione prolemak baditu eta, lurra egin ahala kario saltzea, agentzia inmobiliario bat bezala funtzionatuz. Eta bestaldetik, Credit Agricolak prestatzen du, garantiak frogatzen dituztenei, eta garantiarik edo aitamen kozione edo abal finkorik ez duen laborari gazteari ez.
Nork lagunduko dio nekazariari?
A.- Alta, Credit Agricolak badu laborariak laguntzen dituelako fama.
X.C.- Fama hori bazuen orain arte, baina galtzen ari du. Hemengo kanpañetan entzuten den gauza da, bada ainitz laborari gazte instalatzen direnak, eta PAM (Plan de Developement) hori egin nahi dutenak, baina badute asko zailtasun dirua maileguz lortzeko. Credit Agricola, arras beste edozein banko bat bezala bilakatzen ari da.
A.- Erran nahi du, prestatzen duen diruaren gainean, ahal duen bezainbat interes kobratzen duela?
X.C.- Bai, hori dudarik gabe. Ez du irriskurik hartu nahi orain, zeren eta laborantza gero eta nekeagoa bihurtua bait da. Zendako hori? Gaur arte, garapen horrek ekarri bait du neurri batetara heltzea. Surproduzioa badago, eta produktoen prezioa gero eta apalagoa da. Arribatuak gara maila batetara. Non ez bait da gehiago produktibismo soilaren gainean kondatzen ahal, baina kasu eman behar da dirua nola inbestitzen den, zertan inbestitzen den. Laborantzako prolema ari da, arrun kanbiatzen zenbait urte hauetan...
A.- Esplikatu beharko zenuke zer den SAFER inkriminatu hori.
X.C.- 1960. urtean sortuak dira delako "Societé d Amenagement Foncier et d' Etablissement Rural" horiek (Antolakuntza Inmobiliario eta Nekazal Kokapenerako Elkarteak). Gero haietan, Europako Ekonomi Elkarteak bere oraingo itxura hartzen zuelarik, erabaki zen frantses nekazaritza bide modernista batean sartzea, Iparramerikar modelo barruan. Orduan, mekanizazioa emendatzeko eta laborantza gaztetuz dinamizatzeko, 1960ko norabide legearekin, frantses gobernuak nekazal estrukturen politika bat hasi zuen.
Etxalde bat libratzen zenean, beste edozein agentzia pribatu baino lehen, SAFER zen esku. Gero, lurrak saltzen zituen instalatu nahi zuten laborari gazteei, edo handitu nahi zuten auzoko nekazariei. Hauen helburua, lurraren inguruko espekulazioa mendratzea zen. Baina SAFERaren ekintzak arras urriak egoten dira, eta gaurkoan interes partikular batzuren arabera nahiago ditu lurrak saldu jadanik nahiko eremu landu duten laborariei.
A.- Lurraren Festa hau, dena den GFAM erakundeak sortu du.
X.C.- GFAM hauen eginbidea hemen sartzen da, bai. CFAk dira, SAFER guztiz kapitalista horren eta plantatu nahi duten laborari gazteen arartekoa. Hona nola prozedatzen duen. Eman dezagun badela etxalde bat salgai, SAFERaren eskutik 40 milioi xaharretan. GFAk erraten du hartzale dela, eta adibidez 400 libera berritako (8.000 pezeta) 1.000 parte salgai jartzen ditu publikoan. Etxaldea GFAren meneko geratzen da, eta laborari gazte bat han instalatzen ahal dute.
Aurten parteak erosiak dira, eta SAFERa pagatua. Euskal Herriko GFAk jadanik, modu horretan, lau laborari plantatu ditu, eta beste bi instalatzen ari da: bat, Kaperan, ahuntzen hazkuntzan, Philipe Prud'homme. Eta bestea Tele Leizagoien, artzaintsa; baina hobe litzateke berak kontatzea aurkitu dituen oztopoak.
Lurrari lotua bizi nahi eta lurrik ez
A.- Zuk, Aminduzen lur batzuk erosi nahi zenituela esan digute. Zer pasatu da SAFERarekin?
T.L.- Ez nituen baitezpada nik erosi nahi, baina GFAri galdegina nuen lur horien erostea, laborantzan jartzeko, artzaintzan. Eta gertatu da, ez naizela hautatua izan. Bi puskatan ziren lur horiek, parte bat Unason eta beste parte bat Aminduzen, partekatu dituzte. Unasoko partea, Aminduzeko laborari gazte bati eman diote, normal zen bezala; Aminduzeko lurra berriz, zatitua izan da, hiru laborariren artean. Hiru laborari horiek jadanik nahiko lur bazuten, eta hala ere hautatuak izan dira, eta ni fitsik gabe gelditu naiz.
Erran dute ez nintzela hor jartzen ahal, ez zelakoz arditegirik, lur hutsak zirelako. Nik erran- dut lur hutsak izanagatik lurrak GFAk erosten zituenez geroz, nere gain bakarrik arditegi baten altxatzea zela, eta ikusiz orain arditegiak merke bazirela, tunel mota horiek, hori bederen nere gain hartzen ahal nuela. Baina ez dute fitsik entzun...
A.- Hor ikusten da, SAFERaren politika beti handiei doala..
T.L.- Bai, bistan da, handienari joaten da, eta edozein gisaz erraiten dute preterentzia jadanik dutenei, ikusten dutelako, horiek aisa pagatzen ahal dutela. Gainera, gertatzen da SAFERari izena ematen duzularik, galdetzen dizutela diru parte bat aurreratzea, ehuneko eztakit zenbat. GFAk betidanik errefusatu du hori ematea, zeren eta GFAk eta SAFERak helburu berdina dute, gazteak laborantzan plantatzen laguntzea. Ez dute GFAkoek dirurik eman, eta lurrak dirua eman zutenei saldu dituzte, pentsatzen dutelako SAFERean horiek gero ere aisago emanen dutela.
A.- Eta orain zer egingo duzu?
T.L.- Orain arte bezala segituko dut artzaintzan, maite dudalako eta aldatzeko gogorik ez dudalako. Lurrik gabe...
A.- Beste dei bat SAFERari?
T.L.- Edozein gisaz hor, segur da ixtorio hori bururatua dela, zeren hain untsa egiten dituzte gauzak, ez dira nehondik hunkitzen ahal, ez auzi mailan, ez nehon ere. Egiten dituzte gauzak beren ustez garbi, eta hor Aminduze-Unason ez da gehiago esperantzarik, baina bertze nonbait beti esperantza gelditzen da...
Elkarrizketa grabatzen ari ginenean, Etxamendik "Aitaren lurra" kantatzen zuen. GUK taldekoak bere abesti ezagunenak publikoari eskaintzen ari zen. Festa giroa. Euskal lur honen gainean, arrano gosetiak hegan dabiltzalako sentimendu batekin. Baina SAFERaren jokamoldea, errez ulertzen da, dakigularik hemen gauzak ez direla oraindik finkatuak. Laborantza handiak eremuz behar dira, nekazari enpresaburuak, bankoekin eta furnitzaileekin minitelez mintzatzen direnak bilatzen dira, laborantza ttipi desagerraraziaren ordez, turismako egiturak bermatzeko, gero eta gehiago, eta herri hau, kanpotik heldu diren erretiratuen pausaleku lasaia bihurtzeko. Hori oro eskualde mailan, Bordelen, pentsatua da. Ordea erresistentzia azkarra (esperantza?) bada laborari gazteen partetik.
Itxaro BORDA
Urteak daramatzate mogitzen laborariek Bidasoaz goiti; Baserrian kantari zen Etxamendik badaki horren berri.
Nekazaritzaren etorkizuna eztabaidan nahi da Iparraldean, baina horretarako nekazariak behar.
Philippe Prud'homme-k askoren laguntza beharko du ahunts-gazta eta entxumeetatik bizitzen hasteko.
24-26

GaiezEkonomiaLehen sektoNekazaritza
PertsonaiazCACHENAUT1
EgileezBORDA1Ekonomia

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Elkarren berririk izan gabe lelo berdina hautatu dugu, 'Palestinako umeak gureak ere badira': esanguratsua da"

Zigor Olabarria Oleaga

"Gure gizartean desira gutxi dago, eta obedientzia asko agindu neoliberalei"

Danele Sarriugarte Mochales

Infiltratutako beste polizia bat atzeman dute Madrilgo hainbat kolektibotan

Gedar

4x16: Sarasua bueyeroa da

Beranduegi | ARGIA

Asteartean hustu nahi dituzte Otxantegi Herri Lurrak

Gedar

Eneko Etxeberria: “Ez nioke nire semeari Jose Miguelen bilaketaren zama utzi nahi”

Euskalerria irratia | Haritz Pascual Garjon

Azkenak

2024-05-06 | Euskalerria irratia | Haritz Pascual Garjon

Eneko Etxeberria: “Ez nioke nire semeari Jose Miguelen bilaketaren zama utzi nahi”

Jose Miguel Etxeberria Naparra-ren gorpua aurkitu gabe bukatu da Frantziako Landetan egindako bigarren indusketa. 44 urte dira militantea desagertu zenetik eta bere familiaren belaunaldi batetik bestera pasa da bere bilaketaren zama. Azken indusketa honek ez du, berriki hildako... [+]

2024-05-06 | Gedar

Asteartean hustu nahi dituzte Otxantegi Herri Lurrak

Hirugarren aldiz, Berangon birjabetutako lurrak husteko data berri bat ezarri dute. 08:00etan bertaratzera deitu dute Otxantegi Herri Lurretako kideek.

2024-05-06 | Zigor Olabarria Oleaga

"Elkarren berririk izan gabe lelo berdina hautatu dugu, 'Palestinako umeak gureak ere badira': esanguratsua da"

Gasteizko hezkuntza komunitateko hainbat zentrok eta eragilek ekimena antolatu dute maiatzaren 10erako, Palestinako umeak gureak ere badira. Genozidioa gelditu! lelopean. Urriaz geroztik zenbait eskola ekimenak antolatzen hasi ziren Paletinarekin elkartasunez, nork berea;... [+]

2024-05-06 | Cira Crespo

Txakur bat

2024-05-06 | Mattin Jauregi | Inaxio Arin | Balerdipeko erleak

Lan banaketak

Gizakiok ez bezala, erlauntzako hiru partaideek jaiotzetik dituzte eginkizunak argi.

Eguneraketa berriak daude