"Bakoitzak bere era pertsonala finkatzea duk garrantzitsua"


1986ko irailaren 21ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Andoni Egaña, etengabeko eboluzioan ari den bertsolaria
"Bakoitzak bere era pertsonala finkatzea duk garrantzitsua"
Batzuren iritziz laburrean oso gora iritsiko den Andoni Egaña jeiki-erazi egin genuen siestatik. Ez zen alperrikakoa izan baina.
Trolebusetan hamaika gauza egin daitezke: kuluxka bat goizean, herri-bazterrean ezarri berri daten kanpineko neska estranjeroei begira geratu edo irtendako azken Makoki-a irakurri.
Andonik beste gauza egiten zuen; bertsoak bere artean. Pixkanaka bere bertsokera propioa tajutuz joan zen, Anoetako Belodromoraino.
Geroztik ikasten ari da plazarik plaza, bertsotarako azala eginez. Bat baino gehiagori aditu diogu mutil hau gora iritsiko dela.
ARGIA.- Duela hilehete batzu, entrebista batean esaten huen hiretzat txapelketaren semifinaletara heltzea ametsa zela. Ustekabean famaren puntan aurkitu haiz, horrek ez al du halako mozkortze bat edo ekartzen bertsolaria eta pertsonarentzat?
ANDONI EGAÑA.- Famagatik mozkortu ez haiz egiten, baina gertatzen zaik hor segitu nahi duala eta orduan hire buruari errespontsabilitate batzu jarri behar dizkiok. Gu gazte iritsi gaituk eta tokatu zaiguk plazetan berehala ibili beharra eta saio asko egitea. Normalean finalaren ondorengo urtea izaten duk gogorrena, Txapelketan ongi ibiltzeak gero plaza askotan ibiliko haizela esan nahi dik. Hori oso inportantea duk, bertsotarako azal pixka bat egiten duk eta ikasi ere galanki. Plaza bakoitzean asmatu egin behar nola eta zer kantatu, eta horretan gazteak ez gaudek oraindik ikasita zaharrak bezala. Gero ere maila eman behar eta, gaizki irtenez gero ernegatu eta...
A.- Eta txapelketa ez al zen tragu txarragoa izan?
A.E.- Nik txapelketa nahiko lasai egin nian, baina luzea egin zitzaidaan, bost hilabetez txapelketa baten dinamikan egotea, hori bai dela gogorra. Kalean hoa eta konturatu gabe bertsotan heure buruarekin, obsesioa ia. Loa kontrolatzen jakin beharra gainera, eskerrak ni lotia naizen. Dena den nik txapelketan akats bat eduki nuela uste diat, finalaren aurreko astean asko errelajatu bainintzen, eta hori ere ez duk ona izaten. Oso errelajatuta, uste nuelako ez nuela zer eginik, baina gero demostratu huen denok zer egina bageneukala.
A.- Zer da bertsoaren barrenen gehien kezkatzen hauena?
A.E.- Azken txapelketan bukaera soilik ez uztea huen gehien kezkatzen ninduena, gramatikalki ere lotzea intentatzen nian. Kontzesibatan egia esan abusatu egin nian, "egin arren" eta halakoak, baina propio eginda, gaurko bertsolariek askotan ideak suelto samar uzten dituzte ta. Dena den gramatikalki ongi lotzen baduk, azkenengo arrazoi horrek ez dik halako sorpresarik ematen, aurretik ikusten duk zer datorren, aldiz, bukaera huts hutsean uzten baduk, igual ez duk bertsoa hain egokia, baina sorpresa ematen duk.
A.- Errimarekin eta, nola jokatzea nahiago izaten duk?
A.E.- Nik lehen oso errima estua nerabilean, Lasarte gogoko izan diat beti horretan, baina txapelketetan arrazoiekin eta jokatu beharra zegok, eta errimak goxatu egin dizkiat, horretan puntuazioak agintzen dik. Baina bazeukaat gogoa errima berriz ere lantzen hasteko. Aho hizkera tradizionala ere saiatzen nauk zaintzen ahal den moduan, herriren batera noanean belarria erne, amonak hau edo hura nola dioen e.a. Erdarakada euskaldunduak e.a. euskara dituk niretzat.
A.- Bertsotan binaka teman aritzea zer moduz doakizu?
A.E.- Horretan asko zeukat ikasteko, berandu hasi bait naiz binakako saioetan. Hor badago oso errekurtso ederra, eta da bestea bertsoa bukatu zain egotea eta bestearen bukaera heure bukaerarekin erantzutea, baina oso zaila duk, arrisku handia daukak, hori txapelketan ez da egiten. Arrisku gutxiagoko bide bat bestearen bukaera heure hasierarekin erantzutea eta hori erdibideko zera duk, errazagoa. Nik egin nian hori Azkoitian eta ez zitzaidaan ongi atera, askotan erantzuteak hitzjoku hutsera harama, besteak teman arrazoi eskasa ematen badik ez dakik zer erantzun. Txapelketan gainera, arrazoi zorrotzaz gain errimak, neurriak eta halakoek ere puntuatzen ditek. Tabladoaren gainean aurrena bukaera pentsatuta betelana egiten hasitakoan, segituan konturatzen haiz egun ona ala txarra daukaan.
A.- Hi kaletarra haiz erabat, nola moldatzen haiz herri txikiagoetako inguruan?
A.E.- Bueno, horri ere bere neurria hartzen diok. Dena den bertsoa baserritarren filosofiaren inguruan ikusten diat, beren erantzun zorrotz eta kolpekoak, zehaztasun gehiegirik gabekoak e.a. Bertsotan ezin hasiko haiz esplikatzen, hau horrela da, baina hala ere izan liteke, baina beste era bat ere badago... ezin haiz horrela hasi, idea linealak dituk eta hitz gutxitan bota behar azkenean topiko bat botako baduk ere.
A.- Nola ikusten dituk topikoak, tranpak eta betelanarena gazte eta zaharren artean?
A.E.- Ez zekiat alde handirik dagoen, ez diat eskoletako jendea gehiegi ezagutzen. Dena den nik uste diat betelanari dagokionez oraingoek pixka bat lotuago daramagula bertsoa, baina lehengoek bukaeran guk baino ezten handiagoa dutela. Gaiaren tratamenduan ere aldea dago lehengoaren aldean, orain txapelketetan behintzat jendea bertso bakarrean kristoren gauza pila joaten duk, eta lehen hori beharbada hiru bertsotan esaten huen. Dena den plazetan ikusten den bezala gai bat hartu eta kristoren bertso pila botatzea oso zail gertatzen zeidak neri, begira Lazkano bati adibidez, horiek maisu dituk horretan, bost minutu gai bakar batekin bertsotan etengabe.
A.- Plazetan betiko gaien inguruan ibiltzea ez ote da kaltegarri? Euskara, Euskal Herria...
A. E.- Bai, baina entzulegoak gustokoak dizkik gai horiek, hori nabaritu egiten duk herritan. Dena den iruditzen zeidak ibil gintezkeela gai tradizionalekin baina enfoke itxiagoa eta konkretuagoa emanez, bestela erantzunak oso antzekoak dituk. Esaterako, euskara eta Euskal Herriaz abstraktoan mintza beharrean, zerbait konkretuagora eraman, lehengo batean aditu nuen bezala, Celak euskaragatik esan zituenen gainean bertsoa jartzea edo. Zaharragoek arestian aipatu ditugun topiko horiek maiz zerabiltzatek, baina oso ongi erantzuten ditek gaia aldatuta ere, kristoren intuizioa ditek, azkar asko erantzungo ditek gaia oso ongi ezagutu gabe ere.
A.- Datorren oldarra kontutan izanik, hobetzen jarraitu beharko duzue zuek eta lehenagokoek ez?
A.E.- Bai, dudarik gabe, bestela behera joango gara eta, baina neri garrantzitsua iruditzen zeidak norberak bere bertsotarako era finkatzea eta horri eustea, eta oraingoz nahiko zailtasun badiagu bakoitzak bere terrenoa bilatzeko gazteak garenok behintzat. Zaharrek ere landu egin beharko ditek. Orain arte Amuriza eta Lopategi urruti ikusten nizkian, baina orain gutxienez alkarrekin lehian jar gaitezkeela iruditzen zeidak, beharko ditek berek ere landu bai.
A.- Hik bota huen doinu berri bat semifinalean, hori eta bertso mota berriak sortzearen prolema nola ikusten duk?
A.E.- Bueno nik uste diat bertsolari bakoitzak baduela bere arnasa errima eta ideiekin. Bederatzikoak beldurra ematen zidaan zortziko nahiz hamarrekoekin ongi konpontzen nintzen arren, eta horregatik hartu nian Imanolen musika berri hori, nire arnasa kontsideratzen dudanarekin ongi zihoalako, puntuak irabazteko ere bai, jakina. Gainera banekien Imanol Urbietaren doinuek normalean arrakasta izaten dutela.
Iñaki CAMINO. Josu LANDA
40-41

GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaEGAÑA1
PertsonaiazEGAÑA1
EgileezCAMINO1Kultura
EgileezLANDA2Kultura

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude