Erramun Bachoc: "Ez dugu diru guztia xahutu, ez bait zen idazlerik"


1986ko ekainaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Erramun Baxoki elkarrizketa
Baionako Kultur zentroaren arduradun ohia literaturarako
Erramun Bachoc: "Ez dugu diru guztia xahutu, ez bait zen idazlerik"
Erramun Bachoc jauna zen orain arte, Frantses botere publikoak eraiki Baionako Euskal Kultur Zentroan, literatura sailaren arduraduna.
Urte bat postu horretan pasaturik, bere eginbideen konplitzera badoa: "Ez naiz samurturik jalgitzen Kultur Etxetik. Haatik, uste nuen Kultur Etxeak zuzenago laguntzen ahalko zuela. Ezta horrela gertatu, hautu bat egin behar nuen, edo literatur saila, edo "euskaraz bizi" videoa egin!" zion berak, Uztaritzeko Lafitte zenari moldatu zitzaion omenaldikari zenbait galdera umil eta efikaz batzuren egitera joan gatzaizkio. Hona, deusik aldatu gabe, zer ihardetsi zigun, Erramun Bachokek.
ARGIA.– Erramun Bachoc, zu zinen orain arte, kultur zentroko literatur sailaren arduraduna. Egiten ahal diguzu, zure urte beteko lanaren bilan labur bat?
E.B.– Bi norabide hartu ditugu: alde batetik, idazlegoa lagundu nahi genuen, eta bestetik liburugintza mailan idatzi gauzak zabaldu nahi genituen. Urte batez, urte bat fite pasatzen da, hiru dei egin ditugu idazlei. Lehenik, beren etxeetan zituzten manuskrito edo idazkiak ager zitzaten, nahi bazituzten publikatu. Hor zortzi agertu dira. Horietarik zenbait hautatu ditugu, eta orain inprimategian dituzu. Bigarren dei bat olerki bilduma baten egiteko, antologia bat, euskaraz eta frantsesez. Hor publika ahala baino gehiago bildu ditugu, ta hautu bat egin dugu ahal bezala, eta argitaletxe bat ere aurkitu. Hirugarrena "Irakur" saila, gaztetxoentzat, gazte literatura eman dezagun; hor nahi genituzke agertu ipuin historiko batzu, marrazkiekin, hamahiru-hamalau urtekoentzat. Hor ere gauza batzu heldu zaizkigu Kultur Etxera...
A.– Egun bezala, hilabetean behin, egiten zenituzten bilkuretan, ezarri duzue, doi bat, literaturaren kontsumitzailea eta produktorea elkarren parean?
E.B.–Hori zen beste ideia bat, publikoaren biltzea. Hori da Kultur Etxearen norabide nagusia, bai literaturan, bai antzerkian eta bai dantzan, orohar kulturan, eta badakizu ez dela batere errez. Beraz orain arte egin ditugunak dituzu liburu presentatzeak; jendea gomitatu dugu idazleen entzutera eta ikustera jin daitezen. Arrakasta ezta hain handia izan, baina zenbait aldiz 50-60 bildu ditugu, beste batzutan hogei bakarrik, egun berrogeinb bat ginen. Eta ere, beste animazione bat bagenuen, nik ez nuena sobera maite, baina hala ere egin dut, eskoletan ibiltzea, antzerkia eta poesia, poesi pesta, haurrek egiten dituztenak agertu, guk beste batzu erakutsi olerkari batzu eskolaz-eskola ibil araziz... Hor, gauza bat ikusi dut: izan direla Ezterenzubin edo Eihelarren, bost-hamar urteko haurrek euskararik ez dakitela. Beraz, ez dakit, eskoletan ibiliz, uste nuen azken mohikano bat nintzela, beste nonbaiteko hizkuntza batez mintzo nintzela, ta bon, liburugintza akuilatu dugu, baina nik uste dut, Euskal Herrian behar genukeela nolazpait, hizkuntza ere akuilatu...
A.–Euskeraren geroaz, pixkat pesimista agertzen zara?
E.B.– Pesimista, optimista: ez dakit zer erran nahi duen horrek. Errealista izan behar dugu. Oraiko euskaldunentzat goimailako kultura bat sustatzen dugu, eta hori ere beharrezkoa da nik uste, baina denbora berean ikusi behar da gure kulturaren oinarria, erran nahi baita euskara, galtzen ari dela, eta masiboki galtzen ari dela. Hor, Hegoalde horretan ari dira eztabaidatzen, euskara batua ala euskalkiak. Guk, Iparralde honetan beste auzi batzu baditugu, hala nola: euskara garbia ala modernoa, nik uste auzi nagusia hauxe dela: euskara ala erdera Euskal Herrian...
A.–Erraiten ahal duzu, sekretua ez balin bada bederen, nolako budgeta zenuen, aurten literatura akuilatzeko, eta nola moldatu zinen diru horrekin?
E.B.–Erraiten ahal dut, liburugintza mailan, ez nuela diru prolemarik. Horrek erran nahi baitu, xahutu ahala diru bagenuela. Adibidez, 1985ean, bagenituen hor, eskuinetik edo ezkerretik, lurraldeko liburu zentro eta horietarik 100.000 libera (berri) jendeen laguntzeko. Ehun mila libera horietarik hirurogeita bost mila baizik ez ditugu xahutu, idazlerik ez bait zen. Uste dut beraz, liburugintza ez dela diru prolema bat Euskal Herrian, beste zerbait baduzu: edo ideia prolema edo hizkuntz prolema. Idazleak baditugu irakurleak aldiz guti. Iduritzen zait Euskal Herri honetan, irakurle baino idazle gehiago badela... Bestalde, liburugintzan, eskuak libro ukan ditut beti, baina nik nahi nuen denbora berean, hizkuntza bultzatu.
Hor erran daukute ez zela kultur etxe baten lana. Beste proiektu bat bait naukan, kultur etxea uzten dut, hikuntzalaritza pratikoari lotzeko...
Itxaro BORDA
40-41

GaiezKulturaKultur ErakBaionako Ku
PertsonaiazBAXOK1
EgileezBORDA1Kultura

Azkenak
Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Netanyahuk Gaza osoa okupatzea erabaki du, armada aurka agertu arren

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin bilduko da asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei "atseden hartzeko tartea" ematea... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


2025-08-04 | Gedar
“Sinpatiaren Festak” Lizarran: erasoak Bajadika alternatiboari

Ukabilkadak, bultzadak, blokeoa, izotz jaurtiketak eta abar jasan behar izan dituzte Bajadika aldarrikatzailea egin duten pertsonek.


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


Fusilatutako bi pertsonaren gorpuzkiak atera dituzte Muniainen

Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]


Requiem batekin abiatzea?

Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]


Eguneraketa berriak daude