Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko uztailaren 19an
Ramon Saizarbitoria: "Ni Ez Naiz Idazle Senditzen"
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Narratzeari oso alderdi aurkakoetatik heldu dakioke. Herri literatura freskutik abiatuz, ipuin landuetan barrena mugituz, edo nobela moderno eta formalistei eutsiz. Ramonek aspaldi ekin zion hirugarren aukerari, eta ez kritikoek, hain gutxi BUP-eko edozein ikaslek ez diote barkatu. Aurrerantzean mitifikaziorik astunenak eta azterketa zehatzenak jasan behar izan ditu. Langak ez bait dio inori barkatzen.
Nere ardura momentu honetan zerbitzu sozialetan izan duk, eta arlo honetan nere papera bete dudala uste diat, euskararekin zerikusirik ez duen papera, noizbait esan nian nere existentzia alde horretatik pixka bat eskizofrenikoa izan dela, lan hau eta euskararen mundua zeharo desberdinakdituk.
Maitasun giro antzean sozialki talde hori segregatzen ari gaituk. Prolema duk zaharrak ere gustora daudela halako giroan, baina no la esango diek zaharrei kontundituta daudela, berek jakingo ditek zer nahi duten. Zahar asko zeudek toki horietara joatea burutik pasa ere egiten ez zaienak. Politika hori zahar konkretu batzuri bideratua duk, batez ere zahar pobreei.
Gaur egun zinearen inperioalismoa nabaria duk. Zinea gainera, literatura bezala hain duk produktu bilakatu, egia esan zinea beti izan duk hori, baina ez literatura. Gure garaian garbi zegoean, masaren literatura txarra huen eta minoritarioa ona, bakoitzak bere zabalkunde eta prezioak zizkian. Orain berriz, jendearen kontsumo maila areagotu eta literaturaren prestigioa gehitu den eran, literatura gero eta gehiago bihurtu duk produktu komertziala, eta lortu ditek, masa kulturaren kalitate maila igotzea, gaur egun oso produktu interesanteak zeudek masa literaturan, eta jendeak pentsatzen dik kultura hori dela, gainera masa kultura ez duk lehen bezain alienantea, baina nik sinestu nahi diat badagoela oraindik literatura edo zine minitoario bat, badela norbait pentsatzen duena liburu berri bat forma berri bat gabe egiteak ez duela sentidurik, baina nik ez diat esan nahi literaturaren zabaltzea egin behar ez denik, lehengo "ez diat ulertzen beraz ona duk, aspertu egiten nauk irakurtzen beraz ona duk", hori ere ez, hori penitentzi gehiegi huen, baina iruditzen zeidak momentu honetan arriskutsua ez ote den nola errekuperatu dituen merkatuak edo industriak literato oso onak, idazle oso honak. Vázquez Montalbán, Eco eta abar masa produktu dira, baina nik uste diat oso ongi ikusten dela hor editorialen eskua, zinean ere errekuperazioak, Marilin sinbolo bihurtzea bezala, halako errekuperazioak merkatuaren operazioak direla uste diat, ta hi hor hago, zer egiten duk hik, zenbait jenderen ozioaren betekizunen artesau edo haiz.
Hau ezin duk hain erraz euskal mundura estrapolatu, baina iruditzen zeidak zenbait joerak salatzen duela hemen ere halako zerbait gertatzen ari dela, idazle arteko garai bateko elkartasuna ez diat uste dagoenik, garai hartako militantismorik ez zegok, gaur idazleen elkartea zegok, baina ez zekiat ba. Lehen marginalak gintuan, beraz prolemarik ez, orain idazlearen rol soziala kontsolidatzen ari duk, jendeak euskal idazletzat hartzen hau, eta ni ez nauk oso identifikaturik senditzen, ez diat asumitzen idazle konpromezua, ni ez nauk idazle sentitzen, oraindik ez behintzat. Beharbada egunen batean auto kritika eginen diat eta erabakiko diat baietz, idazle bat naizela, asumitu behar dudala nere kolegek duten prolematikaz arduratzea, gauzak firmatzea e.a. Oraingoz euskal idazlearen rola antipatikoa egiten zeidak, behar bada euskararen munduan beti marginala izan naizelako. Gero gainera geure burua izkutatzen aritzen gara herri honetan, ez zioagu euskal kulturari puntu exaktoa hartzen, uste diagu halakoak garela eta ez gara, haraino heltzen garela eta ez gara heltzen.
Konstatazio horretaz aparte beste bat.
Arrakasta bat dik erakundeetan eta hala, baina bere obrak oraindik ez zeukak eduki behar lukeen kritika, gure denboran kritika gehiago zegoean, liburu gutxiago zegoean eta gehiago hitz egiten genian ateratzen zenarik buruz. Batetik kritika profesionalizatu egin duk, ez ekonomikoki, jende batek kritiko papera asumitu duelako baizik, eta orduan beste amateur guztiak erretiratu egin dituk, hortik etorri duk hemen oso klasikoa zen kritika espresionista horren desagertzea, atzo goizean irakurri nuen zure nobela eta ez nuen lorik egin e.a. Nik uste diat batzuk ez dugula beste biderik gauzak esateko, baina hori ja ezin diagu egin kritikoaren papera hor dagoelako, gainera gaur egun lotsagarri izango huke hori idaztea ez? Guk hor erru handia izan genian zaharren teatroa kritikatuz e.a. Euskara batua e.a., jende asko erretiratu egin duk, garai bateko Zeruko Argiako hainbat herritako korrespontsalek luma utzi ziaten, ikusten bait zuten idaztea oso gauza serioa zela.
Bestalde formei dagokienez, progre izatea ez dela halako ta holako kazadora eramatea, oso gauza serioa dela, kazadora horien barruan pertsona konbentzional bat zegoela azken finean, orain jazkera beltzen azpian pertsona konbentzionalak dauden bezala. Azken finean urteak aurrera, ikusi egiten da ze bizitza diren desekilibratuagoak gero koerenteagoak izango badira ere, eta abar, eta hemen dik aurrera ikusiko ditugula gauzak, 40 urtetik aurrera bakoitzari merezi duen aurpegia jartzen zaio, orain hasiko gara ikusten ea batzuk zer nolako arpegiz azaltzen diren. Batzuk oso arpegi serioak izango dituzte, beste batzuk bizar zuri patriarkalak, beste batzu burusoil geratuko gaituk, eta beste batzu geratuko gaituk nahiko gazte, gazteak, horrek esan nahi dik nahiko zoroak ere bai, intseguritate asko izango ditugula, kontraesanak baina bueno, hemen ibiliko garela ez.
Ordu asko sartu zioat, eta batzuk esango ditek gero, jode hainbeste ordu honetarako. Bai ba, ni betetzen nauena lan hau delako, txarra baldin bada, txarra duk, ez zeidak inporta, baina nik disfrutatu egiten diat, hor zeukeat mundu bat, nahiago diat mundu hori orain kanpoan egotea baino, pentsatzen diat posibilitatea dudala horrela ibiltzeko bizitzan.
Noizbehinka krisiak, denbora gehiegi duk hau egiteko, baina gero ere zentzua aurkitzen zioat. Aurki Ibon Sarasolarekin aukeratuko diat zertan moztu, zuzendu eta abar, hori beste norbaitek egin beharreko gauza baita. Aurten bukatu eta argitaratuko diat, baina asko presio sozialagatik, bestela nik uste diat berriz hasiko nintzatekeela proiektu honekin.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Jon Fernández González
#2
Amets Aranguren Arrieta
#3
#4
Diana Franco Eguren
Azkenak
2025-07-18
Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
2025-07-18
Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
2025-07-18
Jon Fernández González
Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
2025-07-18
Jon Fernández González
Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
2025-07-18
Jon Fernández González
Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
2025-07-18
Olaia L. Garaialde
Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
2025-07-18
Mikel Basabe Kortabarria
‘Eskumenlagoa’
Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.
Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]
2025-07-18
Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu
Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.
2025-07-18
Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
2025-07-18
Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.
2025-07-17
ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
2025-07-17
Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]
2025-07-17
Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan
Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]
Eguneraketa berriak daude