"Kondizioak alda daitezen zai daude"

1985eko abenduaren 22an

Josefina Purgimon, maistra katalandarrari elkarrizketa

EL SALVADOR Errefuxiatuen kanpamentuetan ibilitakokatalandar batekin
"Kondizioak alda daitezen zai daude"
El Salvadorreko guda aurrera doalarik eta Duarteren zapalkuntzak populazio zibilean izugarrizko sarraskiak egin dituela hainbat herritarrek atzerrirako bidea hartu du. Zenbait Nicaraguarantz abiatu dira, baina Hondurasen ere badira hiru babestoki kanpamentuak iheslarientzat. Horietatik handienak Mesa Grande eta Colomoncagua dira, beroietan guztira 25.000 pertsona bizi dira. Abuztuak 29an Hondurasko armada Colomoncaguan sartu zen hilketak, bortxapenak eta torturak denen aurrean egin zituztela. Josefina Purgimon bertan lekuko izandako 35 urtetako maistra katalandarra dugu. Gurekin dago orain, bertan ikusitakoa kontatzeko asmoz.
Argia.-Zu bi urte t'erdiz izan zara Colomoncaguako kanapamenduan, konta diezagukezu bertan bizi izan duzuna, zeure esperientzia?
Josefina Purgimon.- Bertan bi urte eta zortzi hilabetez izana naiz eta oso esperientzia interesgarria izan da niretzat, ze errefuxiatuek daukaten eraketa sistimaz eta bizitza kolektiboaz gauza asko ikasi dut. Bertan bizi eta gero hain indibidualista ez izaten ikasten duzu. Daukaten presioa edukirik eta jasaten dituzten arazoak jasanda ere ilusioz beterik agertzen dira, beren herria egunen batetan aldatu egingo dela sinisten dutelako. Niretzat oso gogorra izan da kanpamendua utzi beharra egoera latz horretan, errefuxiatuak mehatxaturik irauten dutela jakinik, berriz El Salvadorrera bidaltzeko presioak segitzen dutela eta abar. Gainera ikusten dut edozein momentutan beste sarraski bat gerta litekeela.
A.- Zer konta diezagukezu Hondurasko armadaren su eta heriotzeko sarreraz kanpamenduan?
J.P.- Joan den abuztuak 29an gertatu zen arratsaldeko 3etan. Miguel Ramirez maioraren agindupean 100 militar baino gehiago errefuxiatuak ametrailatzen egon ziren bi ordutan zehar M 16-ekin. Ekintza horretan errefuxiatu bati lepoa moztu zioten, bi hilabetetako neskato bat ostikoka hil zuten eta 10 errefuxiatu bahiturik eraman zituzten, gaur egun Tegucigalpako espetxean daudela ondino: Horietako batzu edenon aurrean torturatuak izan ziren, bi emakume bortxatu zituzten publikoan eta 55 errefuxiatuk izan zituzten zauriak ostikadak edota balak nozitu zituztelako. Kolpeak jasotakoren bati laguntzera hurbiltzen zenak suerte berbera izaten zuen, ezin genezakeen inor lagundu...
Ni ere bortizki tratatu ninduten atzerritarra izan arren. Aurpegia marrazturik zekarten eta drogaturik zeudela iruditu zitzaidan.
A.- Colomoncagua El Salvadorreko mugatik hurbil dago?
J.P.- Bai, mugan bertan lau kilometrotara, Morazan aldean.
A.- Noren menpe dago kanpamentu hau, nork antolatzen du?
J.P.- ONUren dependentziapean, beraiek daukate ardura errefuxiatuak babesteko eta programa horretan lanean diharduten agentzien koordinakuntza. Errefuxiatuak barneratu gisa daude, ezin dira kanpamendutik atera. Guztira 8000 dira, horietatik 5000 ume eta 2.000 emakume. Beste gehienak agureak dituzu.
A.- Nahiz eta kanpamentu hau ONUren babesean egoin hondurar armadak bortizki zapaltzen du orduan.
J.P.- Bai, eta aspaldidanik, abina29koa deskaratua izan zen. Guzti hau yankeek daukaten plangintza baten barnean dago, errefuxiatuak berriz beren herrira bidali nahi dituzte. Erasoak eguneroko gauza dira, ACNUR-eko ofizialaren gainetik pasatuz eta ONUren beraren gainetik pasatuz.
A.- Zer nolako presioak dituzte errefuxiatuek kanpamendutik atera daitezen?
J.P.-Janaria kentzen diete, botikak eta nazioarteko laguntza guttitzen ari dira. Presio ikaragarria dago nazioartekoa mozteko, ez dute nahi kanpoko laguntza izaterik. Horrela errefuxiatuak bakarrik gelditzen dira, beraiekin egiten den sarraskia nork salatzerik gabe. Apiriletik hona armadak ez du etsi eraso iraunkorrean, kanpamenduak gauez eta egunez inguratuak eta berkanporatzearen arriskua bizirik jagoten du.
A.- Zer paper daukate laguntzen ari diren atzerritarrak?
J.P.- Oso garrantzitsua, beraiek bait dira errefuxiatuak babesten dituztenak. Atzerritarrak beti daukate gauzak oso gaizki badoaz kanporatzeko ahala, anbajaden bidez. Atzerritarrak dira errefuxiatuak dituzten kontaktubakarrak munduari zer nola dauden jakinarazteko..
A.- Dirudienez babes edo laguntza ematen ari diren gehienak erakunde erreligiosoak dira. Ze jokabide dute erakunde hauek eta zein da eliza ofizialaren jarrera?
J.P.- Nik ez dakit ze leku betetzen duen ofizialki, ez dut uste gauza haundirik egiten duenik hoinetan. Santa Rosa De Copan-go Caritasek errefuxiatuen aurkako presioen aurrean etsi egin du, eta maiz ez dio inongo laguntzarik ematen.
A.- Errefuxiatu kanpamentu hauek badute harremanik gerilarekin, FMLN-rekin?
J.P.- Ez, populaziorik gehiengoa emakumeak, zaharrak eta umeak dira. Apiriletik aurrera oso gaitza da kanpamentutik ateratzea edo beratar sartzea, eta gezur itzela da gerrilari armatuak dabiltzala kanpamentutik. Gerrilari armatuena aitzaki bat besterik ez da zapalkuntza handitzeko, justifikazio mailan erabiltzen dute nazioarteko arrisku bat direla botatzeko. Dena den errefuxiatuak aldaketaren zai daude, eta aldaketa hori ez da gobernuaren eskutik etorriko, argi dago.
Edurne Loramendi Iñaki Goitioltza
Josefina Purgimon, Colomoncaguan izaniko katalandarra.
15,16,17

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaEL SALVADOR
GaiezPolitikaNazioarteaGerra/IraulEl Salvador
PertsonaiazPURGIMON1
EgileezLOREMENDI1Politika
EgileezGOITIOLTZA1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude