«Maskarada»: profesional batzuren poza eta negarra


1985eko irailaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Maskaradakoekin «Gastibeltzaren karabinak» obrari buruz
«Gastibeltzaren karabinak» obrarekin adinarora heldu dira
«Maskarada»: profesional batzuren poza eta negarra
Benetan pozgarria. «Maskarada»koen azken antzerki lana ikustea gozamena da. Literatur textua ondo egokituta dago, eskenografia primerakoa da, jantziak eta girotasuna oso zainduta, eta interpretazioa izugarri hobetu dute azken urtetik hona. Aurrerapausu erraldoia eman dute Maskaradakoek, baina Gobernuaren mekanismoek ez dute neurri bereko erantzukizunik eman.
Orain, obrari irteera emateko, heuren aldetik «bilatu behar dute bizitza», sortutako zuloa estali nahi badute. Guzti horretaz luze mintzatu zaizkigu.
Arratsalde osoz entsaiu orokorra zeukatenez, hurrengo goizerako utzi behar izan dugu elkarrizketa. Biharamunean, goizetik eta kafe baten aurrean, Marc Legasse-ren "Gastibeltzaren karabinak" obraren nondik norakoa azaldu digute.
Estrenaldia Lekeition egin zuten abuztuaren 14an, eta ordutik hona jo eta kean dabiltza obra hobetzen, eguneroko entsaiuaz. Astearte honetan berriro errepresentatu dute. Gasteizko jaialdian.
Obra honek suposatu dituen zailtasunei buruz galdegin diegu.
MASKARADA.–Lehenengo kontua textua egokitzea izan zen. Gidoia Santi Gurrutxagak eta biok egin genuen–Karlos Paneda dugu solaskide, orain bi urte hasita, eta gero, Lekeition egin genuen konzentrazio batetan, dramatizazioa eta elkarrizketak burutu genituen. Azaldu zen lehen zailtasuna obraren kutsu poetikoa izan zen. Hizkuntza poetikoa mantendu nahi izan genuen, baina bide batez ulerterraza egin, publiko helduak, eta askotan ez oso ondo alfabetatuak ulertzeko moduan. Bestalde pertsonaia piloa deskribatzen da, eta gero horietariko asko desagertu egiten dira, besterik gabe. Horietarik batzu kendu egin ditugu. Beste zailtasun bat zera izan zen, obra leku diferente askotan kokatu egiten dela. Hasieran esaterako, munduan zehar egiten den ibilaldia agertzen da, eta guzti hori problematikoa zen. Azkenean zortzi eskenetan garatu dugu obra osoa.
ARGIA.–Obra honek zailtasun guzti horiek aurkezten bazituen, zergatik aukeratu zenuten hau eta ez beste edozein?
M. - «Gastibeltzaren karabinak» Maskaradaren proiektu zaharra zen, aspaldidanik egiteko gosoa zeneukan, gure linean bete betean sartu egiten delako. Orain arte ez dugu ez aktore nahikorik ez mediorik ezta posibilitaterik eduki, baina hau da benetan betidanik guk egin nahi izan duguna. Dario Fo-ren «Pistolaren begi zuri beltzak», honelako bat egiteko kapaz ginen ikusteko izan zen. Hura ondo irten zenez, hau egiten saiatu gara.
Bitartean beharrezkoa zena egin dugu, kale antzerkia, umeentzakoa, etab. baina gurea helduentzako antzerkia egitea da.
A.- Eta zehazki, zergatik Marc Legasse-ren hau?
M.– Hasteko, autore komertziala behar genuen, jadanik ezaguna dena, eta horregatik hartu genuen Dario Fo. Dena den euskaraz egin behar zen, nahiz eta komertziala izan. Gastibeltzaren karabinaren kasuan, asko gustatzen zaigulako hartu dugu, eta hemengo gertaera bat kontatzen delako, gaur egungo historiarekin zerikusi handia daukana. Euskaraz izateaz gain, zerbait esaten du, mezua dauka, hemengoa da
Bestalde, jakin nahi genuen momentuon hemen, hau bezalako obrentzat lekurik dagoen ala ez.
A. Orduan, obra honek zuentzak adinaroa suposatuz gain, publikoarentzat ere adinaroa izan daitekeela pentsatzen duzue.
M. Zentzu batetan bai. Beste obrarekin Gasteizera joan behar izan genuen batetan, euskaraz zela eta inor ez zela egongo pentsatu genuen, eta gero a tope egon zen, bete beterik. Eta normalean honela izan da. Denetara 80 ekitaldi bete genituen, eta hori erdarazko batentzat asko bada, pentsatu euskarazkoentzat zer den, arrakasta osoa. Hala ere, ezin esan euskarazkoak erdarazkoekin parekatu daudenik. Euskaraz egindako batek laguntza handiagoa behar du. Ikuslego potentziala askoz ere txikiagoa da, eta administrazioak lagundu behar du lokal alokairuetan, etab...
A. - Orduan Administrazioaren laguntza ezinbestekotzat jotzen duzue?
M.- Begira orain gertatzen ari dena, azken urteotan. Taldeak eramateko eta ekitaldiak antolatzeko ardura gobernuak hartu du, eta orduan bakarrik bere zirkuito ofizialak muntatzen ditu. Bitartean, iniziatiba pribatuaz ekitaldiren bat muntatu nahi duen euskaltegi edo kultur taldeak ez du diru nahikorik, eta administraziotik ere ez du laguntzarik jasotzen, beraren zirkuitoa jadanik muntatuta duelako. Prozesu hau gure kalterako doa, ez bagara zirkuitoan sartzen, eta jarri dituzten balditzetan, gu ez gara sartuko, beste batzu bezalaxe.
A.–Zeintzu dira zirkuito horretan ez sartzeko arrazoiak?
M.– Arrazoi batzu daude, eta behar bada dena esatea luzeegia litzateke. Lehenengo eta behin, gure oraingo muntaia oso garestia da, kilo batzutako zuloa sortuta dugu, eta guzti hori bete beharra dago. Gobernuak egiten duena zera da, berak lokala alokatzen du, propaganda antolatzen du, eta gero salmentak eskasak badira, 80.000 pezeta lortu arte bete. Beraz, talde batek diru pila ateratzen badu takillan, dena berarentzat, eta gutxi ateratzen badu, 80.000 atera arte gobernuak betetzen du. Honekin guk dirua galtzen dugu. Karabinen muntaia oso kostosoa da. Denetara hamahiru pertsona gara, bederatzi eskenan, eta dekoratuak, jantziak eta abar garestiak izan dira. Gure cachet-a 180.000 pezetatakoa da, eta gobernuaren 80.000 pza. baino ez genuke hartuko. Bestalde hori baino gehiago ateratzea bakarrik da posible sarrera garesti jartzen, eta hori ez da irtenbidea.
A.– Beste arrazoi batzu ba daudela aipatu duzue.
M.–Bai, azken urte honetan administrailoaren aldetik antzerkiarekiko jarrera negatiboagoa igarri dugu. Kargudun batek zera esan zigun, berari antzerkia ez zaiola gustatzen, eta lehen heltzen ginen instantzietaraino orain ez dugu heltzerik.
Hemengo talde guztientzat dagoen presupostua, Katalunian talde bakar bati ematen zaio. Urtean hogei milioi baino ematen ez dutenez, benetako buru-hausteak eduki behar dituzte guztien artean banatzeko. Kalderilla da. Gobernuari interesatzen zaiona zera da, bere buruari propaganda emango dion zerbait antolatzea, kasu honetan zirkuitoa. Gainera, muntaia horretan sartuta gobernuaren morroi sentituko ginateke, zentzu guztietan, talde babestua eta Alderdikoak bagina bezalaxe.
A.– Eta zuek, zirkuitotik kanpo gelditzen zaretela, zer irtenbide daukazue?
M.– Oraingoz daukagun premia mantentzea da, zeren dugun zuloaz errazena bait da enbargatuak izatea. Gu herrietan eta bestetan ekitaldiak lortzen ahaleginduko gara, baina cachet horrekin guztiz zaila da. Ez da erraza diru hori ordain dezakeen talde edo antolatzailerik aurkitzea, atzean administrazioaren laguntza ez badago.
Hala ere ez gaude damututa. Guretzat momentu horretan oso inportantea zen sartu garen mobidan sartzea. Bestela antzerki mundu honetan urtetan egon gintezke beti gauza bera egiten, gainbizitzeko eta aurrera egiteko helburu bakarraz. Kale antzerkia eta umeentzako antzerkia egiten egongo ginen urtetan, eta horixe da talde eta pertsona batzu erretzeko modu errazena.
Salto kualitatibo hau eman behar genuen, azken batetan gauza bera bait da taldea uztea ez-gustoko gauzak egiteagatik edo dena enbargatu egin digutelako. Honela behintzat aurrera ateratzeko asmoa dugu. Beste irtenbiderik ez geneukan. Egoera bortxatu nahi izan dugu gauzak nondik ateratzen diren ikusteko.
Gure aldetik -esateko gauza gehiagorik- ez dago. Maskarada-koak utzi ditugunean, «Gastibeltzaren karabinak» obrarekin esperantza azaldu digute, baina prebisioa ere bai. Dagoeneko ba daude kale antzerki eta ume antzerki berriak prestatzen, eta lehen bezala jaialdi eta euskararen aldeko ekitaldietan parte hartuto dute, bizi behar delako, baina aspaldikoaren proiektua banaturik dago, eta edonon antzezteko prest. Egin duten esfortzua begi bistan dago. Inon espezialistarik ez da izan behar horretaz konturatzeko. Orain ikuslegoak dauka hitza.
Laura MINTEGI
36-37

GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakMASKARADA
EgileezMINTEGI1Kultura

Azkenak
NATOtik ukatu egin dute Sánchezek iragarritako gastu militarraren salbuespena

Mark Rutte NATOko Idazkari Orokorrak ukatu egin du “baztertze klausula” onartu zaionik Espainiako Estatuari. Kalkuluen arabera, BPGren %3,5a gastu militarretara bideratu beharko du gobernuak, NATOk eskatzen dituen kompromisoak betetzeko.


Trumpek iragarri du Israelek eta Iranek su-eten akordio bat adostu dutela

Iranek AEBen Qatarreko base militarrari eraso egin ostean eman du gertakariaren berri Etxe Zuriko maizterrak, Truth Social sare sozialean. Irango Atzerri ministro Abbas Araghtxik ukatu egin du menia bat adostu dutela, eta adierazi du Israelek "bere legez kanpoko... [+]


Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Hazparneko etxebizitza agentzia bat okupatzeagatik epaituko dituzte zazpi lagun irailean

2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.


2025-06-23 | Axier Lopez
asteko argazkia
Isolamendua

Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 950 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]


NATOrekiko kompromisoak gastu militarra %5era igo gabe betetzea adostu duela iragarri du Sánchezek

Igandean iragarri du akordioa Pedro Sánchez Espainiako presidenteak. Espainiak gastu militarrera BPGaren %2,1 bideratuko duela ziurtatu du.


Israelek beste 33 palestinar hil ditu Gazan, eta Mahmud Khali ikaslea aske utzi dute AEBetan

Israelek 33 palestinar hil ditu Gazan igandetik astelehenera bitartean, horietatik sei janari bila zihoazela. Israelgo armadak jakinarazi du Gazan bahituta zituzten hiru israeldarren gorpuak berreskuratu dituela. Bestetik, Mahmud Khali AEBetako Columbia Unibertsitateko ikaslea... [+]


2025-06-23 | Hala Bedi
Gasteizko Txosnek 2025eko programazio osoa argitaratu dute

Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]


“Ongi etorrien” auziko inputatuei bi urteko espetxe zigorra ezarri diete eta ez dira kartzelara joango

Antton López Ruiz Kubati, Kai Saez de Egilaz, Pipe San Epifanio, Haimar Altuna, Oihana Garmendia eta Oihana San Vicenteri 120 ongi etorri baino gehiago antolatzea eta terrorismoa goratzea leporatzen zien Espainiako Auzitegi Nazionalak. Auzipetuek, akusazio partikularrak eta... [+]


Eguneraketa berriak daude