Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2025eko uztailaren 31n
POLITIKA KONBENTZIONALAK FRUITURIK EZ DU EMATEN HEMEN
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Bergarara jo dugu Jose Luis Elkororen bila, Gipuzkoan mundu aparte eta berezia osatzen duen Deba arroara. Gipuzkoako Ilustrazioak bere seminarioarekin ospe bat eman bazion, gerra aurreko borroka politikoak ere fama erantsi zion Bergarari, eta postfrankismoan alkate mogimenduarekin batera haren izena egunkarietara (eta baita Madrilgo negoziaketetara ere) hedatu zuen alkate ohia zain dugu bere etxean. Herri Batasunaren mahai nazionaleko partaide, "Egin" egunkariaren administrazio0 kontseilukoa, tailer baten nagusi. Horietatik edozein izan daiteke bere begizuloen kausa. «Gaizki egin diat lo bart». Arazoak buruan bezala tripetan daramazkienari begietan nabari ohi zaio.
Une hartako ezaugarri nabarmenetako bat ene ustez indar abertzaleen arteko batasuna zen, korronte ideologiko ezberdinen gainetik Herriaren batasuna zegoen, Herri bat egiteko helburuaren inguruan biltzen zena. Gainerako aspekto guztiak gainditzen zituen horrek. Ongi aprobetxatu ez diren momentu oso interesgarrietara iritsi zen, galdu egin ziren eta zaila da berriro errepikatzea. Horren erantzuna etsipen haundi bat izan da, une hartan erdietsi zitekeela ikusten zen hartara iritsi ez zelako.
Horren erantzunkizun nagusia Eusko Alderdi Jeltzaleak izan du. Berak moztu zuen mogimendu hura, zegoen indar guztia berak errentabilizatzen ez zuela uste zuelako. Ez bait zen berea bakarrik mogimendu osoa, eta moztu egin zuen, bere helburuak beste gizarte eredu batetik bideratu nahi zituelako.
Herri mogimendu abertzalearen ordezkari izango zen mahai baten hasiera izan nahi zuen horrek, eta egia bihurtzeko itxurak ere izan zituen, baina azken orduan puskatu egin zen PNVri interesatzen ez zitzaiolako. Hauteskunde haiek eskaintzen zuten aukeraren aurrean apostu haundiegia zela eritzi zion eta atzera egin zuen. Ondo gogoan dut nola Telesforo Monzon zenak jelkideei aparte deitu zien eta haustura gertatu ez zedin azken intento hura egin zuen. Baina alferrik zen: agindua betetzera zetozen ordezkariak.
Aukera haundi bat galdu zen orduan. Aurrera egin izan bazen helburu oso haundiak eskuratu ahal izateko oinarriak jarriko bait ziren. Gaur egun ikusten ditugun aginte mailak baino askoz garrantzizkoagoak zalantzarik gabe.
Beste aukera hau ere pikutara zergatik joan zen? Logikoa da pentsatzea gure arteko elkarrizketatik aparte batzuek beste konbertsazioetan ariko zirela. Egia da. Baina gure apostua ere oso kontutan hartzen zen, PNVko jendeak bere balioa ematen zion.
Orduan guk, egia esan, ez genuen PNVren indarra ikusten, Euskal Herriaren indarra ikusten genuen, horiek ere tartean zirela. Indar hori bazen, baina PNVri interesatzen zitzaiolako hautsi zen. Neutralizatu beharra zeukan dinamika hori.
Horrekin kontatu ordez, beren ustez Madrilen indarra zuen alderdi batekin tratua egitea nahiago izan zuen, Euskal Herriarentzako aginteak handik etorri beharko zuela eritziz. PSOErekin egin zuen "Pacto Autonomico" deitu zen hura, gainerako indar abertzaleei mesprexu eginez. Geroztik argi eta garbi geratu da pakto hura frakaso bat izan zela: Preautonomikorako Nafarroari uko egina zioten, hori hasteko.
Eta berriz bide beretik abiatu dira, PSOErekin tratu batean enbarkatuz.
Madriletiko transferentziak beren goia jotzera doazenean, krisiaren erdian, berriro PSOErekin akordio batera iritsi beharrean aurkitu da, sozialistei ere Estatu mailan duten arazo pilaren aurrean estabilitatea bilatuz PNVkoekin tratua egitea komeni zitzaien une batean. Orain, PNV barruko tirabiren sustraian zer dagoen galdetzen badidazu, pertsonalismoen arazoa dela esango dizut, hori nahiko frogatua geratu dela uste dut.
Gauza bat esango dizut dena dela: PNVk garai batean ez zuen baloratu ongi ezker abertzaleak hartuko zuen indarra, espero ez zituzten indar batzuk sendotu direlako ez bait dira bete beren kalkuloak. Klandestinitatetik bakarrik ezagutzen zen ezker abertzalea fenomeno aski berria da, eta denborarekin hartu duen indarra aldez aurretik kalkulatu balu agian PNVren erabakiak ez ziren hartu dituen berak izango.
Marko horretan edozein tratuk, orain legealdirako egin dutenak edo baita Gernika-Moncloako Estatutoak berak ere, beren balio guztia galtzen dute Europako Ekonomi Elkartean sartzea bezalako erabakiekin. Estatutoaren osagai ekonomiko guztiak kolokan geratzen dira berriro EEEn sartzerakoan, eta berriz eztabaidatu behar dira. PNVk indar bat bazeukan Estatutoa eztabaidatu zenean, baina orain Europako marko berrian, edo baita IVA zerga ezarri denean, erabaki berri horiek dena aldatzen dute.
Ekonomiaz mintzatzen natzaizu, PNVk Madrilekin eduki dituen eztabaidetan funtsezkoa izan delako, beti aldarrikatu bait du autonomia biable izan zedin ekonomiak hemengo eskuek kontrolaturik egon behar zuela. Estatutora iristeko ekonomi ahalmenenen sailean eskatzen zirenak apaldu behar izan baziren, orain areago doa atzerakako dinamika hori.
Euskadiko Ezkerrako pertsonai bat aipatu duzu, eta partiduek parlamentu horretan duten jokoa aztertzen baduzu oinarrizko arazoak kanpoan geratzen direla konturatuko zara. Zenbat eztabaida sakon ikusten da, Herri baten gobernurako beharrezko diren zenbat diskusio garrantzizko? Horregatik erakunde horietatik aparte segitzen dugu aginterik ez dutelako, gu han egoteak ez bait du zentzu haundirik.
Ez da beste alternatibarik ikusten. Politika konbentzionalak fruiturik ez duela ematen begien bistakoa da, eta borroka politika bat da Herri honen irtenbide bakarra, HBk daraman borroka herrikoia.
"Egin"en irakurlea korronte baten militante sentitzen da, eta «Deia»rena ere bai. Baina «Diario Vasco» eta "Correo Español" irakurtzen dutenek neutraltasun itxura bat dute. Konpromisoan jarri nahi ez dutela, edo beren pentsakeran inor fijatu gabe pasatzea nahi dutenek, egunkari horiei aurpegia garbitzen diete. Neutraltasun itxura ematen duten arren argi eta garbia bait da espainolismoarekiko egunkari horiek duten militantzia. Baina beste irudi bat eskaintzen dute, eta horien fenomenoa zinez kontutan hartzekoa da, Herri honek bizi duen errealitatean bait dago.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#3
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#4
#5
Jon Fernández González
Azkenak
2025-07-30
Eneko Imaz Galparsoro
Bizkaiko Golkoa ia bi aldiz azkarrago ari da berotzen munduko batez bestekoa baino
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
2025-07-30
Jon Fernández González
Protesta egingo dute Los 40 Summer Live jaialdiaren aurka, Zarautzen
Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]
2025-07-30
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Azterketa %90ek suspenditu dute eta Zupiriak esan du: “Ertzain izateko ikasi egin behar da”
3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".
2025-07-30
Jon Fernández González
CAF-Elhuyar sariak etetea erabaki dute, “baldintza egokirik” ez daudela arrazoituta
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Nila Heredia
“Evo Moralesek ingurune toxikoa du, eta ezinbestekotzat jo du bere burua”
Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.
2025-07-30
Eneko Imaz Galparsoro
Guggenheim Urdaibai Stop plataformak museoaren proiektua bertan behera uzteko eskatu die instituzioei
Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]
2025-07-30
Jon Fernández González
Indarkeria matxista gisa ikertzen ari dira 78 urteko emakumearen hilketa, Zizur Nagusian
Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute.
Konfrontaziora pasatzeko garaia da
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
2025-07-30
Sukar Horia
Dominatzaile pobreak
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
2025-07-30
Nagore Irazustabarrena Uranga
Barkamena inprimatzen eta saltzen
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
2025-07-30
Iker Iraola Arretxe
Migrazioei buruzko jarrerak gurean
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
2025-07-30
Ane Ablanedo Larrion
Euskarak Euskal Herria behar du
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
2025-07-30
Eneko Imaz Galparsoro
Europako Batasuneko herrialde gehienek bat egiten dute migratzaileak deportatzeko neurriak gogortzearekin
2025-07-30
Uxue Apaolaza Larrea
Ergelkeria
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
2025-07-30
Inma Errea Cleix
Kaka
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Eguneraketa berriak daude