Bilbon Llburu Bila (Eta Bi)
Lehengo astean hasitako liburutarteko trajektuaren bide erdia egin dugunean, kezka nagusi bat agertzen digute liburu saltzaileek beste arazoen gainetik: Enpresa banatzaileen konpetentzia desleiala. Errealitate gordin honen adierazgarri, hona hemen datu batzu: argitaratzen diren liburu guztietatik, ehuneko 30a baino ez doa liburudendatara, gainontzekoa argitaletxeek beraiek edota enpresa banatzaileek zuzenean saltzen dute. Edo, beste datu zuzenago bat: mila milioiko liburu-salmentak egiten dira urtero Bilbon liburudendetatik landa, sistema hau banatzaile guztiek praktikatzen bide dute. Hau dela medio, ulergarria egiten zaizu beraz Bilbon hain liburu denda gutxi egotea eta dandenen larrialdiak.
Bilboko Parte Zaharretik urrundu gabe, Librería Bilbaína bisitatu genuen, eta bertan liburusaltzaileen dekanoa den Pepe Gorriti aurkitu. Aspalditik ezagutzen genuen Pepe, orain dela urte batzuk hona etortzen bait ginen liburu galerazien bila, eta gogoratzen dugu nola atera zizkigun Pepek liburu preziatu haiek dendaren atzekaldetik. 1940an ireki zen Bilboko Enparantza Berrian Librería Bilbaína, lehen "Café suizoa" zegoen tokian.
Gaur egun eta unibertsitateari esker pixka bat zabaldu egin da liburuen merkatua».
1971 eta Licenciado Poza kalean zabaldu zen «Herriak» liburudenda, entzute haundikoa gaur egun. Lagun talde batek zabaldu zuen, zeinen artean Jose Luis Merino kritiko eta idazlea, Bilboko giro kulturalean ezaguna. Pionero hauetariko batekin hitz egin genuen. Raquel-ekin alegia.
Herriak zabaldu ahal izateko oztopoak izan genituen. Garai hartan Bilboko alkatesa zen Pilar Careagak denda ixteko agindu bat bidali zigun, 1890.eko dekretu batetan oinarrituta. Sei hilabetez itxi behar izan genuen liburudenda. Gero, debekuak ere ugari izaten ziren: behin, zezenei barazko liburu baten aurkezpena ere debekatu ziguten».
Orain gutxi izan dugu ARGIAn X. Zilarrezko Lauburua sariaren berri. Oraingoan Xabier Amurizari emana. Galeria del Libro liburudenda da aspalditik sari hauek banatzen dituena. Honen jabea den Jose Angel Zaballak laburtu digu liburudendaren historia.
Nafarroatik etorri behar Bilbon eta zehatzago Deustuan dagoen liburudenda dexente bakarra zabaltzera. Francis Lizarralde eta Txutxus Lopez Zubikarai, lizarratarra eta iruindarra, ikasleak ziren 1974 hartan, estudiante bizimodua utzi eta liburusaltzaile bihurtzea erabaki zutenean. Deustua aukeratu zuten, hain zuzen ere konpetentziarik ez zegoelako hauzo honetan eta garai hartan Bilbon zeuden Fakultateetatik batzu (Jesuitena eta Sarriko) hurbil zirelako. Hala ere, lehen urteetan gorriak pasa zituztela aitortzen digute gaur, urruntasunak ematen duen patxadaz hitz eginez. «Pentsa ezazue hiru ginela orduan eta hirurontzat hilero 15.000 pezeta baino ez genuela ateratzen».
Baina gaur ere ba dira arazoak, eta hitz garratzez mintzatu zaigu hauetaz Francis Lizarralde: «Enpresa Banatzaileen jokaerak min handia egiten digu liburu saltzaileei. Salbuespenik gabe, banatzaile guzti guztiek egiten digute joko berbera: zuzenean liburuak saldu, liburudendak zirkuitu horretatik at utzirik. Bilbon egin ditugun kalkuluen arabera, mila milioi pezetatako salmentak dituzte horrela urtero. Eta honela segituz gero, ez dago hemen liburudenda onik finkatzerik».
Kontrasteak ere eskaintzen ditu zorioneko Bilbo honek, eta honetariko bat; La Casillan kokatuta dagoen Bernat Etxepare izeneko liburudendan sartu eta bertan errusieraz idatzitako liburu pila aurkitu. Ez da kontraste makala! Liburudenda berria da izan ere, Bernat Etxepare hau. Joan zen udan zabaldutakoa, jabeen artean Sovietar Batasunean luzaro bizi izandako bat aurkitzeak ematen digu sorpresaren erantzuna. «Errusieraz idatzitako liburu hauek ez dira, egia esan, askorik saltzen, baina bezero finkoak dituzte. Gu bezala, bertan bizi izan eta hona itzulitakoak».
Gaztelaniaz idatzita aurkitzen dira bestalde, liburu kubatarrak, sovietarrak eta albaniarrak ere.
Lehenengoen artean, Casa de las Americas, Letras Cubanas eta Editora de la Habana argitaletxe prestigiodunen edozein liburu erraz aurki daiteke, bai eta Gramma astekaria ere. Bigarrenean Progreso eta MIR argitaletxeetako liburuak, politikaz, teknikaz eta literaturaz, eta azkenik Albaniari buruz liburu apur batzu eta Nueva Albania aldizkaria.
Agian espezialdu izena mereziko lukeen liburudenda bakarra Bilbon Agirre 11 izenekoa dugu. Orain hiru urte zabaldu zuten denda bi lagunek Pilartxo Gorriz eta Pilar Leseduarte, Histori lizenziatuak biak, eta ordutik historia eta haur-literatura sailak landu dituzte. "Haur-literaturari dagokionez, euskaraz argitaratzen dena asko hobetu da azken urteotan. Elkar eta Erein argitaletxeak aipatu beharrekoak dira hobekuntza honetan, bai eta Argos-Vergara ere, azken honek itzulpenak egiten dituelarik. Eta haur-ipuinen idazleen artean Asun Balzola da aipagarri».
Azken honekin bukatutzat ematen dugu gure ibilaldi berezi hau, airean liburu saltzaile guztien kezka nagusia gelditzen delarik: banatzaileen konkurrentzia desleiala, eta ondorioz, liburua-igorle izatetik merkatu-produktu hutsa bilakatzearen arriskua. Eta tartean, liburu saltzaile ez bakarrik, kultur gaietaz solaskide izaten jarraitzeko ahalegin zaila mantentzen duten pertsona bakan butzu.
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.
Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.