Oraingo Literatura, Bai Baina Ez

1984ko apirilaren 01an

Laura Uruburu, "Idatz Mintz Ipuin Sariketako" irabazleari elkarrizketa
Laura Urubururekin Mintzo
Oraingo Literatura, Bai Baina Ez
Laura Uruburuk Labayru Ikastegiak antolaturiko "Idatz Mintz Ipuin Sariketan" lehen saria irabazi du. Bigarrena eta hirugarrena Julen Arriolabengoa eta Iñaki Ugartebururen eskuetan gelditu dira. Laura, gernikarra, gaztea, maistra eta bizkaitar konbenizitua da, eta, bere ustez. «lehen euskara zapalduta egoan eta ezin zan berbarik egin. Orain batuz mintzatzcan gauza bera egitea da, bizkaierak zapalduta segitzen du..
A.–Zelatan hasi zinen idazten; eta orain zenbat denbora?
L.U.–Magisterioa egitera Deriora joan nintzen, eta euskara lantzen hastean, irakasleak esan eusten zeozer neukala, eta idazten hasteko. Lehendik ere, Institutuan egon nintzenean, idazten neban, baina erdaraz. Hantxe, Magisterion, lanak egiten nebazan, eta honela, apur bat hasi nintzen, baina eskolarako bertarako bakarrik. Geroxeago, Magisterio amaitu nebanean, enteratu nintzen zelan egoan Mikel Zarate Sariketa, eta esan neban "bueno animatu egingo naz eta idatziko dot". Bialdu neban eta... hirugarren saria.
Gero, udan, Derioko ikastaroan egon nintzen, eta han narrazio poliziakoak egiteko paperak emon euskuezan. Niri nobela poliziakoak beti gustatu egin jataz, txikitarik hona. Orduan, lehenengoan pentsatu neban beste lagun bategaz egitea, baina gero desanimatu egin zan, eta ni bakarrik hasi nintzen idazten. Eta horregaz, lehenengo saria lortu neban, Idaz Mintz-en.
A.–Zer suposatzen du zuretzat sari hau irabazteak ? Gehiago idaztera bultzatzen zaitu?
L.U.–Ez da izan sorpresa bat niretzako. Ez dot esan gura lehenengo saria itxaron izan dodanik, baina bueno jakin dot besteen aldean hobeto egon dala, eta ona izan dala. Bigarren saria lortu neinkeela pentsaten neban. Gero lehenengoa lortzeak animatu egiten zaitu.
A.–Zelako prozesua daramazu ipuina burutzeko?
L.U.–Normalean ez dot edukiten idea bat. Segun zer idatzi behar dodan, edozer momentutan pentsaten dot «gai hau ondo egon litzake lan egiteko». Baina ez pentsetan egon. Klasean esaten euskuenean gaia, orduan bai, horretaz, baina bestela, expontaneoa izatea gustatzen jat.
Hori bai, azkena beti pentsaten dot. Hasieragaz batera, amaiera. Oraingoan, poliziakoan, txarrena izan da zelan egin prozesua azkeneararte, baina gero azkena kolpe batez egiten dot, eta hasi ere bai.
A.–Badago gehiago gustatzen zaizun gai moten bot? Zelan aukeratzen dituzu gaiak?
L.U.–Hori norberaren izakeraz doala uste dot. Era batekoa bazara, aguza batzu ondo ikusten dozuz, eta beste batzu txarto. Neu beti izan naz idealista, eta orduan gauza bat defenditu gura dotela pentsaten dot. Adibidez, poliziako honetan, aztertzailea ez da detektibe bat edo polizia izan, baizik eta hil daben andrearekin konpondu izan den mutil bat, andrea ezkonduta egon arren. Gizarte honetan gauzak honela edo hala dira, eta dana jeneralizatzen da. Nik hori ez dot ondo ikusten. Pertsona bakoitza mundu bat da, norberak daki zergatik egiten duen hau edo bestea.
Orduan, poliziako honetan, intriga mantendu gura izan dot, eta azkenerarte trama aroan, baina apur bat horrek beste gauzak sartu eta ondo deritzeten gauzak defenditu.
A.–Beti bizkaieraz idatzi duzu. Batuaz ere idatziko zenuke?
L.U.–Ez dot idatzi sekula batuz, baina ez dot hori ukatzen. Batuz idatziko ez dotela ez diot. Oraingoz, bizkaieraz idaztea izango litzake nire guraria. Zergatik? Lehenengo eta behin, ni berton jaio nazelako, Bizkaian, eta bizkaieraz hazi naz, beti. Bizkaiera nire izakeraren parte bat da, bizkaiera bera. Eta gainera uste dot gauzak barrutik datorkizuzan modura idatzi behar dozuzela, eta nik batuz sekulan ez dot pentsatuko. Artifiziala iruditzen jat.
Baina batua ez dot ukatzen. Igual momentu baten idatziko neuke batuz. Gainera uste dut, bizkaieraz ezer gutxi dagoala eta potentziatu egin behar dala.
A.–Zer iruditzen zaizu gaur egun Euskal Herrian egiten den literatura?
L.U.–Ikusten dodana da dana batuz, batuz eta batuz dagoala, eta horrek penaz betetzen nau. Bertoko jenteak ere, bizkaieraz zoragarri dakienak, batuz idazten; ez dot ondo ikusten.
Bueno, gero beste aldetik dagozan liburuak hainbat irakurtzen dodaz, eta gustatzen jataz. Pasatzen dana da edo batzu rollo handiegiak direla, edo beste batzu, jente berria idazten hasten danean... ez dakit. Nik uste dot oso idealista naizena.
Durangoko Azokan erosi neban "Jolasean" liburua, eta bai, oraingo egoera bat deskribatzen du, gerta leikena eta normala. Baina gero, hori, hamabost urteko batek irakurtzen du, eta horrek edukatu egiten zaitu, barrura sartzen jatzu. Hori da esan gura dodana; orain liburu guztietan gazte guztiak daukie problematen bat; problema psikologikoak alde batetik, psikiatrak bestetik... eta hori normalizatu egin da, «la nueva ola» izango liteke, ezta?. Eta hori ez dot ondo ikusten.
Ez dot irakurri, agian egongo da, libururik, beste zer batekoa danik. Nik ez dot esaten bizitza zoragarri danik, askoz gutxiago ere ez, baina apur bat leundu edo. Jeneralizatu egiten da, gazte guztiak horrelakoak balira lez. Gauza bera «La muerte de Mikel»egaz. Han HBko gazte guztiak dira homosexualak, edo amaitzen dira zoratuta.... gauzak ez dira holan. Horrek arriskua dakar. Gazteak ez dakie zera, eta hori hartu leikezu, eta betiko geratu hor.
A.–Zeintzu idazle edo liburu gustatzen zaizkizu?
L.U. - «Itsasoak ez du esperantzarik» asko gustatu jatan, eta orain «Hades-en erresumarantz» irakurri dot. Baina hau ere, bardin. Guztiek daukie problemaren bat, eta danak dagoz frustratuta.. Iiburu baten ere ez dot ikusi pertsona bat oso pozik bizi dana, eta gero ondo amaitzen dana. Normalean beti txarto amaitzen dira danak.
Pio Baroja zoragarri iruditen jat, Garcia Marquez, Cela, bueno, asko. Gero, poliziakoak euskaraz, Gotzon Garaterenak.
A.–Literatura "femeninoa" existitzen dela uste duzu?
L.U.–Ez dakit. Idazteko, sensibilitatea eduki behar dala luste dot, eta idazten duenak, mutilak zein neskak, edukiko du. Baina saria dala ta, epai-mahaiko batek komentario bat esan ebala heldu jat: «ziur nago hau idatzi dauena neska bat izan dala», eta ez dakit zergatik esan leiken hori. Nik irakurri dodanak, neska edo mutilanak, bardin topaten dodaz. Ez dot uste desberdintasunik dagoanik.
A. Zeintzu dira orain dauzkazun projektuak?
L.U.–Narrazio poliziakoa egin dodanean, hainbeste gauza ipintzeko egin nintzen, eta azkenean laburtzen eta laburtzen joan behar izan dotela ikusi dot. Neurria txikiegia izan jat niretzako. Orduan, ba bai, nobela egiteko prueba bat egingo, neuke, baina orain ez daukat denbora larregirik. Oposizioak daukaguz uztailean. Baina bai, idazteko ustea badaukat, eta egingo neuke.
Eta honela erantzun zigun Laura Uruburu idazle gazteak.
Laura Mintegi
30-31

GaiezKulturaLiteraturaSariakIdatz Mintz
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakURUBURU1
PertsonaiazURUBURU1
EgileezMINARD1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Lagunak, adiskideak eta beste hainbat etsai

Gorka Bereziartua

Nola landu desirak, aniztasun sexuala edota identitatea 12-18 urteko ikasleekin?

Mikel Garcia Idiakez

Hezkuntza komunitateak protestara deitu du Palestinako haur eta nerabeen alde

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Manifestazio eta aldarri ugari Maiatzaren Lehenerako

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

2x11: Odei Barroso | Erabakiak hartzea

ARGIA

Azkenak

2024-04-30 | ARGIA

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

34.000 palestinar baino gehiago hil ditu Israelek urriaren 7az geroztik Palestinan, eta beste milaka dira desagerturik edota larri kolpaturik. Jarraipena egiten ari gara.

2024-04-30 | Zigor Olabarria Oleaga

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

Israelek 40 eguneko su-etena eta preso trukea eskaini dio Gazari, baina akordioa lortu edo ez Rafah inbadituko dutela adierazi du Netanyahu lehen ministroak. AEBk eta Erresuma Batuak Hamas presionatzen ari dira Israelen eskaintza onar dezan. Astelehenean 47 palestinar hil zituen... [+]

2024-04-30 | ARGIA

Hil egin da Artzentalesen zauritu zen basogintzako langilea

Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.

2024-04-30 | ARGIA

Eneko Bidegainen 'Bichta éder' eleberriak jaso du 111 Akademiaren Saria

Karmele Jaioren Maitasun kapitala-rekin lehiatu da finalean. 2023ko “libururik gogokoen” izendatu dute Bidegainen “bihurgune askotako” thriller politikoa 111 Akademia osatzen duten literaturazaleek.

2024-04-30 | Bitor Abarzuza Fontellas

Sustapen sozialeko etxebizitzak herritar guztiontzat orain!

Eguneraketa berriak daude