Gloria Rekarte: Emakume Presoak Indarrean

2021eko uztailaren 23an

Gloria Rekarte presoari elkarrizketa
64 Urtetako Kondena Gainean
Gloria Rekarte: Emakume Presoak Indarrean
Hogeitabost urte ditu Gloria Rekartek eta bi daramatza gartzelan. Egin dizkioten epaiketetan guztira 64 urtetako zigorra ezarri diote, "Egin" egunkarian azaldutako gutun batengatik zintzilik duen erabakiaz aparte. Heldutasuna ikusten zaio hogeitabost urtetan askotan ikusten ez den bere begiradan. Beso zabalik hartu gaitu ARGIAkoak, eta ez da sakrifizio kaxkarra kanpoko jendea behin ezagutuko eta orduan galderei erantzuten ihardun beharra. Baina ez du bere buruan pertsonalizatu nahi. Yeseriasko espetxean dauden 12 emakume preso euskaldunen artean Iruñeko neska hau da denborarik gehien daramana, «nagusia». Hala beharko du irten, atera, arte.
GLORIA REKARTE.–Une honetan santziopean gaude, hemen polizia sartu zenaren ondoren. Halako barrikada tankerako bat ipini genuen, sartu ez zitezen. Baina sartu ziren, jakina, eta zigorra sartu digute: zazpi asteburutan gure zeldetatik atera gabe egon behar dugu.
ARGIA.–Motiburen bat izango zenuten halako istilu bat antolatzeko.
G.R.–Bi polimili eraman nahi zituztelako sortu zen gorabehera. Lleidara eraman nahi zituzten, eta zenbat denboratarako joango ziren ez zekitenez, peemeek esan zuten ezetz, ez zihoazela. Behin kalapita hasi zenean badakizu: Instituciones Penitenciarias erakundeko inspektore bat etorri zen, betiko leloarekin, hobe zela pakean bukatzea txarrera jo beharrik izan gabe eta guzti hori. Baina zerbait egin beharra zegoen, ezin genuen ametitu bi presoekin egin nahi zutena, eta ahal zen bitartean behintzat irauteko barrikada bat eraiki genuen, eskura genuen guztiarekin. Ondorengoa prentsak esan zuen: normala den bezala, txakurrak sartu eta beren ordenua ezarri ziguten.
A.–Zail egiten da emakumeak holako kristo bat montatzen imajinatzea; egia esan, emakume bat bonba bat jartzen imajinatzen ez dugun legez. Era berean, emakumeen gartzela ere bigunagoa iruditzen zaigu.
G.R.- Beno, eta neurri batean hala da. Hau ez da Herrera de La Manchan dagoen egoera bera. Yeseriasen PSOEk eta bere gobernuko Justizia Ministeritzak experimendu bat egin nahi izan dute, espetxe «zibilizatu bat egin, nola esango nizuke... "la cárcel del cambio". Justiziaren alorrean orokorki egin nahi izan dutena: leku batzuetan irudia hobetu. Uste dut horretan jokoa hautsi egin diegula: «la cárcel del cambio» mito hori erori egin zaie.
Eta gartzela hau, bestela, nola dagoen ikusten duzu. Edifizioa kristo bat egina dago, zaharra, hondatua, zatika erortzen ari dena. Oraintxe hasi dira dutxak konpontzen baina ikusi egin behar zenituen dutxak. Arratoiak nonnahi dabiltza. GRAPOko presoek arratoiak harrapatu izan dituzte, funtzionariei emateko. "vis a vis" gela hau bera: berez «harreman intimoak edukitzeko» omen da; ikusten duzu: pasilo honetan, mahai hau eta hiru aulki, jendea pasaran...
A.–Zer moduz zaudete momentu honetan, animoz eta?
G.R.–Une honetan oso preso gutxi gaude, euskaldunak esan nahi dut, Yeseriasen. Hamabi denetara, ETA-Militarrekoak, peemeak eta autonomoak kontatuz. Orduan, beti aurpegi berak ikusten dituzu, oso unibertso txikian bizi zara. Dakizun bezala, Yeserias emakume espetxe bat denez, preso komunak ere badaude, baina horiekin oso kontakto gutxi dugu. Oztopo pila bat ipintzen digute haiekin harremanetan sartu ez gaitezen, badakizu, «kutsatuko» ote ditugun edo... Gero, preso sozial horiei iruditzen zaie guk halako pribilejio batzuk ote ditugun. Ez dira konturatzen askotan borroka eta lan egitearen ondorioz lortzen ditugun ditugula posibilitate urriak. Ongi arduratzen da zuzendaritza haien eta gure arteko harremanak galerazten.
A.–Euskaldunak ez diren beste preso politikoak ere badira Yeseriasen, GRAPOkoak. Zer moduz konpontzen zarete horiekin?
G.R.–Oso jende berezia da GRAPOkoa, asko mintza gaitezke beren izakeraz, beren jokamoldeaz. Baina borroka batzuk izan dira gure artean, euskaldunon eta haien artean esan nahi dut, eta ez dugu harremanik elkarren artean. Istilu batzuk izan genituen... baina hobe da ez kontatzea, zertarako?
A.–Beste espetxeetan dauden preso euskaldunekin zer nolako harremanak dituzue?
G.R.–Gutunez komunikatzen gara elkarren artean. Baina Herrera de La Manchan daudenekin askoz ere zailagoa da. Hango batekin kartak gurutzatu ahal izateko konbibentzia paperak erakutsi behar dituzu. Pentsa ezazu. Herreran baduzu mutil lagun bat eta harekin idatzi bakarrik egin ahal izateko ere apaiz batek egin behar dizu paper bat justifikatuz nola mutil haren eta zure artean elkarbizitze harreman bat badagoen. Gutun alu bat sar ahal izateko, eta hura zentsuratua. Badakizu, dena dela. orain Herrera de la Manchakoak komunikazio greban daudela, jasan ezinezko bizimodu haren kontra zerbait egiteko.
A.–Nola ikusten dituzu Herrera de la Manchan dauden presoak?
G.R.–Ederki eusten diote, ez dakit, ondo aguantatzen dute. Hura bai dela ikaragarria. Han jasaten duten sistema ongi estudiatua dago: dena, edozein mugimendu baita txikiena ere, normapean dago dena arauz betea, presoari iniziatiba guztia kentzeko. autonomia puskarik txikiena ere ohosteko. Azken finean beren nortasuna anulatzeko
Animatuak ikusten ditut hala ere. Asumitua daukate berekin estatu espainolak zer erdietsi nahi duen, eta ongi dakite, hasieratik, Barrios kapitaina hil ondoren hara eraman zituztenetik, ongi dakite Euskal Herria umiltzeko eskarmentua beren buruetan ari direla egiten. Presoei ematen zaie zuzenean, eta inori baino gogorrago Herrerakoei, gure Herriarentzat erabaki duten zigorra. Baina resistitzen dute, eta hor ari dira norma guztiak hautsi nahiean. Ez dute amore ematen: etsitzea anulazioa onartzea baitda. Orain kanpotik lagundu behar da gehiago, kaleko mugimendua zabaldu behar da.
A.- Askotan presoetaz multzo bezala pentsatzen dugu, eta kalean debilen euskaldun askok ez du imajinatzen preso politiko abertzale konkretu bat. Eta gutxiago gainera emakumezkoa. Alegia, zer sentitzen duen egun baten ondoren beste bat eta gero hurrengoa, hogeitalau orduak hemen eman behar dituenak.
G.R.- Uste dut jende askok pentsatuko duala gu hemen lur jota gaudela, egun osoan hortik botata, erdaraz esaten dena "tiradas". Eta itxura hori kendu behar da. Konbibentzia behartu honek erreflexiora ere bultzatzen zaitu. Egia esanen dizut: hamen barruan daramadan bi urte eta piko honetan sekula baino gehiago erreflexionatu dut. Egin duzun aukera sakonagotik aztertzen duzu. Sentsibilitatea ere findu egiten zaizu, detaileak, gauza txikiak gehiago baloratzen dituzu, falta zaizkizulako seguru aski.
Gero hamen helburu berdinen atzetik gabiltzan jendea gaude atxiloturik. eta horrek harremanetan sakontzea ere errexago egiten du. Zure ingurua mugatua duzu. eta hor hornitu behar duzu.
A.- Baina kanpotik begiratuta hemen depresioak nagusi izan behar duela dirudi.
G.R.- Ez da horrela, e? Momentu onak badira eta txarrak ere bai, baina jendeak uste duenaren aldean beste aberastasun bat badago. Kolpea jandea joaten denean izaten da, hori bai. Lagun batzuetara ohitu zara eta bapatean falta.
A.- Eta ziur aski zuen kasuan, lehen gehiago egon eta orain hain gutxi geratzean...
G.R.- Beti dabil jandea sartu eta atera, detentzioen arauera. Orduan, datozen berrietara moldatu behar duzu, eta beti balio dizu aberasgarri bezala ere. Baina gero berriro bakarrik gelditzen zara, ikusten duzu adiskide egin duzun jande bat galizen duzula. Jende berriak mesede egiten dizu, joateak sortzen dizun mina baino haundiagoa.
A.- Hirurogeitalau urtetako gartzela ezarri dizute, eta "Egin"eko gutunagatik duzun epaiketaren ondorioak oraindik ezagutu gabe. Kondena luzea da.
G.R.- Epe laburrera begiratu behar duzu eta "al dia" bizi. Badakit gu kalera ateratzea ez dela bihar goizeko gauza, eta egun bakoitzari bere zukua atereaz bizi gara. Ezin zara aurrean dituzun urteei begira egon bestela...
A.–Baina kanpoan bizi den egoeraz konsziente al zarete? Zuen alde zenbait jende mugitzen da baina beste hainbat... Gogorra da baina egia hori da: asko eta asko zuetaz ahaztu egin zirela, baita adiskideak ziruditenak ere.
G.R.–Eta zer uste duzu, ez garela konturatzen? Gure Herrian ze egoera bizi den ondo dakigu. Kalera irteteko itxaropenez bizi gara, baina gure itxaropenak errealitatean ere oinarritzen dira.
Eta... bueno, azken hauteskunde honen ondoren oso une majoa ikusten dut. Iruditzen zait hauteskunde hauetan bizi izan den giroa, esan direnak, gertatu direnak, egoera baten erreflejo direla. Alegia, badakigula bihar ez garela irtengo, baina baita ere oso garbi galditu dela prozesuak aurrera jarraitzen duala. Ez guituzte menderatu, eta hori baita erresultatuetan ere agertu da, etsaiak egin dituen ahalegin guztien gainetik, eta gainera gora ere egin dugu. Orain ikusten da sekula baino garbiago zein gogorra den borroka, galdetu bastela akabatu diztuzten errefuxiatuei.
Gainera askotan esan dugu gure kaleratzea aldaketa sakon batean enmarkatzen dugula. Denak berdin jarraitzekotan ezin da ulertu gu kartzelatik ateratzea.
A.–Espetxetik irteteko beste formulak ere hor daude, eta batzuek atera dira.
G.R.–Asko hitzegin eta idatzi da horretaz, eta ez dakit nik zar berri esango nizukeen. Behar bada hemen are eta gogorrago sentitzen dela zein mailatako traizioa den. Tranpa bat da, tranpa gogor bat, atzetik ondorio ikaragarri batzuk dakarzkiena. Borroka harmatu osoa saltzea bait da joko horren helburua.
Bestalde, peemeen inguruan hedatu den negoziaketa bat dela ere ez dugu ahaztu behar. Behar bada horretaz orain gehiegi hitzegiteak ez du mereziko baina uste dut garbi dagoela damutuen operazio hau eszisiotik datorren linea batean englobatzen dela.
A.–Zu euskalduna zara, preso politikoa eta emakumea. Ezberdin tratatzen al zaituztegu kanpokook barruan zareten gizonezkoak eta emakumeak?
G.R.–Guztiok preso politikoak izanik eta denok borroka berean parte hartzen dugularik, ezin da «gutxiago» eta «gehiago» nor den bereizketarik egin. Baina diferentzia egin egiten da. Gure jendeak berak ere egiten du, subkonszienteak traizionatzen duelako. Gure astekari batek ezarri zuen izenburutzat: «Alcalá–Herrera, garraisi bera».
Espetxe bakoitzak bere ezaugarriak ditu baina guztiak dira espetxe. Herrerakoa gizakia suntsitzeko propio eraikia dago. Yeseriasen berezitasuna bere txiki izatea da, zarpaila, eta presoak jende gutxirekin aurkitu behar du. Orain, jendeak askotan preso emakumezkoak bigarren klasekotzat jotzeko joera du.
A.–Eta zuk ezagutzen duzunetik, desberdin jokatzen al dute espetxe barruan gizenak eta emakumeak?
G.R.- Emakumeok behar bada inkietoagoak gara, egonezina gehiago nabaritzen dugulako-edo. Eta lantxo gehiago egiten dugula esango nuke: zeramika dela edo hau eta bestea. Jakina, gutxiago ere bagaude, gure errejimena ere lasaiagoa da, ez dakit, behar bada kolejio estu baten antzekoa askotan. Baina egiten dugun hainbat gauza ere borroka bidez lortuak ditugu. Zeramikaren kasuan, esate baterako: Markinako tipo batekin lan egitea posibilitatzea, materialeak sartzea, produktuak atera ahal izatea, saldu ere bai... Eta garrantzia haundikoa da holako gauzak egitea.
A.–Presoez ari garenean oso gutxitan aipatzen da sexoa. Eta zuek ez zarete noski sexo gabeak. Alde horretatik zuen bizimoduak gogorra izan behar du.
G.R.–Begira, harremanak Herreran edo Alcalan dagoen beste preso batekin badituzu, zer eginik ez duzu. Gutunez eduki ditzazkezu harreman bakarrak, eta Herrerakoen kasuan, harreman horiek ere kasu batean bakarrik dira posible: demostratzen baduzu ezkondurik zaudela edo berekin bizi zinela. Eta orduan ere zuk esango didazu ze «harreman intimo»: bi zentsura pasa behar dituen gutun batez. Jakin behar duzu, gainera, gartzela batetik beste batera doazen eskutitzak bide berezi batetik doazela, korreo normalez ez da posible.
Eta kanpoan baduzu laguna? Hemen ikusten duzu «vis a vis» egoteko gela famatuak nolakoak diren. Hau da hainbeste aldiz «presoen harreman intimoak errezteko» prestatu diguten gela. Bueno, Herrerakoak hau ere ez daukate, pentsa ezazu, han ez da «vis a vis»ik ematen. Horrela, zuk gehien maite duzun pertsonarekin ez duzu askotan komunikazio indirekto bat baizik: familiarren bidez duzu erlazio guztia.
Baina beno, hori gu isolatzeko antolatu duten egitura guztiaren barnean ulertu behar duzu. Kanpoko berriak ere hala iristen zaizkigu, berandu, egunkaria ez da beti sartzen.
A.–Zertan pasatzen duzue denbora guztia?
G.R.–Lehen esan dizudan bezala, preso komunengandik erabat aparte gauzkate. Eta horrekin batera espetxe barruko hainbat lekutara sarrerarik ez dugu, ekonomatora adibidez, beste presoekin hitzegin ere egin ez dezagun. Espetxe txiki batean gaude beste espetxe baten barruan.
Gero, gure sekzioan ere sala batean egin behar ditugu gauzarik gehienak, sala «poli» batean: ikasi, otorduak, telebista, lana, jolastu, hitzegin... Ia ahaztu zitzaidan: esan ezazu ikasteko oztopo haundiak ditugula. Ni adibidez kazetaritza ikasten hasi naiz eta badakit astean behin 4etan deitzen didatela; baina dirudienez sekula «ez nago». Sendagileen asistentzia ere aipatzekoa da; badago GRAPO bat paralizaturik dagoena eta hospital batera eraman gabe dago.
Geletan orain ongi gaude, bakoitza berean, nahiko lasai. Baina udaberrian eta udazkenean «hostoak erortzearekin» batera erori ohi da jende asko ere eta orduan betetzen da berriro gartzela. Nork ikasiko du hiru lagunekin? Nola galeraziko diozu zure albokoari musika entzutea?.
A.–Hemen utziko dugu elkarrizketa. Ez dakit, beste mila gauza esaterik ere balegoke baina... Esaidazu nola bukatu.
G.R.–Zaila da. Gure jendeak badaki dena eta ezer berririk seguru ez diedala esango. Beste batzuk berriz eroarena egiten dabiltza, "pasando" ezer gertatuko ez balitz bezala. Zenbait sinesten hasi da etsaiek hainbestetan esan dutena, kriminal batzuk garela. Eta guzti horiei esan behar zaie hemen gaudela presoak eta behin eta berriz errepikatu behar zaie barruan zergatik gauden. Lan asko egin beharra dago, guk ahal dugun pixka barrutik emanaz, eta kanpokoak gogor eginaz. Ez gu ateratzeko bakarrik, beharrezkoa dugun aldaketa lortzeko, eta orduan bai aterako gara burua ondo zutik dugula. Neketsua dela ezin da ukatu, askotan gogorra ere bai, baina eutsi egin behar zaio, gezurrezko bideek inora ez daramatelako. Eta aurrera goazela esan beharra dago. Irabaziko dugula uste dut.
Iñaki Zubiondo

Kanpotik egin behar den indarraren itxaropenean beti.
Hormen artean tartea estua da. Hiria entzun besterik ezin egin.
Gloria Rekarte da Yeseriasko preso euskaldunen dekanoa
7-10

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakEspetxeak
GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakAtxiloketakAtxiloketak
PertsonaiazREKARTE1

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Moja faxisten istorio harrigarria

Gorka Bereziartua

Surf parkerik ez dute eraikiko Donostiako Antondegin, udal gobernuak atzera egin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

Hamabi lagun ikertzen ari dira, Castejonen CAF-Trenasaren kontra egindako protesta bat dela-eta

Gedar

"Torturak ama eta alabarengan sorturiko zauria arintzen lagundu du dokumentalak"

Mikel Garcia Idiakez

Lau, hiru, bi, bat… Gora Olatukoop! Ekonomia eraldatzailearen festa Donostian

Urko Apaolaza Avila

Hondarribiko Udalak aitortza egin die Asturiagako hondartzan hildako bi biktimei

Alaine Aranburu Etxegoien | Oarso Bidasoko Hitza

Azkenak

2024-05-22 | Jon Hidalgo Gereñu

Gaza kostaldean AEBek eraiki duten portua: laguntza humanitarioa ala baliabide naturalen lapurreta?

AEBek Gaza kostaldeko behin-behineko portua eraikitzen amaitu dute, eta kamioi bakan batzuk sartu dira zerrendan. AEBetako mila soldadu aritu dira eraikuntza lanetan. Okupazioaren tresna izatea leporatu diote eragile ugarik portuari, eta begirada Palestinako kostaldeko baliabide... [+]

2024-05-22 | Mikel Garcia Idiakez

Futbolari gay-ak zergatik ez dira ausartu azkenean armairutik ateratzera?

Alemaniako gizonezkoen futbol profesionalean ari diren hainbat futbolari armairutik ateratzekoak ziren maiatzaren 17an. Sekretuan eta kluben bizkar biltzen ari ziren jokalariak, baina espektatiba altuak ezerezean geratu dira, ez da inor armairutik atera. Futbol maskulinoaren... [+]

2024-05-22 | Imanol Satrustegi Andrés

Genozidio ahaztuak

2024-05-21 | ARGIA

Olatukoopek hamar urteko ibilbidea ospatu du Donostian

MULTIMEDIA - erreportajea

2024-05-21 | Mikel Aramendi

Brontzezko historia

Eguneraketa berriak daude