Bilbon Liburu Bila
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Mila bide ezberdin aukera daitezke Bilbon zehar galtzeko; eta trajektu hautatuaren arabera, mila imajina diferente isladatzen dira antonomasiaz giro urbanoaren eredu dugun Botxo honetan: Arestiren erdal herria, Egillorren «Bilbao la muerte», Atxagaren zubi, estazio eta jantzi laranjazko kale garbitzaileak, edo dilubioaren ondorengoz Zazpi Kale lohi gaztigatuak, poteo tabernaz josi-berritzen hasiak, eta Corte Inglesaren zilbor inpudikoa.
Guk oraingoan trajektoria aurrepentsatu bat hartu dugu: liburuen merkatua, Liburudendarik ezagunenak zerrenda batetan jarri eta banan banan, bisitatzera joan gara. Hauek ere Bilboren aurpegiaren izpilu zati sakabanatuak direlakoan.
Bilbok. 450.000 bizilagun, azken urteotan hazkunde arina ezagutu duen unibertsital Campusaren kokaleku (20.000 unibertsitari) ez du ordea, bizitza kultural loratsurik. Hitzaldiak ez dira aukeran izaten, musika taldeak ere maizago joaten dira Donostia edo Gasteizera, eta museoa ezagunagoa egin da herri honetan, bertan ematen diren Hitchock edo Bogart-en filmengatik beste ezergatik baino.
Liburu kontutan ere, aukera ez da zabalegia. Ez dira dozenatik gora liburudenda on-ezagunak, eta hauetatik ia bat ere ez espezialdua, zentzu zehatzean.
Hamar hartu ditugu, eta berauek aztertu: Verdes eta Bilbaina, Parte Zaharrean; Universitas, Kirikiño eta Universal, Albia inguruan; Galeria del Libro, Herriak eta Agirre 11, Bilbo erdian; Bernat Etxepare, Casillan eta Paradiso, Deustuan.
Jasotako datuen arabera, hamar hauetan (zalantzarik gabe, gehien saltzen dutenak), 600.000 liburu inguru saltzen dira urtean.
Tradizio handikoa dugu liburuen munduan Verdes izena. Gerra aurretik, ez bakarrik liburudenda, inprimategi famatua ere ba zen hau, euskal liburuekin eta zehatzago Bilboko garaiko abertzaletasunarekin lotura handia zeukana.
Mugimendu abertzalearen berritzeak, jabego berria ere ekarri zion liburudendari.
IKER taldeak erosi zuen lehenengo, eta gero Jabier ta Asun Zuloagak hartu zuten, orain harte jarraituz.
Eta anekdoten artean, ba garai hartan Bizkaiera eta Batuaren arteko eztabaida pilpilean zegoelarik, hona etortzen zitzaigun andra nagusitxo bat, larogei urte ingurukoa, Agur aldizkariaren erosle zintzoa genuen. Gero, Anaitasuna erostera ere jo zuen; gainera, zenbaki bakoitzeko bizpahiru ale, lagunei ere erregalatzeko; baina erregalatu aurretik, etxean, boligrafoz eta banan banan h guztiak kentzen zizkion Anaitasanari.
Euskal liburuen artean ere, denetarik saltzen da. Hasieran, liburu klandestinoak ziren salmenta handikoak. Geroztik, Euskararen irakaskuntzakoak, metodoak, gramatikak eta beste. Orain literatura gorantza doala frogatu dugu.
Verdes utzi eta euskal liburuaz espezialduta dagoen bestea, Kirikiño, bisitatu dugu. Hau eta Lauaxeta jabe berdinarenak dira, Txomin Saratxaga, zeinek gainera San Miguel distribuidora eta Geu argitaletxea dituen. Euskal liburu zahar eta berriak saltzen dira Kirikiñon; izaten da bertan aukera aspaldian agorturik dauden liburu interesgarriak aurkitzeko ere. Margarita Unzalu-k kontatu digunez, handik ibiltzen dira Lino Akesolo, Mitxel Unzueta, Jon Kortazar eta beste asko liburu bila.
Jende asko datorkigu liburu zaharren bila, eta gu ahalegintzen gara, biblioteka partikularretatik, halakoak lortzen.
Ez dira bi urte, Mazarredo kalean
«Universitas» liburudenda zabaldu zela. Solasaldi luzea izan genuen Aurora, jabearekin. Kezkati agertu zitzaigun liburudendetarako administrazioak agertzen duen axolagabekeriaz. Behi eta berriro, liburuaren lege bat egitearen beharra azpimarratu zigun. Eta bere ideia landuen artean, gogo bat agertu zuen: epe laburrera, gai ezberdinetaz tertuliak edo solasaldi irekiak antolatzea, Bilbok horren beharrik ba duela eta.
Gure sektore hau arazoz beterik dago. Esaterako; ez dira bereizten oraindik liburudendak eta paperdendak; bestalde, sarritan distribuidoreek ere zuzenean saltzen dute, deskontu marjen handingorekin eta hori gure kalterako doa.
Berri edo berriztua behintzat dugu Ledesmako «Universal» denda txikia, erosle gazteak, liburuen ondoan komiki bilduma ugaria, eta pop eta jazz diskoak ere eros daitezke. Ilu eta Spaski enplegatu gazteak, bata komikietaz informatua eta bestea batez ere musikaz.
Azken liburudenda atipiko honekin iritsi gara gure ibilaldi berezi honen bide erdira. Atseden bat hartu eta hurrengoan ekarriko dizuegu beste honen beste.
Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.
Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]
ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.
Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]
Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]
Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]