Geologia hitza etzun eta milioika urtetan sortutako paisaiak irudikatzen ditugu sarritan. Baina gizakiak urte gutxitan egindakoak ere asko dira, eta Meatzaldea da horren adibide bikaina.
Burdina gutxienez Erromatarren garaitik ustiatzen zela dakigun arren, XIX. mende amaieran izan zuen eraldaketa sakonena inguru honek: Bessemer bihurgailuarekin modu industrialean erauzi zituzten kareharri artean ezkutatzen ziren burdinazko zainak, eta 13.000 meatzari jardun ziren zeregin horretan, baldintza oso kaskarretan. Baina zer egiten zuen burdin horrek hor? Nola iritsi zen haraino?
Arrezife arteko burdin salda
Gezurra badirudi ere, Ibaizabal Ezkerraldea ixten duten mendi horiek guztiak –baita beste mendi ezagun asko ere: Anboto, Itxina, Txindoki, Udalaitz, Aizkorri...– arrezifeak ziren iraganean, eta Euskal Herria atoloiez eta koral-irla tropikalez josia zegoen garaiak gogorarazten dizkigute. Arrezife horiek, kolore gris argia duten kareharrizko arroka-masa lodiak dira gaur egun, eta erraz bereiz daitezke. Bada, arrezifeek aurretik zeuden uholde-lautadetako sedimentuak estali zituzten, tartean burdina eta antzeko mineralak. Tenperaturaren igoerak salda berotu eta kareharrietako hausturak bete zituen, burdinazko zainak sortuz, Meatzaldean hain ugaria den siderita eta goethita, esaterako.
Siderita ez zen hain aberatsa, baina industrializazioarekin hura ustiatzeko modua aurkitu zuten eta Bizkaiko Labe Garaietan ere erabiltzen hasi ziren. XX. mende hasieran aire zabaleko ia ehun ustiategi eta beste bi dozena lurpeko meatze ireki zituzten Trapagaran, Ortuella eta Meatzaldeko beste herrietan. Horien artean Bodovallekoa zegoen, Gallartan (Abanto-Zierbena): 700 metro luze, 350 metro zabal eta 150 metro sakoneko zulo handi bat, Euskal Herrian itsasoaren maila azpitik dagoen puntu bakarra da –37 metro beherago–. Meatze horretatik 200 milioi tona siderita atera zituzten, Gallartako herrigune zaharra desagerraraztearekin batera.
Bodovalleren gainaldean Euskal Herriko Meatzaritza Museoa dago eta hainbat bisita gidatu antolatzen dituzte, tartean Bodovallen zegoen Concha II meatzearen aztarnak ikusteko.
Non
Bizkaia (Meatzaldea)
Nola iritsi
Trapagaran parean A-8 autobidea utzi eta Gallartara bide zabal batek eramango gaitu; auzoaren sarreran dagoen biribilgunetik gertu kokatzen da Euskal Herriko Meatzaritzaren Museoa.
Bisita egiteko
www.meatzaldea.eus
Informazioa
Geodibertsitatea liburua eta Haizeolak elkartearen www.ferreriademonte.com webgunea.
[Artikulu hau ARGIAren Aktualitatearen Gakoak 2022 100 orrialdeko aldizkari berezian argitaratu da. ARGIA Jendeak paperean edo PDFan jasoko du, bakoitzak hautatu duen gisan. Oraindik ez baduzu pausoa eman, egin zaitez ARGIAkoa eta plazer handiz bidaliko dizugu! Gainerakoek, Azokan eros dezakezue]
Ikasle bati isuna ipini diote institutuan lan politikoa egiteagatik, eta hori salatzeko agerraldi bat egiten ari ziren bitartean, gazteen aurka jo du Ertzaintzak. Zazpi lagun identifikatu ditu.
Zuzendari nagusiak eta zuzendari editorialak egindako jazarpena salatu dute enpresa batzordeak eta ELA sindikatuak.
Enigma Green Power enpresak proiektatutako zazpi parke eoliko eraikitzearen aurka agertu zen Odieta, Olaibar, Anue eta Esteribarreko bizilagunek osatutako Haize Berriak plataforma. Bost megawatteko potentzia elektrikoa eta 195 metroko altuera duten aerosorgailu horiek "kalte... [+]
Giza eskubideen urraketa horietan duten erantzukizuna aitortu gabe jarraitzen dutela seinalatu du koalizio subiranistak.
Basauriko Bridgestoneren zuzendaritzak astelehen arratsaldean eman du pneumatiko lantegian enplegua erregulatzeko txostenak eragingo liekeen langileen kopuruaren berri: 232 behargin geratuko lirateke kalean, 335 beharrean. Horrez gain, ekoizpena handitzeko eta kalte ordainak... [+]
Akordioa asteazkenean sartuko da indarrean. Haren ondorioz, AEBek %30eraino jaitsiko die ordaindu beharreko muga zerga produktu txinatarrei, eta Txinak %10eraino estatubatuarrei.
Donibane Garazi inguruko herri ttipi batean sortua da Bea, eta 1970eko hamarkadan ondoko eskola publiko batean ikusi zituen bortizkeria, sexu eraso eta bortxaketak salatu dizkigu. Irakasleak eragiten zizkiela tratu horiek ama eskolako eta lehen mailako haurrei, mutikoak bortizki... [+]
Ukrainaren Europako aliatuak Zelenskirekin bildu dira, eta menia astelehen honetan indarrean jartzea proposatu dute, Errusiak jada ezezkoa eman badu ere. Boluntarioen koalizioko agintariek azpimarratu dute garrantzitsua dela Ukrainari laguntza militarra ematen jarraitzea,... [+]
Larunbatean Donostian amaitu den "gerra eta kapitalismoaren kontrako" Euskal Herriko Emakumeen* Mundu Martxaren VI. ekintza izan da. Euskal Herriko Gazte Feministak Baterajotzea deitu du urriaren 31tik azaroaren 2ra, Zaldibarren. "Kaleak hartu eta konspirazio,... [+]
"Teknologia burujabea Euskal Herrian? Zure proiektua ezagutu nahi dugu!": horrela egin du deia Euskarabildua jardunaldiaren antolakuntzak hurrengo ediziorako proposamen eskea eginez. "Azaroan Euskarabildua jardunaldiaren 14. edizioa ospatuko da eta Euskal... [+]
Frantziako Hezkuntza Ministerioak oraindik ez dio Seaskari argitu hurrengo urtean zenbat ikasgela eta irakasle izango dituen. Hori dela eta Baionako kaleak betetzera deitu dituzte guraso eta euskaltzaleak. Igandean, Herri Urratsera milaka lagun hurbildu dira beste urte batez,... [+]
Ikerketa urtarrilean abiatu zuen Ertzaintzak, biktimetako batek Gizarte Segurantzan laguntza eskatu ostean. Nahiz eta egunero hamar ordu baino gehiagoz lan egin "ez zuen nahikoa baliabiderik, ezta jateko ere". Ondorioz, zuntz optikoa instalatzen zuen enpresa bateko burua... [+]
Antolakunde armatu kurduak bere 12. kongresuan hartu du erabakia, Abdullah Öcalan buruzagi historikoak otsailean eginiko eskaerari jarraituta. 1984an abiatu zuen PKK-k Turkiaren aurkako borroka armatua, eta Nazio Batuen Erakundearen arabera 45.000 hildako inguru eragin ditu... [+]