Arrue ikerketak argi deskribatu digu nolakoa den haur eta gazteen hizkuntzaren erabilera, bai eta argi erakutsi ere zer lotura duen erabilera horrek hainbat aldagairekin. Datu bat nabarmentzen da: 9 eta 13 urteen artean, asko jaisten da ikaskideen arteko euskararen erabilera. Bestalde, kideen artean euskara erabiltzeak lotura estua du lau aldagairekin: eskolaz kanpoko jarduera antolatuetan erabiltzen den hizkuntzarekin, eskolako hizkuntza-ereduarekin, etxeko erabilerarekin eta irakasleen arteko hizkuntza-erabilerarekin.
Oro har, hau antzematen da: ikasleek –heltzen doazen neurrian– gaztelaniara jotzen dute haien arteko harremanetan. Oro har, bai, baina ez beti: “Herriko euskaldunen proportzioa” altua denean, joera ez da igartzen; bai, aldiz, ingurune ez horren euskaldunetan, lehen hizkuntza eta etxeko hizkuntza euskara izanagatik.
Datu horietatik zera ondoriozta daiteke: gaztetxoek bat egiten dute ingurune hurbilean nagusi diren hizkuntza-jokabideekin; hots, haien gertuko harreman-sareetan nagusi diren erabilera-arauetara egokitzen dira.
Horra datuak eta datuek deskribatzen duten egoera. Orain beste urrats bat eman beharra daukagu eta aztertu zein prozesu gertatzen ari diren pertsona eta talde horien baitan. Gaztetxoek zergatik egiten dute bat gizarte-arau horrekin?; zergatik ez diote aurre egiten beste hainbat araurekin egiten duten moduan? Parekideen talde-jokaera (-presioa) izan daiteke eragilea, bai. Baina, zer dela-eta egiten du taldeak hautu hori? Eragin dezakegu bestelako hautu bat egin dezaten?
Bestalde, talde-jokaerak zergatik egiten du, gehienetan, gaztelaniaren alde? Zenbaitetan taldekideen hizkuntza-erraztasuna edota etxeko hizkuntza-ohitura izan daiteke gakoa. Baina beste zenbaitetan, erraztasun-maila (eta familia-hizkuntza) ezberdineko gazteak elkartzen direnean ere, gaztelaniaren aldeko hautua nagusitzen da askotan. Zergatik? Hizkuntzen gizarte-balioari buruz eraiki dituzten pertzepzioek, usteek eta sinesmenek eragina izan dezakete hautu horretan, bai. Baina, nola eraiki dituzte pertzepzio eta uste horiek? Gizarte-egoerak askotarikoak dira; ez dira kolore bakarrekoak. Eragin dezakegu bestelako pertzepzioak eta usteak eraiki ditzaten?
Ebidentzietatik eratorritako galderek erronka planteatzen digute: bilatu, jardun, probatu, hausnartu… (ikerketa-ekintza moduko ikerketa aplikatua egin). Eta, besteak beste, ekinbide hauek iradokitzen dizkigute:
Auzoan. Ohiko sozializazio-guneen eragina ikusita, aisialdi antolatuaren eskaintza sendoa egin behar dugu: euskaraz, denontzat. Gazte guztiek izango dute onuragarri, eta bereziki beren ohiko testuinguruan euskaraz jarduteko aukera gutxi dutenek; gaitasunean sakontzeko eta elkarbizitzan euskaraz aritzen ohitzeko trebaleku izango dute aisialdi antolatua.
Eskolan. Ikasleek euskaraz gaitasun nahikoa garatzen dutela ziurtatzeaz gain, batetik, erabileraren aldeko hautu kontzientea elikatu behar dugu –hizkuntzari buruzko pertzepzioak, autopertzepzioa, konfiantza eta segurtasuna optimizatuz eta, bestalde, nahimena elikatzeko eta erabaki pertsonalak zein taldekoak ahalbidetzeko hausnarketa sustatuz– eta, bestetik, ohikoa ez den hizkuntza-jokabide proaktiboa izateko behar diren trebetasunak landu behar ditugu. Eta irakasleok erabileraren eragile eta eredu gisa jokatu behar dugu –jokaera proaktiboaren erreferentzia eskaini: erakutsi konbergentzia-arauari izkin egin dakiokeela eta euskarari eutsi–.
Etxean. Euskararen erabileraren aldeko espektatibak sustatu behar ditugu, eta euskara dakiten gurasoen kasuan, eguneroko elkarbizitzan erabileraren eredu izan behar dugu.
Lantegi interesgarria dugu aurrean.
Amnesty International (AI) elkarteak gogor kritikatu du Aung San Suu Kyi, Myanmarreko Estatu Kontseilariak –legez presidentea ez izan arren hark du benetako boterea herrialdean– rohingya etnia jasaten ari den erasoei buruz esandakoak. Myanmarreko armadak giza eskubideen zapalkuntzan duen erantzukizunaren aurrean ez ikusiarena egitea aurpegiratu dio AIk Aung San Suu Kyiri.
Herriok Erabaki taldeak prentsaurrekoa eskaini du David Rinconen eta Hanburgon atxilotu zituzten beste gazteen askatasuna aldarrikatzeko. David Rincon irailaren 25ean epaitua izango da Hanburgon; atxiloketa salatzeko eta G20aren aurka manifestaziora deitu dute ostiralerako, Bilbon. Arratsaldeko 19:30ean bilduko dira Arriaga plazan, eta Euskal Herriko herritar guztiei deia luzatu diete bertaratzeko eta parte hartzeko. Hanburgon G20aren kontrako manifestazioetan atxilotu zituztenak epaitegietatik... [+]
Hamaika egunez euskaraz ekimena aurkeztuko dute gaur Berbaizu euskara elkarteko kideek. Azaroaren 23tik abenduaren 3ra, "Deustualdeko euskaldunak aktibatuz hizkuntza-ohiturak iraultzea" helburu du ekimenak.
"Antzezlan handia dago Espainiako Gobernuaren baitan Abiadura Handiko Trenarekin", esan du Zelaiak. "Tren publiko eta soziala sortzeko azterlanik ez dute egin, nahiz eta ekonomikoki merkeagoa eta ingurumenarekiko kalte txikiagoak sortuko lituzkeen", nabarmendu du. AHTaren inguruan hitzaldiak emanen dituzte datozen egunetan Nafarroako hainbat herritan.
Nola eragiten dute lasterketa eguneko baldintzek errendimenduan eta kirolariaren fisiologian? Galdera honi eta beste hainbati erantzungo diote mediku eta kirolariek Donostian urriaren 7an.
Demagun ehun urte barru Anjel Lertxundik egoki atondutako liburua. Hainbat egileren artean egina, hainbat egileren elkarrizketek eta karta zuriek osatua. Besteak beste, itzultzaileen idazletza izaeraren errekonozimendua berresteko sortua.
AliExpress-en Kataluniako independentismoa erosi zenuen; etxera iritsi eta kaxatik atera duzunean, ordea, muturra okertu zaizu: ez, ez zen hau. Zeren hau da gure gaur egungo independentismoa.
Dispertsio politikak zortzigarren istripua eragin duela salatu du Etxeratek. Asier Garcia Justo euskal presoaren bikotekideak irailaren 16an Badajozeko espetxera bidean zela izan zuen istripua. Elkarretaratzeetara deitu dute Hegoaldeko lau hiriburuetan.
Lutxo Egia idazleak aurkeztu eta zuzenduko du gaur, hilak 19, Bidebarrieta Liburutegiko ekitaldi aretoan, Eztabaidak Literaturarekin zikloaren baitan, 19:30ean hasiko den solasaldia.
