2000 Argia kanala

> AURKEZPENA
> 2000 ARGIA TOPAKETAK
> ERREPORTAJEAK
> ARTIKULUAK
> KRONOLOGIA
> ARGIAKO AZALAK
> ERREPORTAJE LEHIAKETA

680. zenbakia	832. zenbakia	1000. zenbakia	1209. zenbakia	1432. zenbakia	1440. zenbakia

1976/03/21	1979/06/03	1984/01/15	1988/07/31	1993/04/25	1993/06/20

[ azal gehiago ikusi ]

2000 ARGIA TOPAKETAK

Nazio Eraikuntza: nora eta nola?
Urriak 4, 19:00. Bilboko La Bolsa Kultur Etxea Partaideak: - Josune Ariztondo (EAJ) - Uxue Barkos (Nafarroa Bai) - Mertxe Colina (AB) - Begoña Errazti (EA) - Aintzane Ezenarro (Aralar) - Jone Goirizelaia (Batasuna)

Hizkuntza Normalizazioa: nora eta nola?
Urriak 11, 19:00. Gasteizko Villa Suso Jauregia Partaideak: - Joxe Jabier Iñigo - Paula Kasares - Miren Mateo - Erramun Osa

Gizarte Eredua: nora eta nola?
Urriak 18, 20:00. Donibane Garaziko Herriko Etxeko Gela Nagusia Partaideak: - Mixel Berhokoirigoin (ELB) - Rafa Diez (LAB) - Joxe Elorrieta (ELA)

Kultur Sorkuntza: nora eta nola?
Urriak 25, 19:00. Iruñeko San Zernin Aretoa Partaideak: - Jose Ignazio Ansorena - Aingeru Epaltza - Tere Irastortza - Xabier Mendiguren Elizegi

ERREPORTAJEAK

	1995-2000: Rotaflexek moztuko ote lukete 18/98 makrosumarioa?
	1960-2000 urte arteko gertaera garrantzitsuenen errepasoa amaitutzat eman du Nagore Irazustabarrenak, "Titaniozko jauregia... eta prezintozko kaiola" izeneko erreportajearekin. Titaniozko jauregia Bilboko Guggenheim museoa da. Prezintozko kaiola, Baltasar Garzonek Egin egunkariaren itxierarekin abian jarri zuen 18/98 makrosumarioa. Bigarren hau eta Itoizko urtegiaren aurkako ekintzak izan ditugu hizpide, besteak beste, Sarekada honetan.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "Titaniozko jauregia... eta prezintozko kaiola"

	1990-1995: Indurainen bost Tourrak, Euskaldunon Egunkarian
	90eko hamarkada hasieran, euskaldun askok eskuzabalik hartu zuten kioskoetara hurbildu zen bisitari berria: Euskaldunon Egunkaria. Nagore Irazustabarrenak aste honetako ARGIAn idatzi duen "Tourmaletetik bai, baina Leizarandik ez dira pasako" erreportajean dioen moduan, 1990eko abenduan jaio zen euskarazko egunkaria, arazo eta ika-mika batzuk tarteko, baina ilusio handiz. Proiektu berria abian jarri zuenetako batek, Joxemi Zumalabe idazle eta euskaltzale gipuzkoarrak, bere haserrea agertu zuen ARGIAren 1.382. zenbakian idatzi zuen "Zeren bila dabil Arregi?" artikuluan. Eusko Jaurlaritzako Kultur sailburuaren jarrera zuen hizpide eta besteak beste, Euskaldunon Egunkaria lagundu ez izana leporatu zion Zumalabek.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "Tourmaletetik bai, baina Leizarandik ez dira pasako"

	1985-1990: Zapi gorriak zerua du estaltzen
	Iruindar, nafar eta oro har euskaldun ugariren bihotzak saltoka ipintzen ditu urtero San Fermin jai erraldoiak. Festa eta parrandarako aitzakia gutxi behar dute Iruñean bildutakoek, giroa bero-bero mantentzen baita aste guztian zehar. Zenbaitetan, gainera, ezuste atseginek are ederragoa bilakatzen dute mundu osoan oihartzun gero eta handiagoa duen jaia. 1985ean Nafarroako hiriburuan zeudenek, adibidez, nekez ahaztuko dute Martuteneko espetxetik iritsitako berriak eragindako zirrara. Joseba Sarrionandiak eta Iñaki Pikabeak San Fermin egunean handik ihes egitea lortu zuten.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "Ihesa... eta HIESa"

	1980-1985: Deiadar hunkigarria heldu da Everesteko gailurretik. Eta tiro hotsak Bilboko kaleetatik
	Martin Zabaleta munduaren gailurrean. Tejeroren estatu kolpe saiakera frustratua. ETBren sorrera. Santi Brouarden erahilketa. Euskal Rock Erradikala. 1983ko uholdeak. Reala eta Athletic ligako txapeldun. Horiek eta beste hainbat gertaera bildu ditu Nagore Irazustabarrenak "Everesteko gailurretik... etxeko zulora" erreportajean. Ohi bezala, horiei buruz Interneten aurkitu dugun informazioarekin osatu dugu aste honetako Sarekada.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "Everesteko gailurretik... etxeko zulora"

	1975-1980: Ez, eskerrik asko
	Ezbairik gabe, Francoren heriotza izan zen 1975eko gertaerarik aipagarriena. Azaroaren 20an hil zen, eta orduan abiatu zen trantsizio politikoa. Euskaldunek kaleak hartu zituzten, euren aldarrikapenak lau haizetara zabaltzeko eta edozer onartzeko prest ez zeudela erakusteko. Nagore Irazustabarrenak ARGIA astekarian idatzi duen "Nuklearrik? Ez... eta Konstituzioa ere ez" erreportajearen titularrak dioen bezala, Konstituzioari adibidez ezezkoa eman zion gizarteak. Baita energia nuklearrari ere. Artean, Guardia Zibilak bere horretan jarraitzen zuen. 1976ko maiatzean, euskal prentsaren historian lehen aldiz, Zeruko ARGIAk koloretako argazkiak publikatu zituen. Irudiok Amparo Arangoak guardia zibilen esku jasandako torturen ondorioak erakutsi zituzten. Eta 1979ko ekainean Gladys del Estal hil zuten Tuteran, zentral nuklearren aurkako protesta ekitaldi batean.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "Nuklearrik? Ez... eta Konstituzioa ere ez"

	1970-1975: Irail Beltza Munichen eta Txilen. Eguberri zalapartatsuak Euskal Herrian
	70eko hamarkadaren lehen erdian, Franco hil arteko urteetan, gauza aipagarri ugari gertatu zen Euskal Herrian eta gure mugetatik at. Nagore Irazustabarrena kazetariak horietako batzuk bildu ditu ARGIA astekariaren 1.994. zenbakian kaleratutako "Irail beltzak... eta eguberri nahasiak" izeneko erreportajean. Halaxe izan baitziren. Eguberri nahasiak gurean, eta irail beltzak kanpoan.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "2000 ARGIA: Irail beltzak... eta eguberri nahasiak"

	1965-1970: 68ko udaberri hura...
	Uztailean ARGIAren 2.000. zenbakia kaleratuko dugula-eta, pasa den asteko 'Sarekada'n 1960-2000 bitarteko hainbat gertaera jorratzeari ekin genion. 1965. urtean geratu ginen, eta bidean aurrera eginez, gaurko honetan 1970 arteko bost urteak izango ditugu hizpide, Nagore Irazustabarrenak astekarian argitaratutako "Ilargiak ez du h-rik" erreportajea oinarri izanik eta batez ere nazioarteko albisteei tarte eginez.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "2000 ARGIA: Ilargiak ez du h-rik"

	1960-1965: Marylin, JFK, Rantzinger eta Vajonteko ezbeharra
	1.963an bilakatu zen Zeruko ARGIA astekari. Jada 30 urtetik gora pasa dira orduz geroztik, eta aurki 2.000 alea kaleratuko dugu. Uztailean, hain juxtu. Hori dela-eta, ARGIA astekariak azken lau hamarkadei errepaso egingo die datozen asteotan, orduan kaleratutako hainbat artikulu ardatz izanik. Aste honetako zenbakian (1.992.ean), 1960-1965 bitarteko albiste garrantzitsuenetako batzuk bildu ditu Nagore Irazustabarrena kazetariak, eta Interneten gertaera horiei buruz aurkitutako informazioarekin osatu dugu gaurko SAREKADA hau.
	ERREPORTAJEA ZABALDU
	ARGIA astekariko erreportajea. "2000 ARGIA: Altxerritik Hollywoodera Aita Santuaren baimenarekin"

[ IGO ]

ARTIKULUAK

	Bidanitar Ladislao. “Marilyn Monroe. Ari egin zioten hileta!”
	Zeruko Argia \| 5. alea \| 1963ko ekainak 31

	Arregi´tar Rikardo. “Kennedy´ren pentsamenduaren eriotza”
	Zeruko Argia \| 61. alea \| 1964ko uztailak 26

	Oteiza'tar Gorka'k. “Aritzari oles-deia”
	Zeruko Argia \| 100. alea \| 1965eko urtarrilak 24

	Gazte Naiz
	Zeruko Argia \| 141. alea \| 1965eko azaroak 7

	Rikardo Arregi. “Herriak eta Gizonak. Gure gaurko gizartean”
	Zeruko Argia \| 200. alea \| 1966ko abenduak 25

	“Walt Disney jatorriz euskalduna omen da”
	Zeruko Argia \| 204. alea \| 1967ko urtarrilak 22

	"H"ari buruz”
	Zeruko Argia \| 216. alea \| 1967ko apirilak 16

	Xabier Lete. “Eskandalo-tik azterketara”
	Zeruko Argia \| 247. alea \| 1967ko azaroak 26

	Larresoro (Jose Luis Alvarez Enparantza "Txillardegi"). “Praga'tik Paris'a”
	Zeruko Argia \| 275. alea \| 1968ko ekainak 9

	Rikardo Arregi. “Inportazioko jokabiderik ez”
	Zeruko Argia \| 289. alea \| 1968ko irailak 15

	Baxarri. “Joxe Manuel Ibar 'Urtain' Europako txapeldun dugu”
	Zeruko Argia \| 371. alea \| 1970eko apirilak 12

	Juan Anjel Etxeberria. “Euskalerrian, euskera debekatua! Esanak ederrak eta egiñak pobreak”
	Zeruko Argia \| 377. alea \| 1970eko maiatzak 24

	“Epaiketa Burgosen”
	Zeruko Argia \| 406. alea \| 1970eko abenduak 13

	“Abenduak 28. Errugaberen eguna (Burgosko epaiketako zigorrak)”
	Zeruko Argia \| 410. alea \| 1971ko urtarrilak 10

	Juan Mari Torrealdai. “Droga eta drogazaletasuna”
	Zeruko Argia \| 459. alea \| 1971ko abenduak 12

	Gurutz Ansola. “Munich-ko gertaera”
	Zeruko Argia \| 498. alea \| 1972ko irailak 17

	J. Elustondo. “Vietnamgo kondaira gorria”
	Zeruko Argia \| 519. alea \| 1973ko otsailak 11

	Larresoro (Jose Luis Alvarez Enparantza "Txillardegi"). “Jon Mirande. Aiphasorhoko”
	Zeruko Argia \| 521. alea \| 1973ko otsailak 25

	Xabier Lete. “Chilen hildako bi kantari”
	Zeruko Argia \| 572. alea \| 1974ko otsailak 17

	Anatsan. “Portugal itxaropenaren ateak zabalik”
	Zeruko Argia \| 585. alea \| 1974ko maiatzak 19

	Xabier Arzallusi elkarrizketa”
	Zeruko Argia \| 607. alea \| 1974ko urriak 20

	“Juan Carlos Errege”
	Zeruko Argia \| 664. alea \| 1975eko azaroak 23

	Harpidetza eskaintzaren iragarkia
	Zeruko Argia \| 673. alea \| 1976ko otsailak 1

	“Maria Amparo Arangoa Satrustegui, zauritua”
	Argazkiak: 1-2-3-4
	Zeruko Argia \| 686. alea \| 1976ko martxoak 2

	Matxainek eta Olariagak euskal presoei buruz egindako marrazkia
	Zeruko Argia \| 717-718. alea \| 1976ko abenduak 19

		Migel Anjel "Apala"ri kartzelatik irtendakoan egindako elkarrizketa
		Zeruko Argia \| 751. alea \| 1977ko irailak 11

	Olariagak Txiki eta Otaegiren hilketaren ostean egindako marrazkia
	Zeruko Argia \| 754. alea \| 1977ko urriak 2

	Txiki eta Otaegiri eskainitako azala
	Zeruko Argia \| 801. alea \| 1978ko urriak 1

	Julen Kalzada. “Nortaz fida? ”
	Zeruko Argia \| 813. alea \| 1978ko abenduak 24

	Gladysen Egia auzoko lagunak. “Bizirik behar genuen”
	Zeruko Argia \| 833. alea \| 1979ko ekainak 10

	K. Argiñano. “Sukaldaritza gaur Euskadin”
	Zeruko Argia \| 859. alea \| 1980ko urtarrilak 13

		“Everest: sei urte eliron batentzat”
		Zeruko Argia \| 877. alea \| 1980ko maiatzak 25

	“Argiari irailerako bidea prestatzen”
	Zeruko Argiaren azken azala
	Zeruko Argia \| 883. alea \| 1980ko abuztuak 3

		Mariasun Landa. “Dibortzioa dela eta...”
		Argia \| 899. alea \| 1981eko uztailak 18

	“Tejeroren ona”
	Argia \| 904. alea \| 1981eko martxoak 8

	Joseba Sarrionaindia. “Ortzea azula da”
	Argia \| 907. alea \| 1981eko apirilak 5

	The Clash rock taldekoei Xabier Montoiak eta Iñaki Uriak egindako elkarrizketa
	Argia \| 910. alea \| 1981eko maiatzak 10

	Vulpes eta Zarama taldekoei Xabier Montoiak eta Iñaki Uriak egindako elkarrizketa
	Argia \| 919. alea \| 1981eko irailak 13

	Pello Zubiria “Uholdeak eta euskarari dirua kendu”
	Argia \| 985. alea \| 1983ko irailak 18

	Jesus M. Arzallus. “Atletik txapeldun”
	Argia \| 1.015. alea \| 1983ko maiatzak 13

	J.R. Etxebarria. “Jarrera koerentearen gogortasuna”
	Argia \| 1.038. alea \| 1984ko abenduak 2

	Pello Sarasketa. “Hiru nobela zinemaz eskainiko dira euskara hutsez”
	Argia \| 1047. alea \| 1985eko otsailak 10

			J. Landa . “Euskal Telebistaren krisia: tentsio zahar guztiak batera lehertu dira.”
			Argia \| 1064. alea \| 1985eko ekainak 16

	Josu Landari kartzelatik irten berritan egindako elkarrizketa: “Ihesketa honek ametsak posible direla frogatu du”
	Argia \| 1069. alea \| 1985eko uztailak 28

	Kristina Mardaras, Txapelketa Nagusira aurkeztu zen lehen emakume bertsolaria: “Txapelketaren desafioa nireganatu dut”
	Argia \| 1076. alea \| 1985eko urriak 14, 21

	Elias Amezaga: “EAJren barruan asko dira OTANen aurka”
	Argia \| 1094. alea \| 1986ko martxoak 9

			Iñaki Zubiondo. “EAJ-PNV dagoenekoz zatiketarako heldua.”
			Argia \| 1115. alea \| 1986ko irailak 7

	Iñaki Zubiondo . “Bartzelonako hilak lurperatuta ondorio politikoak gelditu dira”
	Argia \| 1157. alea \| 1987ko ekainak 28

	Koldo Mitxelenaren azken hitzak: “Gure kulpa negargarria izan da lanak beti elizgizonen esku utzi ditugula soil-soilik”
	Argia \| 1169. alea \| 1987ko urriak 18

	Bernardo Atxaga: “Bakoitzak idazten du ez bakarrik nahi duena baizik eta ahal duena”
	Argia \| 1210. alea \| 1988ko irailak 4

				Pablo Sastre . “Afganistan: hasi da Kabulgo setioa”
				Argia \| 1232. alea \| 1989ko otsailak 12

	Joxemi Zumalabe. “Jaioko dira berriak”
	Argia \| 1270. alea \| 1989ko abenduak 3

	Josu Muguruza. “Ni ez nintzen Anoetara joan”
	Argia \| 1270. alea \| 1989ko abenduak 3

	Imanol Murua: “Madrilek, transferentziak ukatuta, motzean lotua du Eusko Jaurlaritza”
	Argia \| 1347. alea \| 1991ko uztailak 14

	Federiko Krutwig: “Sasintelektual asko daude euskal kulturan”
	Argia \| 1350. alea \| 1991ko abuztuak 4

	Joxemi Zumalabe. “Zeren bila dabil Arregi?”
	Argia \| 1382. alea \| 1992ko apirilak 12

	Victor Aierdi. “Autobidearen irtenbidea Nafarroan, etorkizuneko erreferentzia”
	Argia \| 1386. alea \| 1992ko maiatzak 10

	Txaro Arteaga: “Tratu Txarrak Salatzea Errazena Da, Irtenbidea Aurkitu Behar Da”
	Argia \| 1383. alea \| 1992ko apirilak 19

	Karlos Arguiñano: “Tontakeriak esaten ditut baina janaren gaia asko zaintzen dut”
	Argia \| 1407. alea \| 1992ko azaroak 1

	Paco Rabanne: “Goi-mailako moda mass-mediak erakartzeko publizitatea da”
	Argia \| 1421. alea \| 1993ko otsailak 7

	Gregorio Ordoñez: “PP txapelik gabeko EAJren bertsio hobetua da”
	Argia \| 1441. alea \| 1993ko ekainak 20

	Unai Iturriaga. “Intsumisioaren aldeko eguna 94/10/9”
	Argia \| 1499. alea \| 1994ko urriak 9

	Carlos Iturgaitz: “Euskotarrok Euskal Herria zazpi probintziek osatzen dutela uste dugu”
	Argia \| 1454. alea \| 1993ko urriak 24

		Pello Zubiria. “Eltzea berotu ala hoztu, horra hautua”
		Argia \| 1516. alea \| 1995eko otsailak 5

	Jon Idigoras: “Bakea lortzeko ez dugu kimika edo ingeniaritzako Nobel saridunik behar”
	Argia \| 1553. alea \| 1995eko azaroak 26

	Jose Mari Agirre. “Guggenheim, Gernika eta gukeriak”
	Argia \| 1581. alea \| 1996ko ekainak 9

	Juan Jose Ibarretxe. “Aportazioak: hitzarmen integratzailea”
	Argia \| 1597. alea \| 1996ko urriak 27

	Jon Idigoras: “Edonork, helburu batean sinesten badu, azkeneraino joan behar du”
	Argia \| 1584. alea \| 1996ko ekainak 30

	Fernando Buesa: “Gasteizko Giza Eskubideen Batzordea kartzelero lana betetzen ari da”
	Argia \| 1607. alea \| 1996ko abenduak 29

	Joxemari Iturralde. “Ez da harritzekoa”
	Argia \| 1626. alea \| 1997ko maiatzak 25

[ IGO ]

KRONOLOGIA

1999

- "Gara" egunkariak zero zenbakia aurkeztu zuen urtarrilaren 2an.
- Zabalik Correo Taldearen euskarazko astekariaren lehen alea argitaratu zen azaroan.
- Argia aldizkariak bere bertsio elektronikoa jarri zuen Interneten.
- Eibar.org elkarteak Aurki Interneteko euskara hutsezko lehen bilatzailea jarri zuen martxan.
- Euskara ikastearren, lau magistratu liberatu ziren estreinakoz.
- Espainiako Barne Ministerioak martxan jarritako drogen aurkako kanpainako leloaren itzulpen txarrak polemika sortu zuen. "A tope sin drogas" gaztelaniazko leloa "Atsedenik ez drogarik gabe" itzuli zuten Gobernuko ordezkariek.
- Euskal Kulturaren Batzarrea (EKB) desegitea erabaki zuen elkarteko Batzorde Iraunkorrak.

1998

- Lizarra-Garazi akordioa sinatu zen. ETAk su-etena egin zuen.
- Baltasar Garzon epaileak "Egin" egunkaria eta Egin irratia itxi zituen uztailean.
- Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak (CGPJ) euskara epaileen lehiaketa guztietan meritutzat hartzen duen araudia onartu zuen.
- Euskaltegiak kriminalizatzeko kanpaina bati ekin zion Madrilgo ABC egunkariak, IKAko euskaltegi bateko ariketa bat aitzakiatzat hartuta.
- Denon Eskola federazioa sortu zen Araban.

1997

- Euskarak Euskal Herriko Justizia Administrazioetan pairatzen duen egoera larria normaltzeko asmoz, Abokatu Euskaldunen Sindikatua osatu zen azaroaren 26an.
- Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua sortu zen abenduaren 6an Durangon.
- D ereduaren alde lan egiteko Sortzen izeneko guraso-elkartea jaio zen Iruñean.
- Joxemi Zumalabe Fundazioa sortu zen.
- Reina Sofia Museoak Picassoren "Guernica" Guggenheim Museora ekartzeari ezezkoa eman zion. Obraren egoera hauskorra jarri zuen arrazoitzat.

1996

- Nafarroako Gobernuak Euskara Batzordea sortu zuen martxoan.
- Anuntxi Aranak euskarazko tesia aurkeztu zuen, Baionako Fakultateko lehena.
- Euskal Herriko Farmazilari Euskaldunen Elkartea sortu zen.
- Partaide kooperatibak irakaskuntza publikotik at zeuden 49 ikastola bildu zituen
- Euskalgintza Elkarlanean fundazioa sortu zen.
- Mondragon Eskola Politeknikoak, Oñatiko Enpresa Eskola Teknikoak eta Eskoriatzako Irakasle Eskolak Mondragon Unibertsitatea sortu zuten.
- "El periodico de Alava" egunkariak lehen zenbakia plazaratu zuen abenduan.
- OTB Oarso Telebista eta Canal Gasteiz telebistak sortu ziren.
- Entzun! euskara hutsezko musika aldizkaria sortu zen.
- Euskal Antzerki Talde Amateurren Elkartea aurkeztu zuten Diman
- Bilboko Guggenheim Fundazioak Picassoren "Guernica" Bilbora ekartzea eskatu zion Reina Sofia zentroari.

1995

- ETAk Gregorio Ordoñez PPko parlamentario eta Donostiako zinegotzia hil zuen.
- Bestalde, Zenbat Gara kultur elkarteak euskarazko lehen kafe antzokia zabaldu zuen Bilbon.
- Frantziako gobernuak Euskaltzaindiaren ofizialtasuna onetsi zuen otsailean.
- Maila ez unibertsitarioan ari diren irakasleentzat, Hik Hasi aldizkaria sortu zen.
- Euskarazko entziklopedia orokorren urtea izan zen 1995. Urtarrilean "Lur Hiztegi Entziklopedikoa" aurkeztu zuten egileek. Klaudio Harluxet Fundazioaren "Euskal Hiztegi entziklopedikoa" abenduan heldu zen, Egunkaria-ren eskutik eta atalka.
- Paperzaleak elkarteak Ostiela! aldizkaria plazaratu zuen. (argazkia)
- Euskal Herriko Gidoigileen Elkarte Profesionala sortu zuen.

1994

- Xuxen deituriko euskarazko lehen zuzentzaile ortografikoa aurkeztu zuten Donostian.
- Juan Mari Mendizabal AEK-ko ordezkariak eta Joseba Arregi Kultura Sailburuak AEK eta HABEren arteko akordio historikoa sinatu zuten Bilbon.
- Azaroan, hizkuntz eskakizuna lortu ez zutela eta, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako administrazioko 646 funtzionariok lanpostua galdu eta euren lekualdatzea iragarri zen istilu artean.
- Pausoka ekoiztetxea eta ETB "Goenkale" telesaila filmatzen hasi ziren ekainean.
- Bilintx liburu-dendak Euskal Herriko lehen megadenda zabaldu zuen Donostian.
- Zenbat Gara kultur elkarteak euskarazko lehen kafe-antzokia jarri zuen Bizkaiko hiriburuan.

1993

- Nekane San Miguel Tolosako epaitegiko epaile titularrak, euskarazko lehen bi sententziak erredaktatu zituen 1993ko otsailean.
- Euskara bultzatzeko hainbat elkarte sortu ziren, besteak beste: Ttiki-Ttaka, Arabako Errioxan; Dobera, Hernanin; Ai Geala, Beasainen.
- Eusko Legebiltzarrak Euskal Eskola Publikoaren Legea onartu zuen ("Ikastolen aukera galdua" Joxerra Gartziak 1993ko maiatzaren 16an Argian kaleratutako artikulua).
- Nafarroako Parlamentuak baietza eman zion Nafarroan ETB ikusteari.
- Donostian Irutxulo aldizkaria sortu zen.
- Joxe Migel Iztueta "Lazkao Txiki" bertsolaria eta Joxemi Zumalabe kultur eragilea hil ziren.

1992

- Iruñeko kaleen izenak euskaraz ere agertzeko erabakia hartu zuten Udalak eta Nafarroako Gobernuak.
- Bizkaiko Aulesti herrian Udalerri Euskaldunen Lehen Eguna ospatu zuten.
- Emakumeen lehen maskaradak egin ziren Eskiulan eta Altzürükün.
- Emak Bakia Baita literatur taldea aurkeztu zuten abenduan Etxalarren. Gasteizen, berriz, Haritza literatur aldizkaria sortu zen.
- Euskal Kultur Erakundeak Xirrista haurrentzako aldizkaria plazaratu zuen.
- Gasteizen Geu Gasteiz hilabetekaria sortu zen.
- Jorge Oteizak Nafarroari eman zizkion bere artelan guztiak.

1991

- Alfonso Irigoien, Federiko Krutwig eta Jose Antonio Arana Martija euskaltzain osoek eta Bizkaiko beste zenbaitek "Euskara batuaren aspaldiko egoeraz" gutuna igorri zioten Euskaltzaindiari, Erakundeak batuaren garapenean hartutako bidea kritikatu eta «lehenagoko bide demokratikoagoa» eskatzeko.
- Ikastolen Elkartearen "Ikastola" eta "Galtzaundi" Tolosaldeko herri aldizkaria sortu ziren.
- Delirium Tremens taldeak agur esan zuen betiko.
- Bertsozale Kultur Elkarteak" Bertsolari" aldizkariaren lehen zenbakia plazaratu zuen maiatzean.
- Joxemiel Barandiaran antropologoa hil zen.

1990

- Euskaldunon Egunkariak lehen zenbakia plazaratu zuen abenduaren 6an.
- AEKtik kaleratutako nafarrek Ikas eta Ari koordinakundea sortu zuten.
- Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako Idazkaritzak hizkuntz profilak jarri zituen indarrean.
- EITBk Euskadi Gaztea irratia sortu zuen eta Bilboko Herri Irratiko talde batek Bizkaia Irratia.
- Euskal Kazetarien Elkartea eta Euskal Kultur Erakundea sortu ziren.

1989
- Josu Muguruza HBko parlamentaria hil zuten Madrilen eta Iñaki Esnaola balaz zauritu. - Egin Irratia emititzen hasi zen maiatzean. - Mikel Garmendiak, Kontxu Odriozolak, Joxe Ramon Soroizek eta Elena Iruretak "Ama begira zazu" komedia taularatu zuten Zestoan. - Eusko Jaurlaritzak "Bidegileak" euskaltzaleen historia bilduma plazaratzeari ekin zion. - Txalaparta argitaletxea sortu zen Tafallan.

1988

- Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea (UEMA) sortu zen.
- AEDren ekimenez, Arrasate Press astekaria sortu zen.
- Argiak "Euskal prentsaren eguna" bilakatu zuen bere ohizko Argia Eguna. Beste ekitaldi batzuen artean, lehendabiziko aldiz euskal hedabideen inguruko Argia Sariak banatu zituen.
- Euskal Aktoreen Batasuna sortu zuten 60 bat antzezlek.
- Iruñeko Udal Dantzari taldea desegin zuten ikurrinaren defentsan ari izanagatik.
- Bi talde esanguratsuk, Itoizek eta Kortatuk, zuzeneko diskoa grabatuz agur esan zuten.

1987

- La Gaceta del Norte egunkariak bere azken zenbakia plazaratu zuen irailaren 29an.
- Ikas-Bi Batasuna sortu zen, Iparraldeko Eskola Publikoaren elebitasunaren bultzatzaile gisa.
- Nafarroako Unibertsitate Publikoa sortzeko legea onartu zuten apirilean.
- UZEIk Euskalterm izeneko euskal terminologi bankua sortu zuen.
- Arteleku Euskadiko lehen arte-lantegia inauguratu zen Martutenen.
- Manuel Lekuona, Jose Estornes Lasa eta Koldo Mitxelena hizkuntzalaria hil ziren.

1986

- EAJ zatitu eta alderdia utzi zutenek Eusko Alkartasuna eratu zuten. Ipar Euskal Herrian, berriz, Euskal Batasuna alderdi politiko abertzalea sortu zen.
- SIADEKOk Iruñeko Udalaren enkarguz egindako inkestaren datuak azaldu zituen. Ikerketaren arabera, biztanlegoaren %13k zekien euskaraz eta %60k ez zuen euskararekiko jarrera onik. Udalak sentsibilizazio kanpaina bati heldu zion eta oniritzia eman zion ikastolaren erabateko legeztapenari.
- Hemen eta Eguna, egunkari formatuko astekariak plazaratu ziren, lehena Eginen eskutik eta bigarrena Deiaren eskutik.
- AEKren ekimenez, Ele hizkuntzari eta euskararen didaktikari buruzko aldizkaria sortu zen.

1985

- Mikel Zabalza hil zuen poliziak.
- Joseba Sarrionandiak eta Iñaki Pikabeak ihes egin zuten Martuteneko espetxetik, uztailaren 7an, Imanol abeslariaren taldeko musika bafleen barnean ezkutatuta.
- Larrun, Literatur Gazeta eta Ttipi-Ttapa aldizkariak sortu ziren. Elhuyar Zientzia eta Teknika eraberrituta plazaratu zen.
- Poliziak Gasteizko Hala Bedi irratia itxi zuen.
- Euskara hutsez errodatu eta estreinatutako lehenengo filmak egin ziren: Anjel Lertxundiren "Hamaseigarrenean aidanez", Arantxa Urretabizkaiaren "Zergatik, Panpox?" eta Ramon Saizarbitoriaren "Ehun metro".
- "Euskal Gramatika"-ren lehen liburukia aurkeztu zuen Euskaltzaindiak.

1984
- Santi Brouard HBko Mahai Nazionaleko kide eta HASIko burua hil zuen GALek. - Maiatzaren 13an Herri Urrats Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko jaialdia antolatu zen estreinakoz. - Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak IRALE (Irakaslegoaren Alfabetatze Euskalduntzea) programa aurkeztu zuen. - EITBk Radio Euskadi sortu zuen Bilbon. - Nafarroako Bertsolarien Elkartea sortu zen.

1983

-HABESEA edo Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzeko Erakundea Sortarazteko eta Euskaltegiak Araupetzeko legea ezarri zuten EAEn.
- Arrasate Euskaldundu Dezagun (AED) elkartea sortu zen.
- EKB (Euskal Kulturaren Batzarra) eratu zen Bergaran.
- EHUk Euskararako Batzordea eratu zuen.
- Eusko Jaurlaritzak Euskadi Irratia zabaldu zuen urtarrilean.
- Berrogeita zazpi urteko etenaldiaren ondoren Eusko Ikaskuntzak RIEV aldizkaria plazaratzeari ekin zion berriro.
- Aizu! Bilboko aldizkari didaktikoa AEKren argitalpen bilakatu zen.

1982

- Nafarroako Gobernua sortu zen.
- Eusko Jaurlaritzak Euskararen Aholku Batzordea sortu zuen, euskararen normalizazio-politika finkatzeko. Joseba Arregi izendatu zuten batzordeko buru.
- EITB erakunde publikoa legeztatu zen maiatzaren 20an eta euskarazko irrati nahiz telebistaren lehen saioak emititu ziren.
- Maiatz literatur aldizkariaren lehen zenbakia plazaratu zen martxoan.
- Azaroaren 28an Lehen Argia Eguna antolatu zuen Argia astekariak.
- Anaitasuna aldizkariak plazaratzeari utzi zion.

1981
- Estatu-kolpea Espainian otsailaren 23an. Guardia zibilek Kongresua okupatu zuten. - "Nafarroa Oinez" ikastolen festaren lehen edizioa, Altsasun. - Eusko Jaurlaritzaren ekimenez, HABE erakundea sortu zen. - Irulegi Irratia eta Gure Irratia sortu zituzten. - Imanol Uribek "Segoviako ihesa" 1976an 29 preso politikoren gertakarian oinarrituriko filma egin zuen.

1980

- Gernikako estatutua onartu ondoren, Eusko Legebiltzarra sortu zen. Erbesteko Eusko Jaurlaritza desegin eta berria eratu zen apirilaren 24an. Karlos Garaikoetxea izan zen aurreneko lehendakaria.
- Ramon Labaien Eusko Jaurlaritzako Kultur kontseilari izendatu zuten. Bere ekimenez sortu ziren ETB, Euskadi Irratia, HABE eta Euskadiko Orkestra Sinfonikoa.
- Martin Zabaleta, Pasang Temba sherpa lagun zuela, Everesteko tontorrera heldu zen. Munduaren gailurrean ikurrina paratu zuten.
- Kaputxinoen jabetzakoa zen Zeruko Argia aldizkaria kooperatiba batek eskuratu eta Argia bilakatu zen.
- EHU Euskal Autonomi Erkidegoko unibertsitate publikoa sortu zen. Gregorio Monreal izan zen lehen errektorea.
- Euskaltzaindiak Euskararen Gaitasun Agiria (EGA) titulu akademikoa sortu zuen.
- "Araba Euskaraz" ikastolen jaialdia antolatu zen estreinakoz.
- "El proceso de Burgos" filma aurkeztu zuten urtarrilaren 11n. Donostian bakarrik 35.000 lagun inguruk ikusi omen zuten.

1979
- Gladys del Estal hil zuen poliziak, Lemoiz geldiarazteko martxa erasotu zuenean Tuteran. - Gernikako Autonomi Estatutua onartu zen Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeentzat eta Euskal Autonomi Erkidegoa sortu zen. - Auñamendi argitaletxeak "Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco" entziklopediaren lehen liburukia plazaratu zuen. - Saski-Naski aldizkaria sortu zen.

1978

- BVEk Jose Migel Beñaran Argala ETAko buruzagia hil zuen Angelun.
- Hego Euskal Herriak ezezkoa eman zion Espainiako Konstituzioari.
- ESB, ANV, HASI eta LAIA-BAI alderdiek HBko Mahaia sortu zuten Altsasun.
- Euskaltzaindiak "Bai Euskarari" kanpaina erraldoia antolatu zuen euskararen aldeko kontzientzia piztu eta dirua biltzeko.
- Euskadi-Press berri agentzia sortu zen.
- Euskaltzaindiak "El libro blanco del euskera" plazaratu zuen eta handik hilabete batzuetara "Euskararen liburu zuria".
- "Ikastolen Ibilaldia 78" antolatu zen Uribe-Kostan. Bizkaiko Ikastolen aldeko ekitaldiaren lehen edizioa zen.
- Euskadiko Filmategia sortu zen Donostian.
- Euskal Herrian Euskaraz elkartea sortu zen.
- Jimu Iturralde, Jon Juaristi, Ruper Ordorika, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla eta Joseba Sarrionandiak Pott literatur aldizkaria sortu zuten.

1977

- Ikurrina legeztatu zen Hego Euskal Herrian.
- Espainiako Gerra Zibilaren osteko lehen Aberri Eguna Hego Euskal Herrian.
- Francoren diktaduraren osteko lehen hauteskundeak Espainian, ekainaren 15ean. Alderdi abertzaleen artean, Euskadiko Ezkerra koalizioak eta EAJk esku hartu zuten Espainiako Parlamenturako bozketan.
- Espainiako Gobernuak Amnistia dekretatu zuen preso politikoentzat.
- Bizkaiko Ikastolen Elkartea sortu zen.
- Labayru Ikastegia sortu zen Bilboko Elizbarrutiaren babesean.
- Profesional talde batek UZEI (Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea) elkartea sortu zuen.
- Josu Erguinek Kaliforniatik ekarritako ereduari jarraituz, Gipuzkoako Ikastolen Elkarteak Kilometroak jaia sortu zuen. Lehen edizioak Beasain eta Lazkao arteko ibilbidea egin zuen.
- Lehen Euskal Zinema Topaketa antolatu zuten Zestoan. Topaketaren baldintzarik ezinbestekoena: filmak euskarazkoak izatea.
- Txillidaren "Haizearen orrazia" burdinazko eskultura Donostiako Igeldo mendiaren magalean ezarri zuten.
- Deia eta Egin egunkariak plazaratu ziren.
- Ipurbeltz komiki aldizkaria sortu zen.
- Euskal Herriko Txistularien Elkartea sortu zen.

1976

- Maiatzaren 9an tiroka eraso zituzten karlistak Jurramendin. Bi lagun hil zituzten eta hiru balaz zauritu.
- Poliziak gogor jo zuen langileen kontra Gasteizen. Bost lagun hil eta ehundaka zauritu zituen.
- Apirilaren 5ean 29 preso politikok Segoviako presondegitik ihes egin zuten.
- Punto y Hora de Euskal Herria aldizkari elebiduna sortu zen Iruñean. Mirentxu Purroy izan zen lehen zuzendaria.
- Euskaltzaindia Espainiako erregearen babesean Euskararen Erret Akademia bihurtu zen.
- Eusko Bibliographiaren lehen liburukia plazaratu zuen Auñamendi argitaletxeak.
- Erein argitaletxea sortu zuten Donostian.
- Leopoldo Zugazak Gaiak zientzia eta kulturaren inguruko aldizkari elebiduna sortu zuen.

1975

- Anjel Otaegi eta Juan Paredes Manot "Txiki" etakideen eta Espainiako FRAP talde armatuko hiru kideren heriotza-zigorra bete zuen: gerra-kontseilua egin ondoren fusilatu egin zituzten irailaren 27an.
- Francisco Franco Espainiako diktadorea hil zen.
- Euskal Irakasle Titulua lortzeko azterketak egin ziren hainbat hiritan.
- Koldo Izagirrek eta Bernardo Atxagak Panpina Ustela literatur aldizkaria sortu zuten.
- Labayru Ikastegiak Etniker aldizkaria sortu zuen.
- Seaskak Ikastolak izeneko aldizkaria plazaratu zuen.
- RTVE "Euskalerria" izeneko euskarazko ordu erdiko saioa emititzen hasi zen. (RTVE "Euskalerria", Amatiño, Zeruko Argia, 1975).

1974

- LAB sindikatua sortu zen.
- ETA bitan zatitu zen: ETA militarra eta ETA politiko-militarra.
- Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkaria plazaratu zen.
- Euskal Konpositoreen Eresbil artxiboa sortu zuen Jose Luis Ansorenak.
- Arabako Ikastolen Elkartea sortu zen zerbitzu-kooperatiba gisa.
- Joxan Artzek eta Mikel Laboak "Ikimilikiliklik" ikustaldia ondu zuten.
- Hitz aldizkaria sortu zen Ipar Euskal Herrirako.
- Metalezko bi txarteltxo jarri ziren salgai komertzioetan eta tabernetan jartzeko. Batek "Euskaraz egiten da" zioen eta besteak, "Cerrado/hertsirik" alde batean "abierto/zabalik" bestean.

1973

- Poliziak Eustakio Mendizabal Txikia ETAko buruzagia hil zuen apirilean.
- Espainiako Gobernuko presidente zen Carrero Blanco almirantea hil zuen ETAk.
- Espainiako Informazio eta Turismo Ministerioak 25.000 pezetako diru-zigorra ezarri zion Zeruko Argiari "Euskal unibertsitate eta eliza independenteak defendatu eta aldarrikatzeagatik".
- Zabal iritzi-aldizkaria sortu zen Baionan. Beñat Oihartzabal, Jokin Apalategi, Paulo Iztueta eta Gexan Alfaro izan ziren, besteak beste, bultzatzaileak.
- Natxo de Felipek Oskorri taldea sortu zuen.
- Udako Euskal Unibertsitatea erakundea sortu zen.
- Arabako Diputazioak Euskararen Zerbitzua sortzea erabaki zuen.

1972
- Iparretarrak erakundea sortu zen. - Bernardo Atxagak bere lehen lana ,"Borobila eta Puntua" antzezlana, kaleratu zuen, Euskal Literatura 1972 antologian. - Donostiako Injinerutza-Eskolako ikasle talde batek Elhuyar Kultur Elkartea sortu zuen. - Elkar argitaletxea sortu zen Baionan. - Ez Dok Amairu taldea desegin egin zen. - Jon Mirande idazlea hil zen.

1971
- Telesforo Monzon eta Txillardegi Ipar Euskal Herritik kanporatu egin zituzten Aberri Egunean gertatutako istiluen ondorioz. - Radio San Sebastián irratian eta Iñaki Gabilondoren zuzendaritzapean ostiralero gaueko hamaiketan berrogei minutuko euskarazko saioa emititzen hasi ziren. - Jose Artetxe idazle eta kazetaria hil zen.

1970

- Burgoseko Epaiketa hasi zen. Meliton Manzanas hil eta beste hainbat ekintzekin zerikusia izatearen akusaziopean, Arantxa Arruti, Jose Maria Dorronsoro, Jabier Izko de la Iglesia, Gregorio Lopez, Xabier Larena, Itziar Aizpurua, Jokin Gorostidi, Jose Antonio Karrera, Josu Abrisketa, Bittor Arana, Mario Onaindia, Jone Dorronsoro, Jon Etxabe, Enrike Gesalaga, Eduardo Uriarte eta Julen Kaltzada epaitu egin zituzten gerra-kontseiluan.
- Ikastolen Federakundea sortu zen. 51 zentro eta 7.500 ikasletik gora zituen orduan.
- Ia hamarkada beteko debekuaren ostean karmeldarrek Karmel argitaratzeari ekin zioten.
- Fragaren ministerioak Jakin aldizkaria debekatu zuen. Aldizkari izateari utzi eta liburugintzari heldu zion Jakin-eko taldeak.

1969

- Arantzazuko basilikako lanak bukatu ziren.
- Rikardo Arregi, Gabriel Aresti, Ibon Sarasola, Ramon Saizarbitoria, Arantxa Urretabizkaia, Xabier Kintana eta beste hainbatek osaturiko taldeak Lur argitaletxea sortu zuen.
- Anaitasuna aldizkari bizkaitarrak, diru arazoak zirela eta, kaleratzeari utzi zion.
- Mikel Laboak "Haika mutil" diskoa plazaratu zuen.
- Rikardo Arregi idazle, kazetari eta kultur eragilea hil zen, auto-istripuz.

1968

- Guardia Zibilak Txabi Etxebarrieta etakidea hil zuen tiroka ekainaren 7an Tolosako Bentaundin. Bi hilabeteren buruan Melitón Menzanas polizi inspektorea eta torturatzaile ezaguna hil zuen ETAk- Euskaltzaindiaren babesean eta Rikardo Arregiren gidaritzapean, 1965. urteaz geroztik helduak euskaldundu eta alfabetatzeko sortutako euskal eskola eta gau-eskolak erakunde gisa antolatzen hasi ziren. Koordinatze hartatik sortu zen AEK.
- Gerediaga Elkarteak antolatuta, Euskal Idazleen Jardunaldiak antolatu ziren Ermuan. Besteak beste, Euskal Idazleen Elkartea sortzea erabaki zen bertan.
- Auñamendi argitaletxeak "Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco" obraren lehen liburukia plazaratu zuen.
- Nestor Basterretxeak eta Fernando Larrukertek "Ama Lur" film dokumentala estreinatu zuten.

1967
- Francisco Escuderok "Zigor" opera estreinatu zuen. - Ez Dok Amairuk sekulako arrakasta lortu zuen Bartzelonan. 2.500 lagun bildu ziren Palau de la Musica-n Benito Lertxundi, Lurdes Iriondo, Mikel Laboa eta Francesc Pi de la Serrak eskainitako kantaldian - Donostiako Udalak kale-izenak euskaraz eta gaztelaniaz jartzea erabaki zuen.

1966
- Diario de Navarra-k, itxura aldatzearekin batera, euskarazko orrialde bat erantsi zion bere egunkariari. Bestalde, Nafarroako Diputazioak Principe de Viana-ren euskarazko bertsioa plazaratu zuen. - Euskaltzaindia euskal hiztegiaren gainean lan egiten hasi zen ekainaren 5ean. Villasante, Lafitte eta Zatarain "A" letrarekin lanean hasiak ziren jada. - Ikastola sortu zen Gasteizen.

1965

- Bilboko Herri Irratia, Xabier Peñaren gramatika-liburuari jarraiki, euskara ikasteko saioa emititzen hasi zen.
- Juan Antonio Urbeltzen ekimenez, Argia euskal dantza-taldea sortu zen.
- Mikel Laboak bere lehen disko txikia plazaratu zuen. "O Pello Pello", "Aurtxo txikia", "Bereterretxe" eta "Amonatxo" abesti herrikoiak bildu zituen bertan.
- Gerediaga Kultur Elkarteak Durangoko Lehen Euskal Liburu eta Diskoaren Azoka antolatu zuen.
- Banco de Bilbao-ko Markinako sukurtsalak diruzain lanposturako deialdia luzatu zuen. Iragarkiak zioenez, lanpostu horretarako euskaraz jakitea ezinbestekotzat jotzen zuten.

1964
- Frankistek Segura, Arrate eta Tolosa Herri Irratiak itxi zituzten. Informazio eta Turismo Ministerioak Loiolakoari bakarrik utzi zion emititzen. - Frantziskotarren Anaitasuna aldizkaria autonomo egin zen eta hilean behin argitaratzen hasi zen. - Ana Maria Marin zinegotziaren ekimenez, Baztandarren Biltzarra jaia ospatu zen estreinakoz Elizondon.

1963
- Zeruko Argia aldizkaria Donostian kokatu, itxura aldatu eta astekari bihurtu zen.(Zeruko Argiaren diseinu berriari buruz, Luis Muxika, 1963ko maiatzak 12a) "Momentua ondo harrapatzen jakin genuen", Agustin Ezeiza, Larrun 49. zenb, 2001eko urriaren 28a - Jorge Oteizak "Quosque tandem!" euskal arimaren interpretazio saioa plazaratu zuen. (1963, Agiñeta - Quosque Tandem, Oteiza?)

1962
- Maiatzean bere lehen biltzarra antolatu zuen ETAk. «Nazio-Askape-nerako Euskal Mugimendu Iraultzaile» gisa definitu zuen bere burua - Espainiako Eliza Katolikoak Donostiako Herri Irratia sortu zuen. - Bitoriano Gandiagak bere lehen poema lirikoak Elorri liburuan bildu zituen. - Jon Mirandek eta Txomin Peillenek Igela - Euskaldun heterodoxoen errebista sortu zuten Parisen.

1961
- ETAko zazpi kideren kontrako lehen gerra-kontseilua. - Bernardo eta Mariano Estornes Lasa anaiek Auñamendi argitaletxea sortu zuten Donostian eta Antonio Zabalak Auspoa argitaletxea, Tolosan. - Koldo Mitxelenak bere tesian oinarrituriko "Fonética Histórica Vasca" obra argitaratu zuen. - Espainiako Eliza Katolikoak Loiola Herri Irratia sortu zuen.

1960
- Espainiako Informazio eta Turismo Ministerioak debekatu egin zuen Zeruko Argia - Baionako ikasle-talde batek Enbata aldizkaria sortu zuen. - Jose Antonio Agirre Eusko Jaurlaritzako lehendakaria hil zen. Jesus Maria Leizaola izendatu zen haren ordezko.

[ IGO ]