HAZPARNEKO ELIZA izango da gure abiapuntua, oraindik ere Lapurdin. Elhuyar anaia kimikarien jaioterria eta Francis Jammes olerkaria hil zeneko herria dugu Hazparne. Bere izena daraman kalean museo bat eraikia dago bere omenez.

Elizaren aurretik abiatu eta zuzenean eskuinetara eginez, Baiona-Donapaleurako bidea hartuko dugu. Lekuinen (Bonloc), berriz, ezkerrera egingo dugu, eta Donestiri - Saint-Esteben (XVII.eko eliza polita) igaro eta 2 km-ra gauza bera egingo dugu.

Beste km 1 egin eta Donamartirin (St.-Martin-d´Arberoue) sartuko gara. Hemen, eliza eskuin aldean utzi eta ezkerreko bidea hartuko dugu. 2´5 km geroago hiru aparkaleku zeharkatu ostean, Izturitze eta Otsozelaiako Lezeetako sarrerara iritsiko gara, alegia, Hego Europako santutegi paleolitikorik garrantzitsuenetako batera, eta barruan, milioika urtetan zehar sortzen joan den eta azken 50.000 urteetan populatua izan den altxor magikoa aurkituko dugu.

Donestirira itzuli ondoren, ezkerretara egingo dugu Heletarantz. Abiatu eta 5 km-ra eskuinetara egiten badugu, herri honen erdialdean sartuko gara, Baigura mendiaren magalean. Azoka Plaza eta bere ingurua, eliza eta hilerria nabarmentzekoak dira, baina Heleta Nafarroa Behereko herrialde osoan ospetsu bihurtu duena azaroaren 24-25ean ospatzen den Zaldien Azoka koloretsua da. Baserritarrak edonondik datoz tratuan aritzera, eta jatetxeek plater tradizionalenak eskaintzen dituzte, kantitate handian gainera.

Km 1 aurrerago ezkerrera egingo dugu, eta bertatik 5 km-tara, Irisarrira helduko gara. Hemen Donibane Garazi-Ortzaize aldera egiten badugu, herriko erdialdea zeharkatuko dugu. Bertan, XII.eko Jerusalengo Ordenako Zaldunen Ospitale mugagabea nabarmentzen da, XVI.ean Maltako Ordenaren eskuetara pasatu zena. Gaur egungo eraikina XVII.ekoa da, zaharra XVI. mendean suntsitu baitzuten.

HARPEKO SAINDUA, ESTALAGMITA MITIKOA

Ortzaizerantz goazela, Bidarrai ondoko Itsusiko Harri gorrixkak ikusteko parada izango dugu. Ortzaizen erdi aroko jauregiak eta XVII-XIX.eko baserri ederrak miretsiko ditugu, harri gorrixkaren gaineko bere ateburuekin. St. Juliengo elizak ere bisitatxo bat merezi du.

Ondoren, eskuinera egin eta handik 6 km-ra, Bidarraiko erdialdera iristeko sarrera-zubia dugu, herria dagoen mendixkaren behealdean. Hori igaro, eta lehendabizi eskuinera eta geroago ezkerrera eginez, herri-barnean izango gara.

Harpeko Saindura iristeko zera egin behar dugu: leku beretik jaitsi, ezkerrera dugun zubi semizirkular bat igaro eta berriro ezkerrera egin, ibaia gure ezkerrean utziz; hemendik aurrera zuzen eta gorantz jarraituko dugu. 2 km-tara “Infernuko Zubia” pasatu eta handik 0,5 km-tara bidegurutzean eskuinetara joko dugu, behe alderantz. 2 km-tara beste zubi bat igaro eta handik 1,5 km-tara, zirko natural baten azpian aurkitzen den bigarren baserrian aparkatuko dugu, oinez amaitzeko.

Errepidera itzuliz, Baigorrirako bidean Arrosa ondotik pasatuko gara, eta 3 km-tara Eiheraldetik.

BIDARRAI

Orreagako Monasterioak XII. mendean fundaturiko priorerri hau, azkenean 1723. urtean independizatu zen. Mendixka baten gainean kokaturik, baxenafar estiloko etxe zuriz osatutako herri honen alde batean frontoia, aterpea eta Herriko Etxea ditugu, eta bestean, tonu gorrixkako eliza. Hemendik, inguruko mendi gorritxoen bista polita ikus dezakegu.

HARPEKO SAINDUA

Kotxez hurbildu ondoren, baserri baten atzealdetik abiatzen den galtzada moduko bat igoko dugu, gure aurrean altxatzen den mendi-zirkurantz. 150 bat metrotara, bidegurutze moduko batean ezkerretara eginez zuzen-zuzenean haizperaino eramango gaituen lurrezko bidezidor bat abiatzen da. Bertan, ehunka urtetan gurtu izan duten “izerdi egiten duen santua” dugu, hots, giza-itxura duen estalagmita (imajinazio pixka batekin). Ohiturari jarraiki, ur horrek azalaren gaixotasunak sendatzen ditu, eta sinismen horrek bultzaturik, jende askok hainbat buruzapi eta arropa utzi ohi du kobazuloan.

Bidarrai

Izturitze eta Otsozelaiako harpeak