AÑANA-GESALTZA

GATZAGAK OINEZ
PURON IBAIA

Gesaltza Euskal Herrian aurki dezakegun paisaiarik sinestezin eta surrealistenetakoa da, gizakiak moldatutako paisaia gainera. Izan ere, Arabako mendebaldean dagoen herri hau bere gatzaga ospetsu eta fantasmagorikoengatik da ezaguna.

GATZAGAK

Historialarien iritziz hauek II. mendean jadanik lantzen ziren, eta 942. urterako beraiei buruzko agiri idatziak daude. Batzuek historiaurrean ere kokatzen dituzte.

Erdi Aroan gatzak izan zuen garrantzia zela-eta, gatzagak ustiatzearren monastegiak, jauntxoak eta baita errege-erreginak ere lehia bizian ibili ziren. Beste gatzagekin ere izan ziren eztabaidak, konpetentzi mugak zehazteko orduan. Horrela, Gesaltzako gatza Portugal eta Extremaduraraino iristen zen, eta ezin zen Nafarroan edo Aragoin sartu.

Gatza lurrunketaren bidez lortzen dute, Muera ibaiaren ur gazia mendiko maldetan kokatutako ehunka larrain edo terrazatan banatuz. 1908. urtean esaterako, 19 gizon eta 38 emakumek 1.500 tona gatz ekoiztera iritsi ziren. Gaur egun, ekoizpenak errentagarritasuna galdu duen arren, bitxikeri turistiko gero eta garrantzitsuagoa bihurtu da. Horrela, gatzagetako lana ikustea, paisai bakar honetan esperientzia ikusgarria izan daiteke. Udan gainera, eguzkiari esker, gatzaga zuri-urdinek dir-dir egiten dute, diamanteak bailiran.

VALDEREJO PARKE NATURALA

Ia osorik Burgosek inguratzen duelako-edo (bertan sartzeko ere Burgosetik egin behar da), Arabako mendebaldeko muturra Euskal Herriko txokorik ezezagunenetakoa izan da betidanik. Isolamendu horrek eta bertako biztanle bakanen (gaur egun 20tik behera) eta naturaren arteko elkarbizitza onuragarriari esker, gaur sekulako parajea biltzen duen parke natural honetaz gozatzeko aukera geratu zaigu.