GoiEner kontsumo kooperatibak 10.000 bazkideren muga gainditu duela aitzakiatzat hartuta Goiener Taldeko erakundeetako lau lehendakariak batu ditugu elkarrizketa batean taldearen egoera eta etorkizunaren zein iritzi duten ezagutzeko.

Loli Martinez Lopez de Dicastillo

• Lazkao, 1961
• Kimikari eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Teknikaria naiz
• GoiEner Elkarteko lehendakaria
• goienerelkartea.org

Miren Olaetxea Indaburu

• Etxalar, 1986
• Meatze ingenieri teknikoa ikasia eta energia berriztagarrietan espezializatua
• Gaur egun, Lorpen galtzedi markaren Product Manager
• Lehendakaria Nafarkoop sorkuntza koperatiban
• nafarkoop.eus

Mikel Libano Bravo

• Bilbao, 1974
• Informatika eta administrazioa ikasketak
• Arreta, kontratuen kudeaketa eta bolondresen kudeaketa GoiEnerren
• Lehendakaria Energiarekin Elkarte Kooperatiboan
• energiarekin.eus

Juan Esteban Maiza Botanz

• Lasarte-Oria, 1976
• Makina elektrikotan teknikaria. Trengintzan ogibidea baina energia berriztagarrian eta mugikortasun jasangarrian zaletasuna.
• Goierriko garapen ajentzipean eta Usurbilgo lanbide eskolapean ekintzaile
• Lehendakaria GoiEner kontsumo kooperatiban
• goiener.com

Nola sortu zen GoiEner proiektua, Joanes?

Joanes: Belgikan ezagutu nuen berriztagarrien kooperatiba batera batu nintzen. Duela 11 urte eredu berdina Euskal Herrira ekartzen saiatu nintzen. Lehenbizi lantoki mailan antolatzen saiatu nintzen, ondoren sindikatuan eta bi horietan porrota jasan ondoren gizarte mailan saiatu nintzen. Goierriko Garapen Agentziarekin eta Usurbilgo Lanbide Eskolaren azpiegiturekin GoiEner garatzen eta indartzen joan zen.

Eta besteak nola batu zineten GoiEnerrera?

Miren: Ikasketak energia arlora bideratuak egin nituen eta nere aldetik zerbait jarri nahi nuen ingurugiroaren onurarentzat. GoiEner ezagutu nuen, proiektu polita zela, hasera interesgarri eta garapen zuzenekoa iruditu zitzaidan. Hurbildu eta hasi nintzen nere ahalbideen barruan zerbait ematen.

Loli: Goiekitik deitu zidaten proiektu interesgarri bat ezagutzen zutela esanez. Ingurumen Sailean lan egiten nuen aldetik parte hartzea eskaini zidaten. Ikusi nuen ingurumena zaintzeko aukera ona izan zitekeela, proiektu interesgarria zela, eta sartu nintzen zalantzarik egin gabe.

Mikel: Nire baloreekin bat datorren proiektu parte-hartzaile erakargarri honekin topo egin nuen. Apurka-apurka sartzen hasi nintzen ardurak hartzen eta orain nagoen lekura iritsi arte. Oso erakargarria iruditu zitzaidan hasieratik eta nire baloreak praktikan jartzeko aukera paregabea ere ematen zidan gainera proiektuak.

Nola ikusten duzue GoiEner gaur egun?

Joanes: GoiEner bera ondo ikusten dut, baina ez da nahikoa, ingurumen egoerak eskatzen duen aldaketarako. Ia 30 langile eta 10000 bazkideko proiektu polita da, potentzialez betea, baina aldaketa klimatikoak ez du itxaroten, eta ingurumenak eta gizarteak arerio handiak ditu, oligopolioko enpresa handiak edo sistema bera. Ikusten dugu nola zuzentzen dituen politika energetiko, klimatiko, garraiokoa. Hor GoiEnerrek ahal duena egiten du eta asko da. Baina arerioa abiadura handian doa eta ez da nahikoa oraindik kalteak geldiarazteko.

Miren: Beno, nik ikusten dut GoiEnerrek jadanik bide polita egina duela. Erronka handiak ere gainditu dituela. Zeren zerotik gaurdaino egindako bidea ez da deusezkoa, garrantzitsua da eta aintzinera begira, ikusten dut badirela erronka handiak, Joanesek dioen bezela, nolabait ere ekilibratzeko egin beharreko lan aunitz dago. Baina ikusten dut ilusioz beteriko proiektua dela eta indarrez betea dagoela. Nahiz eta oraingoz arlo txikian duen eragina, denek horrela egingo bagenu gure arloan ?eta hori da GoiEnerrek ere bultzatu duena, bakoitzak bere eremuan horrelako proiektuak gauzatzea gertutik?, zerbait ere bai aitzintzen ahal dugula, nahiz eta garaiz ez iritsi? Ez dakit, ni oraingoz positiboa naiz.

Loli: Nik ere GoiEnerren mugimendu hau era positiboan ikusten dut. Zerotik 10.000 bazkide izatera iritsi gara, ez oso denbora luzean, eta gehiago izatera ere iritsiko gara, laster izango gara 20.000 bazkideen kopurua ospatzen. Egia da sorkuntzaren arloan sartzea falta izan zaigula, baina hor ere hasi gara azken urte honetan. Uste dut pausu handiak ematen ari garela, nahiz poliki-poliki. Ulertzen dut Joanesen kezka, oligopolioko enpresek daukaten indarra egundokoa da eta guk dugunarekin alderatuta zaila da haiekin alderatzea. Baina jendeak gero eta konfiantza gehiago du gugan, gauzak ongi egiten ari garelako eta iruditzen zait aurrera goazela.

Mikel: Oinarri sendo bat errotu dugula uste dut. Jendartean interesa pizten dugu. Aldi berean bide luzea daukagu aurrean eta asko egiteko. Ados nago Joanesekin ez dela nahikoa eta horregatik jarraitu behar dugu gogor lanean. Erabateko aldaketa eragingo duen aurreko aldaketa txikia izan behar dugu, izan ere nonbaitetik hasi beharra dago.

Joanes: Nik azpimarratuko nuke, Mirenek aipatutako eredu biderketa hori, norberak tokian tokiko lanak egitekoa. Hor hazi bat jarri dugu. Aldaketa ez da GoiEnerretik soilik etorriko, baizik eta estatu mailan sortzen lagundu ditugun beste hamaika kooperatiba horietatik ere etorriko da. Argi genuen erronka horrek aurrera atera behar zuela, kezka ez da gurea bakarrik, beste lekuetan kezka bera dutenei lagundu beharra zegoen guk ibilitako bidea errazten.

Nola uste duzue eboluzionatu beharko lukeela bakoitzak ordezkatzen duzuen GoiEnerreko atalak edo GoiEner Taldeak berak?

Mikel: GoiEnerrek gizartearen ongi izatearen bilaketan lan egiten du. Ezinbestekoa da gure filosofia eta helburua bistatik ez galtzea. Hori bermatuta, jendartean dugun eragina handitzera jo behar genuke horretarako sormena eta irudimena erabiliz.

Joanes: Hasieratik izan da GoiEnerren gakoa gizarteko eremu guztietara iristea. Nere ustez horretan jarraitu behar dugu. Leku askotan ez bait gaituzte ezagutzen oraindik. Bestetik, pertsonalki, mugikortasun lantaldean nagoenez, asko kezkatzen nau, gizarteak kontsumitzen duen energiaren zati handi bat garraioan xautzea, ez da neurriz erabiltzen, lantalde honetan saiatuko nintzateke tresnak bilatzen mugikortasun eraginkorraren kontzientzia zabaldu eta beste mugikortasun eredu bat sustatzeko. Kezkatzen nau fokua kotxe elektrikoan jarria dagoelako, arazoari irtenbidea horrek emango diolakoan, eta horrek ez du konponduko gure arazoa. Beste bideak bilatu beharko ditugu.

Miren: Nafarkoopeko lehendakari bezela, neretzat GoiEnerrek Sorkuntzarekin egindako apostua lehenetsi behar du. Erabaki zein proiektu atera daitezkeen aurrera eta zein ez, eta hortik aurrera finkatu bertze arlo batzuetako energia behar horiek erdiesten joateko, garraioarena adibidez.

Sorkuntzan aurtengo erronketako bat autokontsumoko instalazioak izango dira, bakoitzak bere energia sortuz, autosufizientzia horrek baliabideak eman ahal dizkigula energia berriztagarri kontsumitzeaz gain, mugikortasuna ere berriztagarrien gainean egiteko. Herrietako jendeari haizea eman ahal digu ?nahiz hirietakoek baduzuen beste prespektiba bat horren inguruan? eta lasaitasun bat emanen digu; erranez, energia berdean sortzen ahal dut baina baita ere berriztagarriei esker mugitu ahal naiz.

Neretzat sorkuntzako arlo hori lehenestea beraz garrantzitsua da.

Loli: Ni ere ados nago horretan, oso garrantzitsua da lehenestea Sorkuntza arloa. Dependentzia ikaragarria dugu eta helburuak izan behar du kontsumitzen dugun adina energia sortzea taldearen barruan bederen, noski hori lortzeko gure kontsumoa ere murriztuz. Horretarako pausu handiak eman behar ditugu.

Miren: Autosufizientzia kolektibo ideia hori ere garrantzitsua da, ez aipatzeagatik horrek izan ahal duen eragina argindarraren prezioan. Panorama aldatzen ahal da, irla txiki bat sortuz pool energetiko orokorretik kanpo gelditzen dena.

Loli: Gero Joanesek esan duen moduan, sentsibilizazioaren inguruan ere apustu handiagoa egin beharko genuke. Adierazi gure energia %100 berriztagarria dela. Niri esan ohi didate gaur egun oligopolioko edozein enpresak ere orain berriztagarriak merkaturatzen dituela, bai baina noski, zein kantitatetan? Merkatuak ekarri ditu berriztagarriak sortzera, ez konzientziatuak daudelako.

Joanes: zoritxarrez errez engainatu dezakete kontsumitzailea, geroz eta argindar berde gehiago saltzen ari direlako. Kontua da, demokratikoak ote diren sortzen dituzten azpiegitura horiek. Megaparkeak non herritarrek ez duten inongo parte-hartzerik? Hor dago gakoa, zeinen kontrolpean egongo diren sorkuntza proiektuak.

Mikel: sorkuntza proiektuak lehenetsi behar ditugu, baina horretarako indartu behar dugu oinarri soziala, hor dago gakoa.

Zein paper uste duzu jokatzen duela GoiEnerrek euskal gizartean eta sektore energetikoaren barruan?

Loli: uste dut ez garela oraindik iritsi beharko genukeen jende guztiarengana. Baina ezagutzen gaituenak GoiEnerretaz irudi ona du. Nere ustetan gauzak ondo egiten ari garelako. Hirugarrenen arduragatik erabat berriztagarria ez zen energia erosi genuen kasu hartan ere onartu genuen gure akatsa, publiko egin genuen eta transparentzia hori izatea oso garrantzitsua da. Jendeak baloratzen du.

Sektore energetikoaren barruan ere garrantzia hartzen ari gara. Kontutan hartzen gaituzte. Energia merkatuan gure burua ezagutzera eman dugu.

Miren: gizartearekiko energia kontsumitzeko modelo alternatibo bat bezala ikusten ahal gaituzte. Baina agente eraldatzaile bat bilakatzeko oraindik urrats handiak eman behar ditugu. Gure haziek fruituak eman behar dituzte, bada bidea egiteko.

Joanes: Mirenek aipatzen duen eraldatzaile hitza hartuta, gaur egun gure gizartean ematen diren zenbait topaketetan (ekonomia eta empresa topaketetan) GoiEner jartzen gaituzte eredu eraldatzaile eta berritzaile bezela. Motibagarria omen da zenbait enpresa arlotan eta arlo sozialeko erakundeentzako bazkide-bolondres, bazkide-kontsumitzaile eta bazkide-langileek bat egiten dugun eredu hori. Gonbidatzen gaituzte alderdi horretatik.

Sektore energetikoaren barruan betetzen dugun espazioa alternatiboa da. Hor alde batetik dago betiko oligopolioa, baina ezagutzen gaituenak ezagutzen gaitu energiari beste ikuspuntu batetik begiratzen diogulako.

Mikel: hitz bakarrarekin zer garen adierazteko erabiliko nuke ?berrikuntza?. Bazkidetza anitza izanagatik ere helburu berdinaren alde lanean ari direnen sare soziala eraikitzen ari gara, metodo berritzaileak erabiliz herritarren parte-hartzea sustatzeko.

Bestalde energia arloan, nire ustez, inspirazioa eta ilusioa helarazten saiatzen ari gara eredu berri baten alde. Beti berrikuntza, beti alternatiba.

Zein da arrakastaren giltza?

Miren: lantaldean egindakoa eta ongi egindakoaren bermea da gure giltza etorkizunerako. Noski plangintza batekin hasi eta pausu sendoekin emana.

Joanes: hasieratik gakoa ikusten nuen gizarteko eremu guztietara iristean. Alegia, ez dugula ezer konpontzen zuloak betetzen baditugu ekologisten ikuspegitik soilik edo ezkerreko ikuspegitik soilik edo enpresako ikuspegitik soilik. Ez, ez, edo gizarte guztia aldatzen dugu edo alferrik ari gara. Giltza non dago? gizarteko alor guztietako ate guztiak zabalduko dituen giltza orokorra (maestra) topatzen dugun lekuan. Nortasuna galdu gabe, baina denengana iritsiz.

Mikel: neretzako lana, eta Mirenek aipatu duen bezela, lantaldea bera, gardentasuna eta noski umiltasuna, hori da nire ustez arrakastaren giltza.

Proiektua era batera edo bestera babesten duten pertsonentzako zein mezu duzu?

Joanes: nik argi dut bazkide bakoitzak izan behar duela GoiEnerreko enbaxadore, neurri batean edo bestean. Bakoitzak bere ahalegintxoa eginez. Baina GoiEner irabazi asmorik gabeko erakundea denez ez du kapital erraldoirik marketingerako eta gure marketinga bazkideen bidez behar du izan. Horrela izan da orain arte. Konfidantza trasmititzen dugu eta horrek bere horretan jarraitu behar du.

Loli: ni ere ados erabat. Laguntza guztiak, nahiz eta txikiak izan, beharrezkoak dira eta guretzat oso garrantzitsuak.

Miren: Hori da, bakoitzak eginikoa ez dela aunitz idurituta ere, bada. Eta denen artean nahi dugun modelo energetiko hori lortzeko modu bakarra dela iduritzen zait, beraz, segi horretan!

Mikel: Lehenengo eta behin eskerrak eman bihotzez eta gero, hori, aipatzea bidea ez dela batere erraza izango, orduan, ematen diguten babes hori luzaroan mantentzen jarraitzea eskatuko nieke. Oztopoak aurkitzen jarraituko dugu bidean eta hori errazago kudeatzen da babesarekin eta egoera zailak ulertzen dituzten bazkideekin.

Amaitzeko, GoiEner Taldearentzako desio bat?

Loli: Laster 20.000 bazkide izatea eta hori ospatzen egotea, baino laster, laster, e!

Joanes: Gure arrakasta biderkatzea estatuan lagundu ditugun gainontzeko kooperatibetan, ze, jakin badakigu, beste lurraldeetan zailtasun handiagoak dituztela eta ea beraiek ere bultza dezaketen gu ari garen indarrarekin.

Miren: Erronka handi lortzen dugun einean, denentzako poza eta ilusioa gure onduan egotea. Eta humore on horrekin.

Mikel: Elkartasun eta ausardia dira nire desioak taldearentzako. Elkartasuna oso garrantzitsua da eta hori mantentzea ezinbestekoa da nere ustez.

Joanes, Loli, Miren eta Mikel