-Maiatzaren Lehenean ez gara kalera aterako, etxean geratuko gara. Arraroa egiten da, ezta?

-Aurten ezin ditugu kaleak okupatu, elkartu, besarkatu, sindikatuko militanteekin egoteko aprobetxatu... Berrogei egun baino gehiago konfinatuta egon ondoren, gauza askoren falta sumatzen da, baina batez ere horrelako gauzak, jendearekin kontaktua. Maiatzaren Lehena berezia izango da, zalantzarik gabe. Ezin izango ditugu kaleak hartu, baina transmititu nahi dugun mezua hil ala bizikoa da.

 

-Ez gara kalera aterako, baina horrek ez du esan nahi aldarrikatzeko ezer ez dugunik. Aurtengo leloa 'Bizitza gara' da. Zer aldarrikatu nahi dugu?

-Azpimarratu nahi dugu zer den funtsezkoa bizitzak jarrai dezan, zer sektoreren eta enpleguren mende gauden, eta kolektiboaren eta publikoaren balioa berme bakarra dela egun bizi ditugun erronka larriei aurre egiteko. Ondorio horrek gure herrialdean ezarri diren austeritate-politikei buruzko sakoneko berrikuspen batera garamatza.

Duela gutxi, urtarrilaren 30ean, kalera irten ginen greba orokor batean, Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta, eta, hain zuzen ere, hori aldarrikatzen zuen: gure bizi-baldintzen hobekuntza politikaren erdigunean jartzea. Orain, hilabete gutxi batzuk geroago, pandemia batek agerian utzi ditu gaixorik dagoen eredu kapitalista, heteropatriarkal eta arrazista baten mugak eta elkartasunik eza. Sistema horri gero eta gehiago kostatzen zaio arnasa hartzea, eta herstura-errezetekin eta murrizketekin itotzen gaitu. Pandemia honek erakutsi du ez gaudela unean uneko krisi baten aurrean, egiturazkoa den krisian baino.

Testuinguru horretan, oso esanguratsua iruditzen zait mundu ekonomikoko organismo eta ahots ugarik orain onartzea sistema hori bideraezina dela. Arrazoia dugu, bai horixe!

 

-Zer ikas dezakegu egoera berri honetatik?

-Gauza asko, baina, besteak beste, osasun alarmak uzten digun ikasgaietako bat gure bizitzarako funtsezkoa zer den jakitea da. Zaintzaz, osasunaz, garbitasunaz, elikaduraz... ari gara. Langile horiek dira, beren ahaleginarekin, gure bizitzei eusten ari direnak.

Hala ere, funtsezkotzat jo diren sektore horiek prekarioak eta feminizatuak dira hein handi batean. Aitorpen sozialak aitorpen politikoa ekarri behar du, txaloetan ez ezik, lan-baldintzen hobekuntzan ere ez geratzeko. ELAk proposamen bat aurkeztu du plantilla horien lan-baldintzak hobetzeko, egoitzak eta anbulantziak bezalako sektoreak argitaratzeko edo Osakidetzaren eta Osasunbidearen %40ko behin-behinekotasuna apurtzeko.

 

-Zein izan da sindikatuaren lehentasuna konfinamendua hasi zenetik?

-Langileen osasuna defendatzea gure lanaren lehentasun eztabaidaezina izaten ari da, eta hala izaten jarraituko du deseskalatze-fasean ere.

Koherentzia eskatu dugu gizarte-konfinamenduaren eta jarduera ekonomikoaren artean, baina gure gobernuek, arduragabekeriaz, ez dute hori entzun nahi izan. Pandemiaren egunik tragikoenetan, funtsezkoak ez ziren sektore batzuen irekierarekin obsesionatu ziren. Horrek erakusten du, Urkulluren kasuan, bere gobernuak nahiago duela kudeatzaileen aholkua jaso, zientzialariena baino. Gobernu honek ez du asmatu lehentasunak ezartzen, osasun publikoa ezin baita patronalaren edo interes ekonomikoen esku utzi. Ez da enpresa bakar bat ere gelditu segurtasun-neurriak ez betetzeagatik.

Gaur osasuna eta bihar enplegua eskatzea leporatu digute. Ez, gaur osasuna eta enplegua eskatzen ditugu, baina bizitza arriskuan jarriko ez dituzten enpleguak. Oso gogoan dugu hiru hilabete geroago oraindik ere bi langile Zaldibarren lurperatuta daudela, eta ez dutela erantzukizun politikorik hartu.

 

-Jendeak galdetzen du nola aterako garen osasun alerta honetatik...

-Eredu neoliberalaren porrota nabarmena da. Sistema publikoa da sistema hori jasaten ari dena. Zerbitzu publikoak murrizten direnean, gizarte baten defentsa kolektiboak ahultzen dira. Horregatik guztiagatik, ondorio eztabaidaezin bat dago: atzo baino hobeto dakigu, mehatxu eta erronka handien aurrean, guztion berdintasuna bermatzen duen kolektiboa, publikoa, dela salba gaitzakeen bakarra.

 

-Jende asko aterako da krisi honen aurretik zegoena baino egoera okerragoan. Zer neurri hartu beharko lirateke gizarte honetan ahulenak diren pertsona horiek defendatzeko?

-Gizarte-larrialdiko egoerari aurrea hartu behar zaio. Hori egin ezean, desberdintasun sozialak areagotu egingo dira. Eztabaida nagusietako bat okerren pasatzen ari den jendearengan egin beharreko inbertsio maila da. Onartezina da, adibidez, Eusko Jaurlaritzaren gizarte-larrialdietarako laguntzak gutxi ugaritzea. Neurri positiboa izango litzateke baldintzarik gabeko gutxieneko errenta indibidual bat abiaraztea, tranparik gabe.

 

-Zein dira politika alternatiboen gakoak une honetan?

-Lidergo publikoaren garaia da ekonomian eta gizarte-politiketan. Eta austeritate politikarekin hausteko garaia ere bada, jendea salbatzeko inbertsioa eta gastua handitzea eragozten baitu. Aldaketa ausartak eta sakonak egiteko garaia da, esango nuke.

Gure gobernuek, orain inoiz baino gehiago, birbanaketarako garaia dela defendatu beharko lukete, enpresa askoren eta gehien dutenen onura fiskalekin amaitzeko garaia. Diru-bilketaren jaitsiera aurreikus daitekeena zuzentzeko bide bat da hori.

Besteak beste, bide horretatik eta zorpetzearen beharrezko igoeraren ondorioz, ezinbestekoak izango dira ekonomia suspertzeko eta oso egoera zailean egon daitekeen gizarte honen zati handi bat babesteko. Babes sozialeko politika horiek giltzarri izango dira inor atzean ez uzteko.

Beste alde batetik, globalizazioarekiko mendekotasunari eta herrialde honek sortzen duenari buruzko beste kapitulu bat ireki behar da. Herrialde industrial honetan agerian geratu da ez dituela osasuna bermatzeko behar diren ondasun eta material asko ekoizten. Bat-batean, egun batetik bestera, konturatu gara ia ez dagoela maskararik edo arnasgailurik egiten duen enpresarik.

Zer ekoitzi eta nola egin hausnartu behar da, enpresak birlokalizatzean pentsatu behar da. Laburbilduz, aldaketak behar dira, aukera justu eta iraunkor bakarra dagoelako: trantsizio sozial, feminista eta ekologista baten bidean aurrera egitea.

 

-Mezu hau Eusko Jaurlaritzarentzat eta Nafarroako Gobernuarentzat al da?

-Baita, noski, garai honetan lidergo publikoa behar delako orain arte hartutako politika guztiak berrikusteko. Hori da lehen galdera. Krisi honetan agerian geratu den horretatik, zenbat daude prest garbira pasatzeko? Edo berdin jarraituko dute?

Argi dago aldaketak behar direla. Baina hori ez du ELAk bakarrik esaten, Financial Times egunkariak ere onartzen du publikoki, eta ez gara ezkerreko argitalpen batez mintzo. Duela gutxi, hedabide horretatik defendatzen zen lidergo publikoko garai batera joan behar dela, beste zerga-egitura batera, gutxieneko errentaz hitz egitera, aberastasunaren banaketaz hitz egitera... Gauza bat agerian geratu bada, alde guztietatik pitzadurak dituen sistema baten gabeziak dira. Horregatik, berriz diot, aldaketa sakonak behar dira austeritate politika hori bertan behera uzteko.

Arazoa da politikatik entzuten ez denean, edo, bestela esanda, alde bati bakarrik entzuten zaionean, Urkulluren Gobernuak eta Chivitek egiten duten bezala, patronalari bakarrik entzuten diotenean. Hori zehatzagoa da, batez ere Urkulluren gobernuarekin, aste hauetan ikusi dugunez. Alde bakarreko kudeaketa autoritarioa ere nabarmendu da, ezagutzen dugun bakarra, bide batez. Sanchezen gobernua kritikatzen duen aginte bakarraren praktika Lehendakariak gure herrialdean deseskalada kudeatzeko egiten duen bera da, lanera itzultzea, sindikatuekin adostasunik lortu gabe.

Horregatik guztiagatik, une honetan ez dut inolako elementurik ikusten gure gobernuek beren ikuspegia aldatuko dutenik pentsatzeko. Baina, bestalde, politika neoliberala are defendaezinagoa da orain.

-Bai, baina... Egoera larri hori larriagotu duten politikak berrikusteko baldintzak betetzen al dira?

-Uste dut orain imajinatzen dugun zailtasun guztiaren aurrean aukerak ere egongo direla. Gure aldarrikapenak indartuta atera dira. Horregatik uste dut irauteko garaia dela, politika aldatzeko presioa egiteko garaia. Mobilizatzea tokatuko zaigu. Erakunde guztiok dugu egiteko asko, baina ezker politikoak ere, erakundeetan dagoenak, garai berri honetako larrialdiak nabarmendu behar ditu, aldaketak bultzatzeko agenda bat konbentzimenduz eta praxiz defendatzeko. Orain arte egon ez diren gaiak politikaren erdigunean jartzeko aukera dagoela ere ikusi behar dute.

 

-Langile asko kezkatuta daude. Egoera horretan, zer ekarpen egin dezake sindikatuak?

-Sindikatua defentsa kolektiborako tresna bat da. Oso gogoan izan behar dugu. Pandemia honetan ikusi dugun bezala gauzak okertzen direnean, hobe da defendatzea eta kolektiboki erantzutea. Badakigu lan-munduan oso egoera desberdinak egongo direla; leku batzuetan, enplegua defendatzeko edo murrizketak eragozteko borroka funtsezkoa izango da, 2008ko krisian egiaztatu genuen bezala. Baina, beste lantoki batzuetan, jarrera erasokorra mantendu beharko da. Adibidez, funtsezko sektore horietan. Maiatzaren Lehenetik ordu gutxira, adibidez, Lidleko langileak greban daude, beren segurtasunagatik eta lan-baldintzak hobetzeko. Greba gehiago etorriko dira, oraindik asko baitago lortzeko. Gure esku dago jendea antolatzea, kontzientziazio-lana egitea eta gure indarraren jabe izatea. Hori ezinbestekoa da ilusioari eta konpromisoari eusteko, borroka horretatik bakarrik irudikatzen baitugu prestatzen gaituzten irtenbideaz bestelako bat.