Azken egunotan irakurri dugu hainbat erakundek eta enpresa-taldek beren alegazioak edo iradokizunak iragarri dizkiotela Nafarroako estepako hegaztiak berreskuratzeko eta kontserbatzeko planari. Horrela, nekazaritzako elikagaien industriako enpresa-taldeak, nekazaritza-sindikaturen bat, ehiztari-taldeak eta hainbat udal tematuta daude kaltetutako eremuen garapen ekonomikoa ekosistemen defentsarekin kontrajartzearekin, tonu alarmista eta neurrigabearekin, hausnarketa eta eztabaida arrazionala eragozten duena.

Azken urteotan, Sustrai Erakuntza Fundazioak hainbat proiektu aztertu, salatu eta aurkeztu ditu, hala nola, poligono eolikoak eta orubeak, makroustiategiak, ureztalurreko eraldaketen ondorioak eta Nafarroako Ubidearen ondoriozko lurzatien kontzentrazioak, Abiadura Handiko Trenaren lanak, autobiak eta autobideak… Estepako zonetan eragin larriak dituzten proiektuak dira, eta ehunka ustiategi txikirekin amaitzen ari den nekazaritza- eta industria-ereduari erantzuten diote. Energia-eredu horrek oligopolio elektrikoen mende jartzen gaitu. Egungo trenbide-sarearen eta bertako herrien hobekuntza alde batera uzten duen mugikortasun-eredua, AHT bat eraikitzeko, foruko metropoliaren eta eraikitzaile handien eta finantza-botereen mesedetan.

Eta eredu horien ezarpena, onura pribatuak bilatzean lehengaien eta energiaren hiperkontsumoa dakartenak, lurraldearen kontura egiten ari da. Suteek eta lehorteek ere balio beharko lukete zein hauskorrak garen konpontzeko, eta, beraz, egiten ari garena sakon berrikusteko premia. Lurzoru emankorra galtzen ari da, akuiferoak kutsatzen ari dira ongarri nitrogenatuen erabilera neurrigabearekin, baliabide hidrikoak modu arduragabean gehiegi ustiatzen ari dira, Natura Sarearen babesa erlatibizatzen saiatzen ari dira, nekazaritza-paisaia homogeneizatzen ari da, landaretza naturaleko mugak eta uharteak desagertzen ari dira, larreak abandonatzen ari dira estentsiboan, eta, horren ondorioz, etorkizuneko habitat faltsua, lurra eta landaretza naturalaren galera eragiten ditu. Krisi energetiko eta klimatikoaren testuinguruan, suizida da bizitza bermatzen digun guztiaren babesa gutxiestea edo gutxiestea.

Izan ere, hori da biodibertsitateaz ari garenean. Ekosistemak desagertzeak komunitate zientifikoak bizi dugun ingurumen-krisiaren kausatzat identifikatu dituen 9 planeta-mugetako bat gainditzea dakar, eta horren adibide nabarmenak izan ditugu uda honetan, hala nola lehorte larria eta baso-sute handiak. Biodibertsitateak ekosistemen funtzionamendu ona eta oreka bermatzen ditu, gure planeta giza espeziearentzat bizitzeko leku bihurtzen duten funtsezko prozesu guztien euskarria baita. Giza jarduera gehienen oinarria da, eta gizarte-ongizateari laguntzen dioten askotariko ingurumen-ondasun eta -zerbitzuen oinarria.

Landa Garapen eta Ingurumen Saila Sustrai Fundazioa estepako hegaztiak kontserbatzeko foru dekretuaren proiektuaren zirriborroaz egiten ari den azterketaz haratago, gizarte- eta enpresa-eragile batzuen posizionamenduari buruz ohartarazi nahi dugu. Bere adierazpenek agerian uzten dituzte problematika hori ikuspegi partzialetatik aztertzen duten jarreren mugak eta arriskuak, interes kolektiboari erantzuten ez diotenak. Alde batetik, ez zaigu onargarria iruditzen ekosistemen babesa nekazaritza- eta abeltzaintza-jarduerekin kontrajartzen saiatzen diren adierazpenak. Oker dabiltza, nitratoen murrizketei aurka egiten dietenean edo Nafarroan nagusi den nekazaritza-industria sistemaren eta sektoreko bahiketa-politiken menpe akritikoki jartzen direnean oker dauden bezala. Nekazaritza- eta abeltzaintza-eredu industriala areagotzeak, nekazaritzako eta abeltzaintzako sistemei lotutako hegaztien gainbehera orokortua eragiteaz gain, jardueraren beraren epe ertaineko kolapsoa ekarriko du (ur pribatizatua, kutsatua, lurzoruaren pobretzea, lurraren kontzentrazioa, zorpetzea).

Bestalde, ezin dugu zalantzan jarri gabe utzi Landa Garapeneko Departamentuaren koherentzia ez. Desagertzeko arriskuan dauden ekosistemen eta animalia-espezieen gutxieneko babesa onartu nahi duen bitartean, makroustiategiak ugaritzea bultzatzen du, eta bat dator haien jarduera kutsatzaileak ikuskatzeko lanarekin. Eta, aldi berean, ez du nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoaren aldeko apustu irmoagorik egiten, ez du lehen sektoreak Nafarroarentzat izan beharko lukeen izaera guztiz estrategikoa aitortzen duen neurririk hartzen, edo ez du galarazten obra publikotik, energia berriztagarrien poligono handietatik edo meatzaritzako eta industriako makroproiektuetatik egunero egiten ari den suntsiketa.

Ohiz-kanpoko garai bat  bizi ditugu. Eta egoera honetarako irteera ez da agertoki honetara ekarri gaituztenen eskutik eta eredutik etorriko. Biodibertsitatea behar dugu eta kalitatezko elikagaiak ekoitzi behar ditugu. Multinazionalak soberan ditugu eta prezioekin espekulatzen dutenak soberan ditugu. Ekosistema biziak eta lurzoru emankorrak behar ditugu. Gure ekoizpen- eta kontsumo-praktikak berrikusi behar ditugu. Kontzentrazio gutxiago eta hedadura gehiago behar dugu. Eta, batez ere, aliantzak behar ditugu, non nekazaritza- eta abeltzaintza-erakundeak, ekologistak, gai izango garen elikadura-subiranotasunaren eta biodibertsitatearen defentsan egoteko sistema harrapari eta bidegabe honen aurrean.

Sinatzailea: Mikel Saralegi, Sustrai Erakuntza fundazioko eta Ekologistak Martxaneko kidea.