A vulnerabilidade é un concepto que se escoita con frecuencia desde hai varios anos. Neste momento, nos discursos políticos é habitual falar de persoas vulnerables. Estou seguro de que eu tamén utilicei esa palabra na web Bizilan.eus para explicar os dereitos laborais e as prestacións sociais. De feito, nos boletíns oficiais, nas leis e nas normativas converteuse nunha palabra común á hora de decidir quen ten dereito a unha prestación económica e quen non.

Pero, que é a vulnerabilidade? Si pensamos ben, todos somos vulnerables. Física, psicolóxica ou emocionalmente todos podemos ser feridos. A vulnerabilidade non é unha característica intrínseca dunhas poucas persoas; a posible ferida é causada polas condicións materiais e persoais que nos rodean.

O uso actual do termo vincúlase, en todo caso, á situación social e económica das persoas. E é certo que hai grupos que viven en maior risco. Pero se analizamos ben a cuestión, non podemos deixar de atopar dúas variables detrás: a exclusión social e a discriminación.

O termo vulnerable é confortable, como se dixo, porque leva o pensamento a unha posible característica desas persoas. Marca a posible calidade dalgunhas persoas ou grupos, pero a situación social e económica non é a calidade de ninguén, senón a consecuencia de devandita exclusión social e discriminación. O que se chama vulnerabilidade non é máis que o resultado deste inxusto sistema social e económico.

Non o nego: as calidades persoais de persoas inalterables tamén atravesan esta situación, como a raza ou a orixe. Por iso, ademais da exclusión social, tamén temos que ter presente a discriminación. Con todo, cando o discurso político-administrativo refírese á vulnerabilidade, adoita falar de ingresos e bens materiais, e redúcese a iso. En resumo, dise vulnerable, por non dicir pobre.

Un economista coñecido que dá explicacións e leccións nos medios sobre o tema da vivenda social na Casa Orsola de Barcelona, que conta con diversos bens inmobles, como din os Mihigaiztos, lanzouno dicindo que si a persoas vulnerables, que hai que telas en conta e coidalas, pero a continuación chamou “elegante-progre” a un inquilino que loitaba por non perder a casa. Por que “rico-progre”? Por loitar con fondos voitres e por tentar que non se lle arrebatase pola forza o que durante vinte anos fora a súa casa? “Elegante-progre”, por non vivir en plena pobreza? Si es profesor e cobras un salario digno, como no caso dese home, non mereces o asilo contra a usura e os abusos dos especuladores.

O discurso da vulnerabilidade, dun golpe, pode acabar coa xustiza social. O sistema social e económico que se alimenta de excesos elimínase da ecuación e un -sabe por que--pero ela-- non deixa na lousa máis que a aqueles que o tiveron moi mal. Non nos preguntamos, neste tipo de cuestións, que é o xusto e que non, que debe aceptar a sociedade e que non. E no seu lugar situamos o “coidado” dos feridos. E ese coidado dos vulnerables, sen unha perspectiva de xustiza social, convértese nunha esmola e unha caridade. En definitiva, todo o sistema vai cara aí, incluíndo as doazóns de Amancio Ortega e Juan Roig.

Desgraciadamente, a esquerda tamén comprou o marco da vulnerabilidade, segundo a fonte. Conformámonos coas medidas e parches que este inxusto sistema leva a coidar dos que quedan atrás; que o mesmo sistema que deixa á xente atrás é un inimigo cada vez máis inaceptable.