Somos cíclicos. Direi cunha brocha gorda, pero non coa brocheta que mencionaba Mikel Otero na sección Opinión desta revista, porque non teño ganas de revivir o remolino que xurdiu nos próximos días. A ver, aquí vai o predico: a intelixencia vasca é nas pavías. Un pouco nun pase, como di Joseba Zulaika. Pero creo que estamos bastante preto desa maneira que escribiu hai doce anos BEÑAT Sarasola.

Fagamos memoria. Os futuros historiadores situarán este artigo de Sarasola como pre-eusnob, un manifesto das pautas de euscool; e Mursego foi quen colocou a banda sonora da era eusquina. Pero non por moito tempo. Algúns comprenderon con bastante rapidez que o comando dos indie con lentes de pasta non estaba disposto a asaltar o ceo, que a mera organización fóra do D2016 non era suficiente para crear por azar un novo Ez Dok Amairu, e que realmente estaban nun limbo, tan lonxe do inferno como do ceo: Na rotonda de Maltzaga, de volta, mirando cara á scalextric montada sobre o ceo, tal e como explicaba Gorka Bereziartua no verán anterior ao covid-19. Cando gritaban que querían romper o teito e golpear o ceo, fíxose a advertencia de que unha lente de pasta con lentes de sol non está ben cerca do ceo.

Algunhas cousas estaban moi ben.

Despois de que o de Maltzaga desvanecésese, todo seguiu un camiño de neutralización e despolitización (de forma máis rápida). Pero hai cousas que cambiaron, porque as flores sempre se están fecundando, e estamos a vivir esa época. Fases de Posto. Post-eusnob, post-pandemia, post-Twitter.

Agora, unha vez que se converteu nunha característica propia do alternismo, facer sold outs, en nome do guayismo e cantar desde as saias do sucio Last Tour, o auténtico moderneti fai outras cousas. Xa non puntúa o feito de ser experto en cine xaponés e tomar unhas cervexas en Bukowsk. Bukowski segue sendo cool e expensive, pero as improvisacións poéticas dos mércores e a cervexa intermedia tostada zero son o guay da tempada.

Do mesmo xeito, a xente guay e non tan guay ten agora a Filmin, todos fixemos de maneira parecida as vagas comparacións da Kneecap e a Mafia Chill, Adolescence talvez non o comentariamos tanto, pero as secuencias dos planos nos que imos, e aos poucos, imos seguindo a floración dos novos literatos, a Banda Baixa, a Banda, o Lodo Cove, etc.

Presente agora. O que fose programa cultural de ETB Orain: Perdeu dous puntos e é o aparello das redes sociais. Pero o auténtico euscool ve EiTB Kultura. E o verdadeiro apareceu algunha vez sacando libros da tote bage.

Bo, hai cousas que están moi ben. E vai crear un punto de encontro interesante de todo iso.

O compás. Unha vez en Bukowski, sobe a costa e vire á esquerda. Ir a Gazteszena. Descobre, á mantenta, a sorpresa. Ou acende a televisión en ETB1 e goza do traballo de post-produción. O próximo 24 de abril estrearase o novo programa de televisión en formato latexa night, Linbo. Pode ser o xantar ideal para o homo sapiens conceptual vasco que se ve nas pavías.

Ao mesmo tempo ,
mentres o estimado regreso puntual de Hiru Truku enchía o Teatro Arriaga de Bilbao, no mesmo atardecer chuvioso, algúns estabamos “a tentar ver sinais” na Gazteszena de Donostia, “pegadas na neve”, como na canción Zaldiak de Ruper Ordorika chorando. Abriuse boca a boca –bo, agora é o momento de reenviar mensaxes á xente en Whatsapp– que ese mércores se ía a gravar a primeira sesión de Linbo.

Linbo é un programa de estilo latexa night que se puxo de moda e está baseado no boga. Un programa que se esperaba ou se quería desde hai tempo, en eúscaro, na televisión pública. Dito con Zabar e referencias non sustentables: Un espectáculo vasco como A Revolta, que triunfa na televisión pública española. Viva, fresca e humorística, que será a praza dos creadores vascos, pero parece que, máis aló de vender o seu propio librillo, falarán sobre mil outros temas no faladoiro do sofá. Non pode ser que sexa a praza de euscool, pero todos os euscools verano aínda que de forma indirecta. Tamén a escusa dos vascos da cervexa dos calvos Astegun.

Non parece que entre nós haxa novedentísimo. E estas explicacións merecen unha seria parestesia.
É a segunda estrea deste modelo de programa. E non hai bo segundo estreo. A anterior terminou mordéndose a lingua ao pouco de empezar. Por sorte. Porque se fan no día de hoxe. Varias mulleres denunciaron nun escrito anónimo que o presentador deste primeiro programa agredíralles sexualmente, segundo relatou a Ertzaintza. Apenas unha hora despois daquel comunicado de denuncia, EiTB emitiu un comunicado cos dereitos do programa para suspender preventivamente a emisión, e a produtora do programa, Hiru Damatxo, tamén deu lexitimidade á denuncia. Os feitos que se produciron máis adiante producíronse fóra da esfera pública.

O programa cancelouse rapidamente porque era necesario. Preguntábase se tamén o vento encargaríase dos proxectos. Pero comezan un novo programa. Tomando algúns elementos do anterior, como parece que se fai con programas de estilo similar –nos límites da captación e reprodución de ideas nas pavías–, pero engadindo un novo socio e colaborador e, sobre todo, un novo presentador. Outro estilo.

Os que fomos a Linbo a ver os sinais empezamos moi rápido: este pode ser un programa para mozos euskaldunes normais, que quizá nos poida atrapar tanto como Mihiluze. Porque as cervexas estúpidas sempre veñen moi ben antes de entrar no circo, pero se o espectáculo é malo, os ceos tamén poden dar soño. E non foi o caso. Entretívonos o que vimos e todo foi vivo e interesante. A responsable diso, que será a carga pública de toda a móbil, a presentadora Aitziber Graos: viviu en ton, en estilo propio, na condución cómoda e natural, cirurxiá e amigable co público.

Esa frescura mantívose tamén entre os colaboradores. Haberá sorpresas, xa que un músico que se divirte será colaborador ocasional –seguro que se abrirá na boca, pero cando ARGIA deulle a portada non o anunciou–; e o resto serán rostros coñecidos, humoristas que máis ou menos xogan en todas as salsas, cada un co seu estilo. E se os entrevistados tamén dan o xogo, mundial. Polo menos empezaron forte. Idoia Asurmendi e Aitziber Garmendia mostrarán os seus talentos máis naturais no programa que se emitirá o 24 de abril en ETB-2. Andaron moi finos.

Do que esperaba? Unha sorpresa? O que menos se esperaba aquí era que a vangarda chegase enchufada á antena clásica da televisión, que nos puxese ETB1 e que teriamos que esperar a hora. Quen non teña nin un desfasamento nin unha oportunidade para esperar, sempre terá que acudir a Nahieran ou, por suposto, a Gazteszena.

Pero non digas moi alto cando son as gravacións, non mires en Instagram e moito menos feixe o plan cos teus amigos. Non te vaias en masa a Gazteszena. Que non se fíen os de Linbo. Que sigan pondo o aperitivo como anzol.