Nos últimos tempos multiplicáronse as ferramentas a favor do eúscaro en Tudela e Ribeira.

Temos ferramentas, pero temos unha enorme opresión. E non só estamos reprimidos xuridicamente, senón tamén culturalmente: hai unha actitude moi agresiva contra o eúscaro que foi xurdindo ano tras ano. Ante iso, podemos: & '97; A comparecencia e Errigora son un gran instrumento, Hordago! a iniciativa popular e o traballo da industria vasca na Ribeira. Pero a ferramenta máis eficaz para euskaldunizar a Tudela son os euskaltzales de Tudela. E estano facendo, cada un desde o seu ámbito.

En todos estes instrumentos apréciase un intento de pasar do ámbito reivindicativo ao práctico.

Si. Queremos crear unha sociedade euskaldun, pero nacida do eúscaro. Union Tutera, Ageraldia, Hordago!, o movemento xuvenil... teñen un elemento común: pon o eúscaro no centro e créano ao redor do mesmo, xa sexa no ámbito do deporte, a soberanía alimentaria, a dinámica de superar a zonificación ou a loita por politizar aos mozos e superar a precariedade. Pero sempre entendendo que o eúscaro é aí unha ferramenta fundamental e que hai que facelo desde o eúscaro.

E hai unha tendencia consciente a non vincular o eúscaro co nacionalismo?

Os nacionalistas de Tudela non son como o resto dos nacionalistas vascos. E non quero homoxeneizalos, pero creo que hai unha elección moi consciente para fuxir das bandeiras e facer ese traballo subxacente. Non creo que sexa unha práctica contra-nacionalista, pero si un novo nacionalismo que quere fuxir da imaxe hexemónica do nacionalismo. E creo que é o único camiño que existe neste momento para buscar unha solución ao eúscaro. Quizá se afasta do identitario, pero achégase ao transformador. Non traballamos o eúscaro porque é euskera. Ten un sentido que vai máis aló.

Que é hoxe en día que un mozo sexa euskaltzale?

Estamos a tratar de definir a figura do mozo euskaltzale. Cremos que se perdeu e que hai que recuperalo ou reformularlo ou crealo. Require un carácter que se articula ao redor duns valores comúns. E o que se contamina, o que non é un tesouro dos membros da rede.

Como se atraen as novas xeracións á loita polo eúscaro?

Para que unha maioría dea o salto, a elección ten que ser máis fácil do que é agora, e as institucións débeno permitir. Tamén fai falta un nivel de politización para que a xente entenda por que necesitamos eúscaro. No meu caso o eúscaro non é porque o amo –e quéroo–, senón porque o vexo como unha ferramenta para construír unha nova sociedade. E hai que cambiar todo o ecosistema lingüístico: consumir en eúscaro, ter contradicións en eúscaro, ámbito festivo, militancia e estudos en eúscaro, gozar en eúscaro...

Aí está o salto de ser vascófilo a ser vasco falante?

En parte é unha cuestión persoal, pero para nós a cuestión ten que ser sobre todo colectiva. A decisión de que cada mozo euskaltzale queira vivir en eúscaro de forma individual e saltar ao uso é un camiño que se interrompe. Hoxe en día non é posible vivir en eúscaro, sobre todo alí onde a correlación de forzas xoga en contra, é dicir, na maioría dos lugares de Euskal Herria.

Que é para ti vivir en eúscaro?

Algo imposible, que poden facer uns poucos. Desde a miña perspectiva, algo é esgotador, porque sempre vivín en castelán, e utilicei o eúscaro en ámbitos moi concretos, militancia ou estudos. Moi pouco na rúa. É custoso porque non temos ferramentas para vivir en eúscaro. Pero non só porque non temos a lingua da rúa, senón porque tampouco temos dereitos. Vivir en eúscaro é actuar en todo momento contra unha muralla. Queremos, pero non podemos. É unha utopía.

Está en crise a industria vasca?

A loita polo eúscaro esgotouse nalgúns ámbitos. Sobre todo, porque houbo destensionamento en favor do eúscaro. Non é o único responsable diso, pero si un dos responsables. De aí a nosa preocupación: necesítanse novos métodos para engantar unha nova xeración á loita polo eúscaro. Algo máis fresco e con capacidade de engantar. E iso non quere dicir que todo o traballo realizado pola industria vasca téñase que abandonar e empezar por cero. Creo que aínda existen algunhas loitas históricas con potencialidade. Pero necesítanse novas fórmulas para conectar cos mozos. Buscamos.

A toma de testemuña supón a substitución do anterior?

Non temos intención de xubilarse [rindo]. Utilizamos a lema "Estamos dispostos a coller a testemuña", pero non queremos testemuñas. Non é bo que ninguén teña a testemuña como tal. A AEK será testemuña da loita pola euskaldunización de adultos e o Consello será a testemuña da vitoria en políticas lingüísticas integrais. Non hai unha testemuña e non necesitamos que ninguén o leve. Hoxe en día as testemuñas, ou os pioneiros, rexeitan. A xente é a que ten que defender o eúscaro.