Non se poden citar todos os pasos, pero si o de 1996. Nese ano creouse a rama de Mulleres LAB co obxectivo de converter ao sindicato nun instrumento de loita contra a opresión sexual e promover unha reflexión estratéxica e táctica sobre o feminismo.

Foi a primeira pedra, a pesar de que varias mulleres xa percorreran o camiño. A área de Muller foi unha especie de parto longo e difícil, pero foi posible, con forza e empuxe, realizar labores de matrona grazas á colaboración de varios membros do sindicato. Naquel momento tratábase dun sindicalismo moi masculinizado e centrado especialmente na industria, as necesidades e realidades das mulleres traballadoras situábanse moi lonxe do centro. A área de Muller converteríase na Secretaría Feminista en 2017.

Hai que destacar a forza e o valor das mulleres que estiveron abrindo este camiño.

De face a eles, este libro é un exercicio de recoñecemento e agradecemento. Aínda que pareza que gañamos moito, hai que dicir que aínda hoxe en día é innegable a necesidade de manter a tensión para que o feminismo inflúa en todos os ámbitos, e por tanto no sindicalismo.

No camiño dun sindicalismo feminista, todo hai que revisalo: a figura do líder, as dinámicas da mesa de negociación, o imaxinario do loitador… todo.

Totalmente. Moitas veces dicimos que o sindicalismo feminista é un concepto que estamos a construír desde a práctica. Nós levamos anos loitando, co obxectivo de que todo o sindicato adquira a perspectiva feminista, e o libro recolle os pasos máis importantes que demos –o traballo de capital desde o conflito até a vida de capital, a creación dunha secretaría feminista, o paso do plan de igualdade ao plan feminista,...–, pero temos que facer propostas integrais para a transformación feminista. Por suposto, non só debemos quedarnos a nivel teórico, senón que tamén necesitamos ferramentas para levalo a cabo na práctica sindical.

Como é a postura dos homes? No libro faise referencia á resistencia.

A través deste libro quixemos dar a coñecer o proceso, pero sen maquillar demasiado. Non queriamos presentalo como un camiño perfecto, porque iso sería dar as costas ás dores e enfados que se produciron no sindicato. Estivemos dando voltas para ver como recoller todo iso no libro. Cremos que o libro debe ser unha ferramenta para interpelar, nomear e mover algo das resistencias que hoxe existen, que igual non son tan explícitas.

A aposta polo feminismo pasa por pór ferramentas e por un compromiso colectivo para expor a transformación. Somos conscientes de que vivimos na realidade na que vivimos e de que o patriarcado non é algo que estea fose de nós. Por iso puxemos en marcha varias ferramentas, e unha delas é a IV. Planificación Feminista.

Que achega o IV. Planificacións Feministas?

Trátase dunha aposta de reflexión a medio prazo que se traballou ao redor de catro anos. Máis aló da superación das desigualdades de xénero, queremos que LAB sexa o suxeito que faga a súa achega sindical na construción dunha Euskal Herria feminista, é dicir, que LAB convértase nun axente feminista en si mesmo. Dalgunha maneira até agora trouxemos o feminismo ao sindicato, e agora o que se expón é dar un salto máis: Facer de LAB un axente feminista como tal. Iso significa que ten que ter un enfoque transversal, porque o feminismo non debe ser algo que engadimos desde a secretaría feminista. Ten que estar aí á hora de facer os exames de saúde, cando estamos en negociación colectiva, cando nos relacionamos con outros sindicatos, cando se fan as asembleas de traballadores, cando se fixan os horarios desas reunións... sempre.

Nos últimos anos demos pasos cara ao feminismo. LAB conta cunha escola feminista propia, a través dun convenio de Emaginekila, que a través do programa Ikusmira Aldaketa dedicámonos a traballar os conceptos básicos para integrar o feminismo nas diferentes estruturas e liberadas do sindicato, achegando diferentes ferramentas para transformar a perspectiva e a situación. Tamén temos un protocolo de xestión de casos de violencia machista. Pero viamos que xa é hora de dar un paso máis, de facer de LAB un axente feminista. Ese camiño é interminable. Como parte desta decisión colectiva, os homes deron un paso, pero aínda hai moitas resistencias. A integración da perspectiva feminista esixe un traballo continuo sobre os privilexios. Iso é un gran traballo, a pedagoxía é un gran traballo.

Desde o antirrazismo, LAB tamén está a levar a cabo unha serie de cambios.

Queremos facer un sindicalismo para todos os traballadores que o sistema sitúa nas marxes, e para iso tes que cuestionar as formas clásicas de facer sindicalismo. Para quen estamos a expor o sindicalismo? Téñense en conta as necesidades das mulleres? As persoas máis racializadas e migradas? Estamos a tentar ter unha estrutura que teña esas preguntas na cabeza todo o tempo.

Non podemos deixar de mencionar a folga xeral feminista de 2022.

Anteriormente houbo outros antecedentes e eses foron os que fixeron posible a folga xeral feminista. Hai que mencionar o congreso de 2017, no que ampliamos o traballo de capital ao conflito capital-vida. Decidimos pasar o capital laboral dunha ferramenta que respondese o conflito, a un suxeito que inflúa nese choque. Isto implica unha concepción diferente do traballo, dando visibilidade ás tarefas de coidado para visibilizar todas esas tarefas imprescindibles para soster a vida. En 2022 creamos o departamento de empregados de fogar. Apostamos por unha organización colectiva nun sistema que nos quere totalmente individualizado, non só para os traballadores das fábricas, senón tamén para outros axentes que o sistema sitúa nas marxes. Por tanto, as condicións para organizar a folga xeral feminista estaban aí. Tamén desde o movemento feminista deuse unha reflexión e tomouse a decisión de centralizar a cuestión do coidado e situala na axenda política. Deuse un paso máis nese recoñecemento mutuo entre o movemento feminista e o sindicalismo, o que abriu a posibilidade de incorporar estas reivindicacións feministas na axenda sindical. Apostamos por reforzar alianzas co movemento feminista e nese sentido estamos a dar pasos: Continuamos na dinámica Denon Bizitzak Erdigunera, profundando nos compromisos de levar á negociación colectiva esas reivindicacións definidas no Acordo Popular...