O Departamento de Vivenda e Axenda Urbana do Goberno Vasco ha declarado oficialmente a Donostia-San Sebastián como zona de alta tensión en Euskadi. O próximo mes de xullo publicarase definitivamente no Boletín Oficial do Estado (BOE). Trátase da primeira do tres capitais de Hego Euskal Herria que logra este nomeamento. Terá unha vixencia de tres anos, o que permitirá a aplicación de políticas públicas para corrixir disfuncións do mercado e ampliar a oferta de vivenda.

A presentación do nomeamento tivo lugar esta mañá no Concello de Donostia-San Sebastián, coa presenza do alcalde Eneko Goia e o conselleiro de Vivenda e Axenda Urbana, Denis Itxaso. Representan o compromiso interinstitucional para dar unha resposta estrutural a unha das principais preocupacións da cidadanía.

“Declarado como zona de alta tensión, o municipio disporá dunha ferramenta máis para facer fronte ao problema da vivenda, un dos temas que máis preocupa aos donostiarras. Esperamos que esta medida nos axude a estabilizar os prezos do mercado de aluguer na cidade”, destacou Goia. Ademais, engadiu que “é imprescindible activar a outros, como a posta en marcha de novas promocións de vivenda pública de diferentes tipoloxías, para dar unha resposta ampla ao número de demandantes que viven na cidade”.

O alcalde lembrou que o Concello de Donostia-San Sebastián é “o que máis esforzo financeiro vén realizando desde hai anos para a creación dunha nova vivenda pública” e que a débeda pendente para a construción destas vivendas rolda os 150 millóns de euros. “Ademais, o Concello é propietario de máis de 2.000 elementos que se poden alugar en diferentes puntos da cidade e na actualidade está a traballar na ampliación do parque de vivenda pública”.

Donostia está “implicada” en facer fronte ao problema da vivenda, segundo asegurou Goia, “pero hai que facer máis”. Neste sentido, lembrou que “na actualidade están a construírse na cidade unhas 1.200 novas vivendas en diferentes puntos da cidade, como son a Cidade Xardín, Añorga e Inferno, e as novas planificacións que se aprobarán proximamente permitirán que máis de 1.500 vivendas atópense en fase de construción a finais de ano. Ademais, cabe destacar o acordo de compravenda dos Cuarteis de Loiola, que permitirá a construción de 1.700 novas vivendas”.

Ademais, subliñou a boa relación que manteñen co Goberno Vasco, que xunto co Goberno español han desbloqueado “o desenvolvemento futuro do proxecto Txomin Enea II, tras o peche do cárcere. Ademais, elaborouse un convenio que permitirá ao Goberno Vasco a cesión de terreos de titularidade municipal para a construción dunha vivenda. Esperamos que todas estas medidas estean dotadas presupuestariamente para seguir avanzando con compromiso e determinación na resolución dun dos problemas que máis preocupan á cidadanía”.

Doutra banda, Itxaso subliñou que o Goberno Vasco vai aproveitar "toda a potencialidade" das zonas de alta tensión, "desde a colaboración institucional até a protección dos inquilinos, mentres traballamos para incrementar a oferta de vivenda". Todo iso, sen prexuízo das garantías para os propietarios”. De feito, “San Sebastián é, probablemente, o municipio no que máis se nota a tensión que xera unha oferta insuficiente e cara, fronte á gran demanda. Esta crise residencial é especialmente grave nunha cidade con pouco solo dispoñible, e a xestión do pouco que hai a miúdo resulta complexa”.

Por iso, segundo o conselleiro, “foi importante pechar acordos co Concello para lograr a cesión de terreos, que permitan a construción de vivendas e aloxamentos dotacionais. A curto e medio prazo, serán máis de 1.350 vivendas e aloxamentos, e o Goberno Vasco ha asumido a construción da mesma en: Cidade Xardín (100 vivendas), Ribeiras de Loiola (83 vivendas), Txomin Enea (400 vivendas), Morlans (160-180 vivendas), Ensanche de Ferrocarril de Easo (500 vivendas) e Campos Elisios de Martutene (98 vivendas). En opinión de Itxaso, “estes proxectos non son máis que o inicio do compromiso político do Departamento de Vivenda e Axenda Urbana co principal problema dos donostiarras”.

No caso das operacións “de maior impacto”, a conselleira Itxaso sinalou que “buscamos alianzas co Ministerio de Vivenda e Axenda Urbana, así como co Departamento de Mobilidade Sostible do Goberno Vasco”. De face a máis longo prazo, o acordo asinado co Concello permitirá “levar a cabo en colaboración as maiores operacións previstas nos Cuarteis de Loiola e, sobre todo, en Auditz Akular, e para iso quero manifestar o compromiso e a determinación total do Departamento de Vivenda e Axenda Urbana para actuar co Concello”.

Visión xeral do mercado residencial de San Sebastián

O informe elaborado pola Entidade Pública Empresarial de Vivenda-Donostiako Etxegintza indica que o prezo medio da vivenda na capital guipuscoana é de 5.370 €/m², unha das máis altas do Estado. En canto ao aluguer, o prezo medio dos contratos asinados en 2023 é de 1.037 euros, fronte a un incremento do 13,6% en apenas cinco anos.

De feito, sumando os gastos básicos ao aluguer, constatouse que supera o 30% da renda dispoñible, chegando mesmo ao 31,6%. Este indicador foi clave para a declaración de zona de alta tensión.

A esta presión de prezos hai que engadir unha oferta residencial limitada e obsoleta. A cidade conta cun parque de ao redor de 95.000 vivendas e a idade media das vivendas é de 53 anos. Así, o 20% non dispón de ascensor, porcentaxe que se eleva até o 31% en Intxaurrondo e outras zonas. Ademais, 2.109 vivendas están buxán (o 2,2% do parque), das cales, segundo a estatística, 1.481 son aptas para ser xestionadas. Ademais, hai 1.395 vivendas de uso turístico (o 1,4% do total de vivendas), principalmente na zona central e en Gros.

Paso a paso

Xunto á designación, o Concello presentou a folla de ruta para o próximos tres anos. O obxectivo é claro: incrementar a oferta de vivenda a prezo razoable, restaurar o parque obsoleto e reforzar as axudas á cidadanía. O Plan estrutúrase en tres eixos estratéxicos:

1. Prevese promover o aluguer alcanzable mediante a protección de 1.018 vivendas e a construción de 342 aloxamentos dotacionais. En total prevense 1.360 vivendas: 400 en Txomin Enea II, 305 nO Inferno, 160 en Morlans, 156 en Illarra Berri, 105 en Illarra Berri, 100 en Añorga, 80 en Ribeiras de Loiola, 16 en Apostolado e 9 en Rodil.

2. Rehabilitación e rexeneración urbana para mellorar a habitabilidade, a accesibilidade e a eficiencia enerxética, especialmente para persoas maiores ou con mobilidade reducida.

3. Ampliación dos sistemas de axudas ao aluguer, como Gaztelagun, Prestación Económica de Vivenda ou Axudas de Emerxencia Social. Cabe destacar que Gaztelagun concede axudas a mozos menores de 36 anos para o pago do aluguer da súa vivenda habitual. En Donostia-San Sebastián, hai 452 expedientes en vigor, é dicir, aínda se está cobrando a axuda, e 285 expedientes están finalizados (xa non se reciben axudas). En total, destináronse 2,9 millóns de euros a través de axudas. Reforzar a coordinación e boa gobernanza interinstitucional e o seu papel como Oficina de Asistencia Integral a Etxegintza.

Impacto dos programas e políticas de vivenda

O Concello de Donostia-San Sebastián conta cun gran número de vivendas protexidas. En total, Donostiako Etxegintza conta con 2.087 vivendas protexidas e dotadas de vivenda, repartidas na maioría dos barrios do municipio.
Ademais, o Goberno Vasco e Alokabide contan con 554 vivendas e aloxamentos dotacionais en réxime de aluguer protexido. Ademais, hai 510 vivendas de aluguer protexido propiedade da empresa privada Benta Berri.

Por tanto, o parque de vivenda protexida en aluguer e aloxamentos dotacionais en Donostia-San Sebastián é de 3.151 unidades, o que supón unha cuarta parte do total de vivendas en aluguer na cidade.En canto aos
programas de intermediación no mercado para o aluguer e a mobilización de vivenda buxán, o programa Alokabide de Etxegintza de Donostia conta con 235 vivendas na bolsa municipal de vivenda en aluguer. Ademais, hai 94 vivendas no programa Bizigune do Goberno Vasco e cinco no programa ASAP.