Sergio Balchada é o Outerial Maringoa, galego, pero viviu moitos anos en Maroño e agora vive en Amurrio. Recentemente publicou o libro Galegos non Exército de Euskadi 1936-1937, na guerra civil para recoller as experiencias dos loitadores galegos.

Moitos deles estiveron na parte republicana en numerosos batallóns. "Na maioría dos batallóns non nacionalistas (anarquistas, socialistas ou comunistas) estaban os galegos. O Batallón Celta da CNT era case o 100% galego", explica Balchada.

Anarquistas galegos en Amurrio

Entre os galegos que se enfrontaron ao golpe de estado do 18 de xullo de 1936, foron numerosos os que chegaron a Ayala. Algúns no Batallón UXT 4, o Batallón Carlos Marx ou o Batallón Capitán Caseiro, unidade da Esquerda Republicana. Con todo, a maioría actuaron no Batallón de Bakunin.

Como o seu nome indica, este grupo era anarquista e a súa relación co sindicato CNT. "Eran acratas, querían eliminar o estado, o capitalismo e a relixión a través da revolución para crear unha sociedade igualitaria", aclara o autor.

De feito, participaron nas primeiras batallas dos montes Txibarte e Santiago, en decembro de 1936, e perderon a un capitán asasinado polos requetés. En 1937 foron conducidos á batalla de Sollube.

Colisións coa sociedade conservadora de Amurrio

Este carácter revolucionario non era habitual en Ayala, zona abertzale e crente. En consecuencia, cando os milicianos apareceron con roupa sacerdotal na rexión, atraeron a atención dos locais. "A maioría vivían en Trintxerpe antes do inicio da guerra. Eran mariñeiros e crearon o sindicato. De feito, cando comezou a guerra, estaban en folga e abandonárona para loitar en San Sebastián contra o golpe de estado. Cando Gipuzkoa quedou en mans dos rebeldes, dirixíronse a Bizkaia e supoño que no camiño colleran as roupas dos sacerdotes nas igrexas para burlar aos fieis", sinalou Balchada.

 

 

 

Con todo, o ateismo anarquista non se detivo: "Tiveron a súa sede en Refor e queimaron a biblioteca relixiosa que alí se atopaba. Ao parecer, fixeron unha procesión humorística e logo queimaron os libros no campo de fútbol".

En Lezama tamén houbo problemas coa xente do pobo. Segundo explica o escritor, dous ou tres milicianos apareceron nunha misa e charlaron contra o sacerdote. Na igrexa tamén había persoas vinculadas ao PNV armadas, e as ameazas provocaron a marcha dos anarquistas.

Lenda negra do Batallón Bakunin

Balchada non evitou o paso máis controvertido do Batallón en Bakunin e explicou os seus pormenores. É dicir, acusa aos anarquistas do fusilamento das cinco Gardas Asálticas, policías da República. "Así foi, efectivamente, en Bakunin os milicianos do Batallón fusilaron eses cinco gardas en outubro de 1936. Con todo, tal e como se recolle na biografía dun loitador, non foi a súa idea. As Gardas Asalto apareceron en Refo e dixeron que os milicianos foron adestrar. Con todo, o Estado Maior do sector ordenou o asasinato do comandante do batallón Isaac Olmos. Os responsables do sector indicáronlle que eran espías e que a súa intención era desertar para unirse aos rebeldes", aclara o investigador.

Libro

O libro de Balchada, polo momento, está publicado unicamente en galego, e aínda que a idea de publicalo en eúscaro está sobre a mesa, non sabe si será posible: "A Deputación de Pontevedra ten a última palabra".

O texto que presentou Sergio Balchada en Marín, a súa cidade natal, será presentado proximamente en Trintxerpe. A súa intención é organizar a presentación tamén en Amurrio: "A pesar de estar en galego, creo que os interesados entenderán o texto sen esforzo".